نمایش مبدأ برای جايگاه زبان چينی در جمهوری اسلامی ايران

علي رغم روابط تاريخي ديرينه بين ايران و چين که جاده ي قديم ابريشم زميني و دريايي در هزاره هاي گذشته نماد آن محسوب مي شود،و به رغم ميزان بالاي مبادلات تجاري بين دو کشور (بيش از 7 ميليارد دلار در سال گذشته)[i]،در حال حاضر مسئولين و سياست گذاران جمهوري اسلامي ايران در اين زمينه توجه کافي را مبذول نکرده و از ساير رقبا عقب مانده اند. در حال حاضر تعداد افرادي که در ايران به زبان چيني آشنا هستند و در دستگاه سياست خارجي ما مشغولند کمتر از نصف انگشتان يک دست است و در دستگاههاي اقتصادي و تجاري هم اين امر نزديک به صفر است. تعداد دانشجويان ايراني شاغل به تحصيل در چين اعم از بورسيه و آزاد کمتر از تعداد دانشجويان کشورهاي دسته چندم جنوب آسيا است.بخش غير دولتي هم که هنوز به صورت سنتي با چين مراوده ي بازرگاني دارد و به دليل عدم آينده نگري،خود را از سرمايه گذاري در اين زمينه بي نياز مي داند. اغلب تجار ايراني در سفر به چين فارسي آموختگان چيني را به چيني آموختگان ايراني ترجيح مي دهند[ii] که خدا مي داند در اين بين چقدر کلاه بر سر آنان گذاشته مي شود و تاوان آنرا مصرف کنندگان ايراني مي پردازند.

تنها دانشگاهي که در آن زبان چيني تا سطح ليسانس آموزش داده مي شود،دانشگاه شهيد بهشتي است که طي بيش از 8 سال  پس از تاسيس کرسي زبان چيني،قريب به يکصد نفر دانشجوي رشته ي زبان و ادبيات چيني فارغ التحصيل داشته است  که به جز چند نفر،بقيه را پس از اتمام دروس به امان خدا رها کرده و اشتغال و شايد به حق استفاده ي مناسب از اين نيرو ها را خارج از حوزه ي وظايف و مسئوليت خود مي داند.

از نظر تربيت استاد و کادر آموزشي مجرب نيز وضعيت مطلوبي ندارد و معلم اعزامي از چين به دليل پايين بودن سطح علمي نتوانسته اين تنها مرکز رسمي آموزش زبان چيني در ايران را فعال سازد. در کنار بخش زبان چيني به همت مسئولين دانشگاه يک مرکز چين شناسي نيز داير شده که صرفا نام مرکز را يدک مي کشد و تا کنون هيچ نوع فعاليت علمي و پژوهشي قابل ملاحظه اي از آنان مشاهده نشده است. فارغ التحصيلان اين رشته خود نيز به دلايل مختلف نتوانسته اند تا کنون تشکل منسجمي را براي بهره وري مناسب از توانايي هاي خود ايجاد کنند و هر کدام در گوشه اي يا بيکار بوده و يا به شغل هاي غير مرتبط با رشته ي تحصيلي خود پرداخته اند.[iii]

همه ي اين نابساماني ها در حالي است که رابطه ي تاريخي گذشته بين ايران و چين،مشترکات فرهنگي، ديدگاههاي مشترک منطقه اي و جهاني،حجم مبادلات تجاري،همسويي در سياست هاي بين المللي و چشم انداز آينده ي روابط بين دو کشور،فراتر از اين ميزان را مي طلبد. حتي چيني ها هم در زمينه ي تربيت نيروهاي فارسي دان و استفاده از نيروهاي تربيت شده در اين زمينه از ما جلوتر هستند. در حال حاضر در چهار دانشگاه چين رشته ي زبان و ادبيات فارسي تا سطح ليسانس و در دانشگاه [[پکن]] تا مقطع فوق ليسانس داير است و تا کنون بيش از سيصد نفر در اين رشته از دانشگاههاي پکن،زبانهاي خارجي شانگهاي و لويانگ فارغ التحصيل شده و هيچ کدام از آنان نيز بيکار نيستند و همگي در بخشهاي مختلف دولتي اعم از سياست خارجي،بازرگاني،مطبوعات و رسانه اي،نظامي و انتظامي که به نحوي با مناطق فارس زبان دنيا (ايران،افغانستان،تاجيکستان) مرتبط هستند به کار گمارده شده اند و در بخشهاي علمي و پژوهشي نيز دهها جلد کتاب از جمله هفت مورد از شاهکارهاي ادبي ايران را تاليف و ترجمه و منتشر ساخته اند که همت بلند آنان جاي تقدير و تشکر دارد.[iv]

به نظر مي رسد براي عقب نماندن از قافله ي جهاني لازم است در خصوص فراگيري زبان چيني در حد و انداره ي مورد نياز بخش هاي مختلف کشور سرمايه گذاري شود و در اين زمينه از امکانات و تسهيلاتي که دولت چين در اختيار اين نوع مراکز آموزشي قرار مي دهد استفاده گردد. از نيروهاي فارغ التحصيل در اين رشته در بخشهاي مختلف سياسي،فرهنگي و بويژه اقتصادي و بازرگاني استفاده به عمل آيد و متناسب با سطح روابط  بين دو کشور به تربيت نيروهاي مورد نياز پرداخته شود. بخشها و مراکز پژوهشي و تحقيقاتي کشور پديده ي چين معاصر،توسعه ي اقتصادي،توسعه ي فرهنگي،راههاي رسيدن به اين جايگاه،تاريخ و ادبيات و فرهنگ سنتي،اخلاقيات و روحيات و ارزشهاي فرهنگي اجتماعي،تحولات سريع و فزاينده اين کشور را مورد تحقيق و پژوهش قرار داده و مشترکات فرهنگي گذشته و راههاي مشترک فرا روي آينده ي بين دو کشور در سطح دو جانبه،منطقه اي و جهاني را مشخص و از توانايي هاي دو طرف براي بهبود روابط دو جانبه و تاثير گذاري در سطح بين المللي استفاده نمايند. ايران و چين در خيلي از زمينه ها سرنوشت مشترکي داشته و بيش از آن در آينده راه مشترکي دارند که بايد بپيمايند. بدون شناخت از يکديگر و بدون همکاري فکري و فرهنگي، طي اين مسير دشوار خواهد بود و پرداختن به اين امور منافع هر دو کشور را در پي خواهد داشت و مبادله ي تجارب ذيقيمت و دستاوردهاي به دست آمده در هر دو کشور هزينه و راه رسيدن به اهداف و منافع دو طرف را کاهش خواهد داد.
----[i] مصا حبه ي سفير جمهوري اسلامي ايران با خبرگزاري شين هوا 21 ژوئن 2005 


[ii] مشا هدات حضوري از سال 1379 تا 1384(به عنوان رايزن فرهنگي)


[iii] گفتگوي حضوري با تعدادي از فا رغ التحصيلا ن رشته ي زبا ن چيني دانشگاه شهيد بهشتي


[iv] مشا هدات حضوري از سال 1379تا 1384 (به عنوان رايزن فرهنگي)