تلویزیون در ژاپن

چند کشور اروپایی و آمریکا پخش تلویزیونی را قبل از جنگ جهانی دوم شروع کردند. نخستین پخش منظم برنامه‌ تلویزیونی در جهان، در آلمان و در سال 1935 بود. بعد از این کشور انگلیس، فرانسه و آمریکا هم در دهه 1940 اقدام به پخش منظم برنامه تلویزیونی در کشورشان کردند. در ژاپن هم هر چند تلاش‌ها و تحقیقاتی قبل از جنگ برای راه‌اندازی پخش تلویزیونی انجام شد و حتی اقدام به پخش آزمایشی هم کردند، اما عملا شروع به کار تلویزیون در این کشور به سال 1953 بر می‌گردد.

فوریه 1953 نخستین تلویزیون ژاپن یعنی تلویزیون توکیو[1] متعلق به ان‌اچ‌کِی شروع به کار کرد که نخستین تلویزیون زمینی ژاپن هم به حساب می‌آید. یک ماه قبل شروع به کار تلویزیون، شرکت شارپ[2] نخستین تلویزیون ساخت ژاپن را برای فروش به بازار عرضه کرد. در سال‌های نخست شروع به کار تلویزیون، دستگاه‌های بزرگ تلویزیون را در میادین شهری، ایستگاه‌های قطار شهری و .... قرار می‌دادند و رهگذران ایستاده تجمع می‌کردند و به تماشای تلویزیون مشغول می‌شدند. شش ماه بعد از راه اندازی نخستین تلویزیون ژاپن، اولین تلویزیون خصوصی این کشور یعنی نیهون تربی[3] هم آغاز به کار کرد. سال 1955 هم تلویزیون رادیو توکیو[4] شروع به کار کرد که بعدها تلویزیون تی‌بی‌اس[5] شد.

سال 1956، ان‌اچ‌کِی اقدام به پخش آزمایشی تلویزیون رنگی کرد، اما پخش اصولی و رسمی تلویزیون رنگی در این کشور از سال 1960 بود. همین سال و در پی این اقدام ان‌اچ‌کی، شرکت‌های توشیبا[6]، هیتاچی[7] و ماتسوشیتا[8] تلویزیون‌های رنگی ساخت خود را به بازار عرضه کردند. در نیمه دوم دهه 1950 ما شاهد رواج اصطلاح سه کالای ایزدان[9] هم هستیم که نشان‌دهنده رشد اقتصادی ژاپن در این دوره است. سه کالای ایزدان اشاره به سه گنجینه اشاره دارد که نشان امپراتوری است و از نسل اندر نسل از امپراتوری به امپراتور دیگر منتقل شده است. این سه گنجینه عبارت از آینه، شمشیر و ماگاتاما[10] که نوعی تزئین از یشم سبز یا دیگر سنگ‌ها و فلزات است و حالتی خمیده دارد. با این همه اصطلاح سه کالای ایزدان که در نیمه دوم دهه 1950 رایج شد، اشاره به سه کالای تجاری یعنی تلویزیون سیاه و سفید، ماشین لباسشویی و یخچال داشت که تمامی خانواده‌ها اشتیاق به خرید آن داشتند و البته نماد رفاه این دوران هم به حساب می‌آید.

پخش زنده مراسم ازدواج ولیعهد ژاپن در سال 1959 و نیز برگزاری و پخش مسابقات المپیک توکیو در سال 1964 از تلویزیون باعث گسترش بیش از پیش تلویزیون در جامعه ژاپن شد. سال 1970 قانون تلویزیون‌های کابلی در ژاپن تصویب شد و از سال 1972 تلویزیون‌های کابلی یکی بعد از دیگری در این کشور راه اندازی شدند. سال 1978 دو اتفاق مهم برای تلویزیون در ژاپن رخ داد. در آوریل این سال ژاپن نخستین ماهواره تلویزیونی خود یعنی یوری شماره 1[11] را به فضا پرتاب کرد و از جولای همین سال پخش آزمایشی ماهواره‌ای را آغاز کرد. علاوه بر این‌ها، سپتامبر این سال ژاپن پخش آزمایشی تلویزیونی چند صدایی[12] را به عنوان نخستین کشور در جهان آغاز کرد که امکان پخش تصاویر تلویزیونی همراه با چند صدا را می‌داد. علاوه بر این‌ها ژاپن در این سال‌ها از بزرگترین تولیدکنندگان و پیشروان گیرنده‌های تلویزیونی در جهان بود. برای مثال در سال 1982 شرکت اِپسون[13] ساعت‌های مچی‌ای به بازار عرضه کرد که دارای تلویزیون بودند. همچنین همین شرکت سال بعد نخستین تلویزیون ال سی دی تی اف تی[14] جهان را هم عرضه کرد.

با آغاز قرن بیست و یکم، شیوه‌های جدید پخش تلویزیونی مورد استفاده قرار گرفتند. یکی از نخستین این روش‌ها تلویزیون دیجیتال است که انتقال‌دهنده فایل‌های صوتی و تصویری پردازش‌شده به شکل دیجیتال بود و در مقابل تلویزیون آنالوگ قرار می‌گیرد. ژاپن سال 2003 پخش دیجیتال را با محوریت شهرهای بزرگ توکیو، ناگویا و اوساکا شروع کرد و در سال 2012 تمام این کشور تحت پوشش دیجیتال قرار گرفت و تلویزیون آنالوگ برای همیشه کنار گذاشته شد. از سال 2015 هم تلویزیون توکیومتروپولیتن یا توکیو ام ایکس[15] و برخی دیگر از تلویزیون‌ها پخش همزمان بر بستر اینترنت را شروع کردند و به این ترتیب این شیوه پخش جدید هم به تدریج همه‌گیر شد.

بنا به آمار منتشر شده در کتاب «آمار ژاپن 2021»، تعداد تلویزیون‌های خصوصی در ژاپن در سال 2019،  127 شبکه تلویزیونی بود که از این تعداد 41 تلویزیون ماهواره‌ای بود (سوموشوتوکِی‌کیوکو، 2021: 258). همچنین تعداد تلویزیون‌های زیرمجموعه ان‌اچ‌کِی، 4399 تلویزیون بود (همان: 258). در این سال تعداد قراردادهای منعقده برای استفاده از برنامه‌های تلویزیونی در مجموع 45 میلیون و 225 هزار قرارداد بود که تقریبا نیمی از آن مربوط به گیرنده‌های زمینی تلویزیون و نیمی مربوط به تلویزیون‌های ماهواره‌ای بود (همان: 258). همچنین درآمد حاصل از پیام‌های بازرگانی در این سال در تلویزیون‌های دارای فرستنده زمینی 1734 میلیارد ین بود (همان: 259).

---

[1] NHK東京テレビジョン/NHK Tōkyō Terebijon.

[2]シャープ株式会社/Sharp Kabushiki Kaisha.

[3] 日本テレビ/Nihon Terebi.

[4] ラジオ東京テレビ/Rajio Tōkyō Terebi.

[5] TBSテレビ/TBS Terebi.

[6] 東芝/Tōshiba.

[7] 日立/Hitachi.

[8] 松下/Matsushita.

[9] 三種の神器/Sanshu no Jingi.

[10] 勾玉/Magatama.

[11] ゆり1号/Yuri ichi gō.

[12] 音声多重放送/Onsei tajū hōsō/Sound multiplex in broadcasting.

[13] エプソン/Epson.

[14] TFT LCD.

[15] 東京メトロポリタンテレビジョン/Tōkyō meteroporitan terebijon/TOKYO MX.