نمایش مبدأ برای هنر ژاپن در سده های میانی

سده‌های میانی با یک تغییر بزرگ نسبت به دوران باستان در [[تاریخ ژاپن]] شروع شد و آن انتقال قدرت سیاسی از دربار امپراتور به طبقه جنگجویان ([https://wikimelal.ir/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C%20%D9%87%D8%A7%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86 سامورایی‌ها]ی یا بوشی‌ها) بود. با این همه این انتقال قدرت به معنی پایان دربار [https://wikimelal.ir/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86 امپراتوری] نبود، بلکه [https://wikimelal.ir/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86 امپراتور] همچنان در [https://wikimelal.ir/%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%88 کیوتو] دربار خود را حفظ کرد و هر چند قدرت سیاسی نداشت، اما به لحاظ فرهنگی و اجتماعی جایگاهی ممتاز داشت. این چنین به مدت هفت قرن و تا زمان اعاده قدرت سیاسی به [https://wikimelal.ir/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86 امپراتور] در جریان اصلاحات میجی، این کشور شاهد نظام سیاسی بی بدیلی در جهان شد که همزمان شاهد دو دربار بود.

وجود دو دربار تأثیر خود را بر فرهنگ و هنر این دوران هم گذاشت. بنابراین فرهنگ [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7 دوره کاماکورا] (1333-1185) که نخستین دوره تاریخی سده‌های میانی [[تاریخ ژاپن]] است، به فرهنگ بوکه، فرهنگ کوگه و فرهنگ بودایی تقسیم می‌شود. فرهنگ و هنر بوکه چیزی متعلق به دربار [https://wikimelal.ir/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86 امپراتوری] و اشراف [https://wikimelal.ir/%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%88 کیوتو] و در واقع همان [https://wikimelal.ir/%D9%87%D9%86%D8%B1%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%20%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 هنر سنتی دوران باستان] بود که اکنون دربار و اشراف میراث دار بودند. اما هنر بوکه، هنری نو بود که حامیان و حاملین آن جنگجویان یعنی حاکمان سیاسی نو ظهور بودند. به گفته استنلی بیکر (1384) ، فرهنگ نظامی شکل گرفته در این دوران هیچ شباهتی به هر چیز دیگری نداشت که [[ژاپن]] یا [[چین]] تا آن زمان پدید آورده بودند. بنیادش بر وفاداری و افتخار بود که فرد همواره آماده بود در راهش جان فدا کند.<ref>استنلی بیکر (1384). ص152.</ref> بنابراین همان طور که تسودا و گراهام (2009) هم اشاره می‌کنند، طبیعی بود که هنر این دوران در بر گیرنده جنبه‌های مختلف باشد و آگاهی ملی در آن توصیف شود.<ref>تسواد و گراهام (2009). ص157.</ref>

نفوذ و گسترش هنر از پایتخت به مناطق از ویژگی‌های هنر این دوران است، کما اینکه اصولا از سده‌های میانی به عنوان پلی میان [https://wikimelal.ir/%D9%87%D9%86%D8%B1%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%20%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 هنر اشرافی دوران باستان] و [https://wikimelal.ir/%D9%87%D9%86%D8%B1%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%20%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86%20%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%D9%8A%D9%86 هنر مردمی دوران مدرن] نخستین یاد می‌شود. هر چند نفوذ هنر به مناطق را می‌توان تا حدودی نتیجه سر بر افراشتن طبقه جنگجو در برابر اشراف دربار [https://wikimelal.ir/%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%88 کیوتو] دانست، اما مسأله تأثیر گذار دیگری هم در این امر وجود داشت و آن بودایی [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7 دوره کاماکورا] است. ما در این دوره شاهد هستیم که شش راهب معروف یعنی هونِن، شینرای، ایپّن، نیچیرِن، ئه‌سای و دوگِن شش فرقه جدید بودایی رواج می‌دهند که وجه مشترک همه آن‌ها عمل‌گرایی و ساده بودن است. برای مثال در این فرقه‌ها رهرو با اعمال ساده‌ای چون ذکر گفتن و تمرکز و نشستن به شیوه ذن می‌توانست به روشن شدگی و اشراق برسد. این سادگی باعث جذب بیشتر طبقه جنگجو و حتی مردم عادی به [https://wikimelal.ir/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%20%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%20%D8%AF%D8%B1%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86 آیین بودایی] جدید شد که خود منجر به ازدیاد ساخت معابد بودایی در مناطق شد که این ازدیاد به نوبه خود توسعه هنرهایی چون [https://wikimelal.ir/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86 معماری] معابد بودایی، پیکرتراشی تندیس بوداها، نقاشی‌های دیوار معابد، [https://wikimelal.ir/%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9%20%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86 صنایع دستی] مرتبط با [https://wikimelal.ir/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86%20%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%20%D8%AF%D8%B1%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86 آیین بودایی] و... را در پی داشت.

در بین این شش راهب معروف ئه‌سای و دوگن آیین ذن را در [[ژاپن]] رواج دادند که تحت تأثیر آرمان‌های ذن، سبکی جدید از هنر پدید آمد که کاملا متفاوت از هنری بودایی بود که تا آن زمان وجود داشت. این هنر در اواخر [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7 دوره کاماکورا] و دوره بعدی یعنی [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%DA%86%DB%8C دوره موروماچی] شکوفا شد.<ref>تسواد و گراهام (2009). ص162.</ref> از سوی دیگر این دو راهب هر دو دانش آموخته [[چین]] دوره [https://wikimelal.ir/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87%20%D9%87%D8%A7%DB%8C%20%D8%B3%D9%88%D9%86%DA%AF%D8%8C%20%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%8C%20%D8%AC%DB%8C%D9%86%20%D9%88%20%D8%B4%DB%8C%D8%A7%DB%8C%20%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C دودمان سونگ] (宋/Song(960-1279)) بودند و ذن را هم از [[چین]] به [[ژاپن]] آوردند. ارتباط با [[چین]] که در هیان پسین بریده شد، مجددا در [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7 دوره کاماکورا] و البته نه به شکل رسمی برقرار و این ارتباط منجر به تأثیر هنر سونگ بر هنر [[ژاپن]] شد که خود یکی دیگر از ویژگی هنر [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7 کاماکورا] است. نمونه بارز آن را می‌شود در بازسازی معبد تودایجی در [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%A7 نارا] دید. این معبد در [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%A7 دوره نارا] ساخته، اما بعد از آتش‌سوزی و تخریب آن مجددا در [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7 دوره کاماکورا] بازسازی شد که این بار سبک ساخت آن کاملا متأثر از [https://wikimelal.ir/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%20%D8%A8%D9%86%D8%A7%DB%8C%20%D9%82%D8%B5%D8%B1%D9%87%D8%A7%20%D9%88%20%DA%A9%D8%A7%D8%AE%20%D9%87%D8%A7%20%D8%AF%D8%B1%20%DA%86%DB%8C%D9%86 معماری چین] بود. در همین مراودات با [[چین]] هم سبک‌های سفالگری تازه از [[چین]] اخذ شد.

در زمینه [https://wikimelal.ir/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86 نقاشی]، نقاشی‌های طوماری در این دوره بیشتر به سمت ترسیم زندگی جنگجویان گرایش یافتند. همچنین در این دوره [https://wikimelal.ir/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86 نقاشی] تک چهره یا پرتره هم رواج یافت که آن هم بی تأثیر از آیین ذن نبود، چرا که راهبان بودایی در خلوت تصویر استادشان را جلو خود قرار می‌دادند و به زیارت آن می‌پرداختند.

بعد از فرهنگ [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7 کاماکور] نوبت به فرهنگ [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%DA%86%DB%8C دوره موروماچی] رسید که مرتون آن را عصر طلایی هنر [[ژاپن]] می‌خواند<ref>مرتون، اسکات (2005). ص88.</ref> و شیبا عقیده دارد، برغم اینکه [[فرهنگ ژاپنی]] از [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%D9%87%DB%8C%D8%A7%D9%86 دوران هیان] شروع شد، اما محور فرهنگ زندگی امروزه ژاپنی‌ها در [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%DA%86%DB%8C دوره موروماچی] قرار دارد.<ref>شیبا و کین (2012). ص66.</ref> [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%DA%86%DB%8C دوران موروماچی] با جنگ‌های داخلی شروع شد که کمی بیش از نیم قرن به طول انجامید. به این دوره جنگ‌های داخلی، دوره نانبوکوچو (南北朝時代/Nanbokuchō Jidai(1336-1392)) و به فرهنگ این دوران فرهنگ نانبوکوچو می‌گویند که ویژگی آن بازتاب روحیه اضطراب و نگرانی در آثار ادبی و هنری این دوران است. ویژگی دیگر هنر این دوره در اصطلاح باسارا (婆娑羅/ばさら/Basara) نمود یافته است. ریشه این کلمه سانسکریت و به معنی مجلل و پر زرق و برق است و اطلاقش به عنوان ویژگی هنر این دوران به این معنی است که در این دوره هنر به دنبال نمایش تجمل و زرق و برق بود.

بعد از این دوره فرهنگ [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%DA%86%DB%8C موروماچی] به دو دوره دیگر یعنی کیتایاما و هیگاشی‌یاما تقسیم می‌شود که به لحاظ لغوی اولی به معنی کوه‌های شمالی و دومی به معنی کوه‌های شرقی است. فرهنگ کیتایاما از اواخر قرن چهاردهم تا اوایل قرن پانزدهم و فرهنگ هیگاشی‌یاما از قرن پانزدهم تا نیمه دوم قرن شانزدهم را در بر می‌گیرد.<ref>یاماکاوا (2010). ص127-130.</ref> نماد فرهنگ و هنر کیتایاما معبد روکوئونجی یا معبد طلایی (鹿苑寺/Rokuonji 金閣寺/Kinkakuji) و نماد فرهنگ و هنر هیگاشی‌یاما معبد جیشوجی یا معبد نقره‌ای (慈照寺/Jishōji ، 銀閣寺/Ginkakuji) است. تفاوت هنر کیتایاما با هیگاشی‌یاما همان طور که در تفاوت طلا و نقره مشخص است، در سادگی بیشتر دومی است که این سادگی را با مفاهیم زیباشناسی خاصی چون وابی (侘/Wabi) و سابی (寂/Sabi) نشان می‌دهند. وابی کشف خوش دلی در چیزی است که زمخت و ناکافی باشد و سابی زیبایی احساس ژرفا و توانگری در خموشی و آرامش است (برای اطلاعات بیشتر ببینید).<ref>حسینی، سید آیت (1397). وابی و سابی. کلیدهایی برای فهم هنر و ادبیات ژاپن، تهران: نشر پرنده.</ref>

در دوره کیتایاما، شاهد شکوفایی هنر [https://wikimelal.ir/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C%20%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86 نقاشی] آب مرکب یا سومی‌ئه یا سوی‌بوکوگا (水墨画/Suibokuga) هستیم. در همین دوره هم هست که کان‌آمی و پسرش زِه‌آمی دو هنرمند مشهور نمایش نو را تکامل بخشیدند. به علاوه در این دوره ما می‌توانیم تأثیر گذاری هنر [https://wikimelal.ir/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87%20%D9%85%DB%8C%D9%86%DA%AF دودمان مینگ] (明/Ming(1368-1644)) [[چین]] را بر هنر [[ژاپن]] ببینیم. تکامل آن چیزی را که از آن به عنوان ویژگی اصلی هنر [[دوره موروماچی]] نام برده می‌شود، در دوران هیگاشی‌یاما می‌توان مشاهده کرد و آن چیزی نیست جز ادغام هنر کوگه با هنر بوکه، ادغام هنر سنتی [https://wikimelal.ir/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87%20%D9%87%DB%8C%D8%A7%D9%86 دوران هیان] با هنر وارداتی از [[چین]] دوران سونگ و مینگ و ادغام هنر پایتخت با هنر مناطق که حاصلش شکل‌گیری فرهنگ خاص [[ژاپن]] و نمودهایش هم گل آرایی ژاپنی یا ایکه‌بانا و مراسم چای ژاپنی یا سادو بود<ref>ذاکری، قدرت اله(1402)." [[هنر ژاپن]]". در پالیزدار، فرهاد، ذاکری، قدرت اله. جامعه و [[فرهنگ ژاپنی|فرهنگ ژاپن]]. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی،ص.242- 281. </ref>.

== نیز نگاه کنید به ==
هنر ژاپن

[[هنر ژاپن در دوران باستان]]

[[هنر ژاپن در دوران مدرن]] نخستين

== کتابشناسی ==