تاریخ موسیقی چینی
تاریخ موسیقی چینی
براساس اسناد و مدارک و کتابها و نوشتههای تاریخی، استفاده از هنر و آلات موسیقی در چین از دوران پارینه سنگی و از دوران انسان ابتدایی رواج داشته است. کشفیات باستانی به دست آمده از دوران عصر حجر نشان از ابداع آلات مختلف موسیقی از سنگ و چوب و سفال از بیش از4000سال پیش در این کشور دارد. نِیهای استخوانی کشف شدهی متعلق به عصر پارینه سنگی در چین، جزو قدیمیترین آلات موسیقی یافت شده در جهان هستند. آلات موسیقی سفالین کشف شده از منطقهی شیاَن نیز دارای قدمتی 6000ساله هستند.
(Jin Jie ،2010)
نوشته های تاریخی نیز از 4000سال پیش به وجود ابزار موسیقی و استفاده از این هنر در زندگی روزمرهی مردم و دربار پادشاهان حکایت دارد. در دوران سلسلهی شیا(2070تا1600پیش از میلاد) جامعهی چین از دوران ابتدایی عصر حجر به دوران برده داری تکامل یافت. در این دوره هنر موسیقی که قبلا برای توتمهای قبیلهای و ارواح نیاکان و مراسم قربانی استفاده میشد، و ابزاری برای بیان احساسات و ترانههای عامیانه در ستایش آسمان، بیان آمال و آرزوها، و مراسم قربانی بود، در کنار کاربری پیشین، به ابزاری برای تقویت قدرت و ستایش اعمال و کردار و تفریحات طبقهی حاکم تبدیل شد. کتابهای تاریخی چین که پیدایش موسیقی سنتی ردیفی چینی را به دوران امپراتوری خوانگدی[1](امپراتور زرد) در4000 سال پیش نسبت میدهند، با کشف برنز در دوران خوانگدی بر تنوع آلات موسیقی که پیش از آن تنها از چوب و سنگ وسفال بود افزود و با ساختن زنگهای فلزی ردیفی صدای متنوعتر و بلندتری از این آلات تولید گردید. در همین دوره بود که از آلات تلفیقی سنگ وبرنز برای مراسمهایی همچون رفتن به جنگ، ورود به کاخ امپراتوری، مراسم قربانی کردن و جشنها استفاده میشد. (idb)
در دوران سلسلهی«جو» هنر موسیقی از حالت نیایشی پیشین به تفریحات درباری تمایل بیشتری پیدا کرد و نظارت دولتی آن را به استانداردهای لازم نزدیکتر ساخت. در این دوره، برای استفاده از موسیقی در مراسم نیایشی و درباری و استفادهی مقامات دربار براساس جایگاهشان از آن مقررات و چارچوبی تحت عنوان«موسیقی حرکات موزون 6سلسلهی پادشاهی[i]» تعیین و معرفی شد که هیچکس حق تخلف از آن را نداشت. گروه موسیقی مربوط به دربار و امپراتور از 64هنرمند و موسیقیدان تشکیل میشد. از این طریق بود که هنر موسیقی وارد دنیای تمدن بشری شد.
در دوران سلسلههای بهار و پاییز و حکومتهای همستیز(770تا221پیش از میلاد) که جامعهی چین از بردهداری به فئودالی تغییر یافت، هنر موسیقی نیز متحول شده و دستهبندی هشتگانهی آن آغاز شد. همزمان با توسعه و استاندارد یافتن موسیقی درباری، موسیقی عامیانه نیز به روند تکاملی خود ادامه داد و موسیقی محلی مناطق مختلف هم رشد یافته و برتنوع و کیفیت آلات موسیقی افزوده شد. میان آواز، رقص و موسیقی فولکلور همیشه ارتباط تنگاتنگی وجود داشته که داستانسرایی عامیانه نیز بر غنای آن افزوده است.
در دوران سلسلهی چین[2](221 تا206میلادی) به عنوان نخستین امپراتور سراسر چین بود که نهاد سازمان یافتهای برای ساماندهی و نظارت بر آموزش، جمع آوری ترانهها، موسیقیدانان و استفادهی صحیح از آلات موسیقی شکل گرفت. رشد و تکامل موسیقی در دوران سلسلهی خَن(206 پیش از میلاد تا220میلادی) همچنان ادامه یافت و جمع آوری موسیقیهای عامیانه و محلی و تلفیق آنها در موسیقی ملی موجب رشد و بهتر شدن هر دوبخش شده و این هنر هرچه بیشتر در زندگی خصوصی مردم تأثیرگذار گردید. آغاز فعالیت جادهی معروف ابریشم نیز در انتقال سبک و آلات موسیقی مناطق مختلف غربی به چین بسیار مؤثر بود. ورود و گسترش آیین بودا در سرزمین چین و ورود انواع هنرهای هندی به ویژه هنر موسیقی آیینی نیز زمینه را برای رشد و تکامل موسیقی آیینی در این کشور فراهم ساخت. تثبیت قدرت سیاسی و اقتصادی چین در دوران سلسلههای سویی[3] و تانگ و توسعهی روابط اقتصادی و فرهنگی چین با مناطق غربی(به ویژه ایران دوران ساسانی) زمینه را برای بلوغ و رشد هرچه بیشتر انواع موسیقی چینی فراهم نمود[ii]. در این دوران بود که سبکهای«موسیقی 7 بخشی[4]» یا«موسیقی 9 بخشی[5]» از تلفیق موسیقی سنتی چینی و مناطق غربی به وجود آمد و شهرت زیادی پیدا کرد. در دوران تانگ بود که مؤسسات آموزشی و نظارت بر موسیقی مذهبی، درباری، و عامیانه از هم مجزا شده و هر کدام به صورت تخصصی روی موسیقی کارکرده و موسیقیدانهای برجستهی متعددی در این زمینهها آموزش دیده و تربیت شدند. این مراکز همچنین با برگزاری مسابقات بهترین موسیقی و موسیقیدان هر رشته را انتخاب و خلاقیت و نوآوریهای زیادی در این عرصه به وجود آمد.
روند تکاملی هنر موسیقی در دوران سلسلههای سونگ و یوان نیز همچنان ادامه یافت و در هر عصری با ابداع سبک و روش و آلات موسیقی جدید، قدمی در بهبود این هنر برداشته شد و از تلفیق موسیقی و اپرای جنوب و شمال در دوران یوان بهترین موسیقی و اپرای چین به وجود آمد. در دوران سلسلههای مینگ و چینگ هنر موسیقی هرچه بیشتر وارد زندگی عموم مردم شده و مؤسسات موسیقی غیر دولتی(بخش خصوصی) نیز وارد عرصهی شده و بر غنا و گسترش هرچه بیشتر آن افزوده و گروههای کوچک و بزرگ موسیقی در شهرهای مختلف و حتی روستاها شکل گرفت
[1] - Huangdi.
[2] - Qin.
[3] - Sui.
[4] - Seven Part Music.
[5] - Nine part Music.
[i] - Six-Dynasty Music Dance.
[ii] - طبق اظهارات محققان هنر موسیقی در چین که در ملاقات حضوری با اینجانب مطرح می کردند، سبک ها و آلات موسیقی مناطق غربی چین که منظورشان ایران باستان است، در رشد و تکامل موسیقی این کشور تأثیر به سزایی داشته است. آلات موسیقی هم چون نی، عود(در زبان چینی پیپا)، کمانچه(در زبان چینی آرهو)، شیپور و ساز قانون از ایران وارد چین شده است که این موضوع در کتاب های تاریخی این کشور نیز ثبت شده است.