مجلس مشاوران ژاپن
قبل از جنگ جهانی دوم، طبق قانون اساسی ۱۸۸۹ رژیم سلطنتی ژاپن دارای مجلس اعیان و مجلس نمایندگان بود. در حالی که مجلس نمایندگان توسط مردم انتخاب میشد، مجلس اعیان مرکب از برخی از اعضای خانواده امپراتوری و فرزندان اربابان فئودال، به علاوه منصوبان امپراتوری بود. پس از جنگ جهانی دوم، در قانون اساسی جدید مجلس مشاوران جایگزین مجلس اعیان شد. تمامی اعضای مجلس مشاوران منتخب مردم هستند (تارنمای مجلس مشاوران ژاپن، 2020-الف)[1].
انتخابات مجلس مشاوران هر سه سال یک بار برگزار میشود. البته باید توجه داشت که مدت خدمت اعضای مجلس مشاوران شش سال است، اما هر سه سال یک بار دوره خدمت نیمی از آنها به پایان میرسد و باید مجددا در انتخابات شرکت کنند.
1-3-1 مجمع عمومی
جلسات مجمع عمومی با شرکت همه نمایندگان برگزار و جلسه با حضور حداقل یک سوم آنان رسمی میشود. شرکت مردم و خبرنگاران در جلسات بحث و گفتگوهای مجلس مشاوران آزاد است. کلیه امور با نظر اکثریت افراد حاضر در جلسه تصمیم گیری میشود، مگر اینکه طور دیگری مقرر شده باشد. در مجلس مشاوران، رای گیری به سه شکل شفاهی، قیام، رای آشکار و یا با فشار دادن دکمه برگزار میگردد (تارنمای مجلس مشاوران ژاپن، 2020-ب)[2].
1-3-2 کمیته ها
کمیتههای مجلس مشاوران به سه دسته کمیتههای دائم، کمیتههای ویژه و کمیتههای تحقیق تقسیم میشوند. هر یک از کمیتههای دایم با یکی از وزارتخانهها در ارتباط هستند. هر یک از نمایندگان حداقل عضو یکی از کمیتهها میباشند. کمیتههای ویژه به فراخور ضرورت تشکیل میشوند. کمیتههای تحقیق نیز به بررسی جامع و طولانی مدت مسایل خاص و پیشنهاد لایحه میپردازند (تارنمای مجلس مشاوران ژاپن، 2020-ج)[3].
1-3-3 روال قانون گذاری
یک لایحه ممکن است توسط یک عضو مجلس شورای ملی یا از سوی کابینه به مجلس شورای ملی ارایه شود. لایحه ارایه شده برای بررسی به کمیتهای مناسب ارجاع داده میشود. البته وقتی که پای لوایح قانونی بسیار مهم در میان باشد، ابتدا هدف این لایحه در جلسه علنی مجلس توضیح داده، مورد بحث قرار میگیرد و سپس به کمیته مربوطه ارجاع میشود. کمیتهها نقش اساسی در بحث قانون گذاری دارند. هدف لوایح در کمیته توضیح داده میشود، اعضای کمیته در مورد موضوع از وزرا و سایر مقامات مربوطه سوال میکنند، از خبرگان امور خواسته میشود نظر بدهند، اصلاحات قانونی پیشنهاد میشوند، موضوعات بحث میشوند و در پایان رأی گیری انجام میشود. سپس، لوایح پرداخته شده توسط کمیته به عنوان قانون پیشنهادی به مجمع عمومی ارائه میشوند. در جلسه مجمع عمومی، رییس کمیته مربوطه، خلاصه مباحث انجام شده در کمیتهاش را توضیح داده و نتایجش را گزارش میکند. بعد از طرح لایحه از سوی کمیته، در جلسه مجمع عمومی رای گیری انجام میشود. معمولا لوایح ابتدا در مجلس نمایندگان طرح و تهیه میشوند و پس از تصویب، به مجلس مشاوران میرسند. به این ترتیب، تایید لایحه در مجلس مشاوران، آن را به قانون تبدیل میکند. رویه معمول قانون گذاری به این شیوه است که هر لایحه باید از تصویب مجلس نمایندگان و سپس مجلس مشاوران بگذرد. اگر مجلس مشاوران مصوبه مجلس نمایندگان را رد یا طی شصت روز در قبال آن سکوت کند، مجلس نمایندگان برای قانونی کردن آن به رای مثبت حداقل دو سوم نمایندگان نیاز دارد. البته این مجلس میتواند پیش از رأی گیری دوباره، درخواست تشکیل کمیته مشترک نمایندگان دو مجلس را بدهد. به هر حال عمده کار قانون گذاری در مجلس نمایندگان صورت میگیرد (تارنمای مجلس مشاوران ژاپن، 2020-د)[4].
[1] (The House of Councilors of Japan website, 2020a).
[2] (The House of Councilors of Japan website, 2020b).
[3] (The House of Councilors of Japan website, 2020c).
[4] (The House of Councilors of Japan website, 2020d).