ویژگی های ادبیات چینی

ادبیات چینی دارای ویژگی‌هایی است که می­ توان در 3 چیز خلاصه کرد:

• محور نبودن شخصیت قهرمانی؛
• کم جلوه بودن عشق در ادبیات؛
• واقع نگری در ادبیات«رئالیستی».

رویای تالار سرخ (Dream of the Red Chamber) – اثری از سائو شچین – انتشاریافته در قرن ۱۸ میلادی – نسخه‌ی خلاصه‌شده‌ای از رمان با عنوان «رویای خانه‌ی سرخ» با ترجمه‌ی محمد حسین آریا منتشر شده است، قابل بازیابی از: https://torob.com/p/6f55183f-5ac3-4241-8482-38fb52d1b5fb/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-the-dream-of-the-red-chamber-%D8%A7%D8%AB%D8%B1-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-tuttle-publishing/

در ادبیات چینی، بر خلاف ادبیات غربی، محور قرار گرفتن یک شخصیت قهرمان کم­تر دیده می­ شود و اگر شخصی هم در ادبیات مورد ستایش قرار گرفته است، بیشتر به خاطر فضیلت‌ها و نجابتی بوده که در آن شخص تبلور یافته، نه دلیری و پهلوانی و جنگاوری او. هم­چنین، در ادبیات چینی، به ادبیات عاشقانه چندان اهمیت داده نمی‌شود، اگرچه ادبیات عاشقانه نیز کم نیست. دانشمندان کنفوسیوسی حتی بر این­گونه ادبیات هم تفسیری اخلاقی نوشته اند. کنفوسیوس از میان سه هزار قطعه شعر سیصد چکامه را برگزید و در این باره گفت:«اگر این سیصد قطعه را در هم بفشرم، باید بگویم که در آن­ها هیچ اندیشه­ ی هرزه ای نیست.».

استعاره ای به کار رفته در ادبیات چینی همیشه با واقعیت­‌های تاریخی گذشته ارتباط داشته است. از همین رو، اندیشه و زندگی مردم چین همواره باید در رابطه با آثار کلاسیک آنان مورد مطالعه قرار گیرد، زیرا همیشه این آثار کلاسیک بوده که زندگی آن­ها را شکل می­ داده است. تمام تلاش‌های کنفوسیوس هم معطوف به احیای سنت‌های گذشتگان بود. وی می­ گوید:«من اهل ابتکار نیستم، بلکه صرفا گذشته را انتقال می‌دهم، چون به فرهنگ گذشته ی خود باور دارم و شیفته ی آن هستم». و در نهایت این­که، ادبیات چینی ادبیات واقع نگر و رئالیستی است که بازتابی از زندگی واقعی و شرایط اجتماعی مردم این سرزمین است و از هرگونه خیال اندیشی و رؤیا بافی به دور است.

داستان­‌های ادبی چینی که از دیر باز مورد استقبال مردم واقع شده است، بر پنج دسته اند:

• حکایت‌های تاریخ هم­چون«افسانه­‌های سه پادشاهی( San Kuo Yin Yi).»؛
• داستان­‌هایی که بیانگر وضعیت اجتماعی است، مانند«رؤیای عمارت سرخ(Hong Luo Meng).»؛
• قصه‌های پر ماجرا مانند«گزارش کناره ی آب(Shui Hui Chuan).»؛
• قصه‌های جن و پری، هم­چون«قصه‌های غریب لیائوجای(Liu Chai Chi Yi).»؛
• مطایبات، مانند«ملت‌های دانشوران(Jo Lin Wai Shih).».

بنابراین، می­ توان گفت، در آثار ادبی چین، نویسنده در پی ستایش قهرمانان یا شرح داستان عشقی و یا ترسیم مسایل خارج از واقعیات زندگی اجتماعی نیست، بلکه در توصیف طبیعت و فضایل اخلاقی مردم و شخصیت­‌های حکیم و فرزانه است. داستان«رؤیای عمارت سرخ» که نمایی است گسترده از زندگی خانوادگی چینی، از اصل ازلی داستان آغاز می‌کند و سپس به نرمی به سوی ماجراهای زمینی روی می­ آورد، اما همواره حضوری روحانی بر آن سایه افکنده است و سرانجام در پایان غمناکش قهرمان زن آن دل شکسته جان می­سپارد و داستان چنین پایان می‌پذیرد:

«این است حکایت غم/ و نیز حکایت خواب و خیال/ زندگی خوابی بیش نیست؛/ بر جنون انسان خنده مزن.»

از دیگر ویژگی­‌های ادبیات چینی، قدرت آن در بیان احساس ظریف و صمیمانه از طبیعت است. نویسندگان چینی هم­چون نگارگرانشان،در وصف نماها و چشم اندازهای طبیعت، بی مثالند و چشمی برای مشاهده و نقش و نگار طبیعت دارند که در ادبیات هیچ ملتی یافت نم ی­شود. عشق به طبیعت در ادبیات چینی موج می‌زند. به نظر می­رسد این گرایش به طبیعت در خلق آثار ادبی، متأثر از طبیعت گرایی آیین تائویی است و هدف نهایی در ادبیات چینی، رسیدن به هماهنگی میان انسان و طبیعت است.

نیز نگاه کنید به

ادبیات چینی؛ شاهکارهای ادبیات چینی

منبع اصلی

_{سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین الملی الهدی.}

نویسنده مقاله

علی محمد سابقی