سیستم تنظیم خانواده در چین
سیستم تنظیم خانواده و قانون تک فرزندی در چین
در طول تاریخ، در جامعهی سنتی چین، داشتن فرزند در خانواده همیشه به عنوان امری میمون و پسندیده و لازم شمرده شده و خانوادهی بدون فرزند نوعی تابو محسوب میشد. لذا، در فرهنگ اجتماعي چين قورباغه و برخی از پرندگان و هر حیوانی که زاد و ولد بیشتری دارند، محبوبيت داشت. ضرب المثلی چینی میگوید:«یک پسر نعمت است و چند پسر نعمت افزوده.» ولی بالا بودن نرخ زاد و ولد و شمارگان جمعیت چین، دولتمردان این کشور را حدود سه دهه پیش وادار ساخت تا بر خلاف سنت گذشته مجبور به اعمال مقررات محدود سازی تعداد فرزندان خانوادهها شوند که اجرای این قانون فرصتها و چالشهایی را برای جامعه و دولت این کشور به وجود آورده است.
دولت چین، در 25سپتامبر سال 1980 با صدور فرمانی در خصوص تنظیم خانواده، سیستم تک فرزندی را اعلام و با شدت تمام نسبت به اجرای آن پافشاری و تأكيد داشته است. با اجرای این قانون در طول بیش از 40 سال گذشته از تولد بیش از 400 میلیون کودک چینی جلوگیری شده و رسیدن جمعیت جهان به هفت میلیارد را پنج سال به تأخیر انداخته است. به اين ترتيب، جمعیت چین را که در آن سال 22 درصد جمعیت جهان را تشکیل میداد، به 19درصد کاهش داده است(Peoples Daily, 28 Oct. 2011) [i]. طی40 سال پس از اجرای قانون تک فرزندی، جمعیت چین تنها 40درصد افزایش یافته است، در حالیکه در 30سال پیش از آن جمعیت این کشور تقریبا دو برابر شده بود( Birth Contorol at the crossroads. Global Times, 20 sep. 2011)[ii]. البته از ابتدا این مقررات شامل روستاییان و اقلیتهای نژادی چین نمیشد و این گروهها طبق قانون اگر بهخواهند میتوانند بیش از یک فرزند داشته باشند.
اگرچه اجرای قانون تک فرزندی در چین طی سی سال گذشته موجب کاهش شدید رشد جمعیت و افزایش6/8 درصدی درآمد سرانهی مردم این کشور شده است، ولی مشکلات عدیدهای را نیز برای جامعه در پی داشته است که برخی از آنها به شرح زیر است:
- سیستم تک فرزندی موجب شده که کودکان خانواده های تک فرزند از نظر روحی و روانی با مشکلاتی از قبیل لوس و ننر بودن، چاقی مفرط ناشی از پرخوری و تنبلی، خودخواهی، عدم تعادل روحی و روانی و احساس انزوا، احساس کمبود روانی به خاطر نداشتن برادر و خواهر و عمو و عمه و دایی و خاله، و... مواجه شوند.
- کاهش شدید نیروی کار و احساس کمبود منابع انسانی مورد نیاز برای ادامه ی روند توسعه ی اقتصادی از طریق افزایش تولید نيز از ديگر مضرات سياست تك فرزندي به شمار ميرود.
- به هم خوردن تناسب و ترکیب جنسی جمعیت. از آنجا که در جامعه ی سنتی چین همیشه مردان و پسران نسبت به زنان و دختران از ارزش بیشتری برخوردار بوده اند، مقررات تک فرزندی موجب شده که برخي از خانوادهها برای داشتن حد اقل یک پسر، نوزادان دختر خود را پیش از تولد از بین ببرند تا فرصت داشتن پسر برایشان فراهم شود.
در حال حاضر، بر اساس آمار منتشره در چین بیش از یکصد میلیون خانواده ی تک فرزند وجود دارد و در واقع یک سوم خانواده های چینی تک فرزند هستند. دولت چین برای حل این معضلات اجتماعی و خانوادگی از سال 2005 تصمیم گرفت در برخی از شهرهای مهم و توسعه یافته هم چون شانگهای و گوانگجو به زوج هایی که هر دو تک فرزند خانواده ی خود بوده اند، مجوز داشتن دو فرزند را بدهد( London independent, 12 Sep. 2011)[iii]. این سیاست در سال های اخیر تغییر یافته و خانواده
[i] - Peoples Daily,28 October ,2011.
[ii] - Birth Contorol at the Crossroads. Golobal Times. 20 Sep. 2011.
[iii] - London Independent, 12 September, 2011.