نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۱۸

سانسور اینترنتی در چین

پیش از این، معمولا جریان اطلاعات یک طرفه و از سوی دولت به مردم انجام می گرفت ولی اینک جریان دو طرفه شده و مطالب انتقادی درباره ی مقامات محلی و دولت، رهبری و سیاست های حزبی دیگر مثل گذشته سانسور نمی شود. البته هرگونه مطلب که به تحریک مردم و به تظاهرات و اعتراضات جمعی منجر شود، به شدت سانسور می شود.

سانسور اینترنتی

براساس گزارش روزنامه ی گلوبال تایمز، دولت با این اقدام سعی دارد تا با قدرت، موضوع پخش شایعات از طریق اینترنت را کنترل و مدیریت نماید. مقامات دولتی گفته اند که محدودیت قانونی برای کسانی اعمال می شود که می خواهند به عنوان کاربر جدید، کاربران خصوصی، و همچنین مؤسسات و افراد غیر حقیقی از اینترنت استفاده کنند خواهد شد و کاربران قدیمی همچنان، می توانند با عناوین و اسامی غیر واقعی خود به فعالیت ادامه دهند. قوانین جدید بر اساس قانون عمومی چین و برای جلوگیری از حفاظت از سلامت فرهنگی اینترنت برقرار شده و کلیه ی کاربران باید به طور کامل این قانون را رعایت نمایند.^[۱]

بنابر تحقیقی که خانم رِبِکا ماکینون (Rebecca Mackinnon) استاد مرکز مطالعات رسانه ها و خبرنگاری و تیم وی در دانشگاه هنگ کنگ انجام داده اند، تا نیمه ی سال2008، بیش از 253 میلیون چینی آنلاین بوده اند که با عبور از آمریکا، رتبه ی اول جهان را در تعداد کاربران به خود اختصاص دادند. کاربران چینی بعد از کره و فرانسه بیشترین مشارکت را در شبکه های اجتماعی اینترنتی، وبلاگ ها، چت روم ها، وب سایت هایی که عکس و فیلم را به مشارکت می گذارند داشته اند. به کارگیری هزاران پلیس اینترنتی که در بسیاری از شهرها به کار گرفته شده اند تنها یکی از سلاح هایی است که دولت چین در مبارزه با خواسته های قلبی و افکار مردم چین داز آنها استفاده می کند. در حال حاضر، ده ها هزار وبسایت خارجی به روی کاربران چینی بسته شده اند. شهروندانی در هر شهر یا استان به عنوان داوطلب یا مزدگیر، برای هدایت مکالمات آنلاین به طرفداری از دولت، و یا به عنوان ناظر و گزارشگر مکالمات ضد دولتی به مقامات به کار گرفته می شوند. از مدیران و کارمندان شرکت های اینترنتی(داخلی و خارجی) می خواهند تا سهم خود را در روند گفتگوهای آنلاین غیر قابل کنترل ایفا نمایند.

سطوح سانسور اینترنتی

فیلترینگ در سطوح مختلف خانگی، محلی و تجاری،ISP ها و شبکه های منطقه ای و ملی صورت می پذیرد. همه ی شرکت های مرتبط با وب سایت ها، اعم از پرتال ها، موتورهای جستجوگر، سرویس های شبکه های اجتماعی، چت روم ها، وبلاگ ها و ... برای آنکه مجوز شغلی خود را از دست ندهند، همگی ملزم هستند دستورهای سانسور صادر شده از طرف دولت را رعایت نمایند. موضوعات حساس سیاسی یا توسط کارمندان شرکت ها و یا با برنامه های کامپیوتری که کارمندان خود شرکت ها طراحی می شود حذف می گردند. این اقدامات یا طبق دستور مستقیم مسئولان دولتی و یا به خاطر جلوگیری از مشکلات احتمالی، توسط شرکت ها(خود سانسوری) صورت می گیرد. از وب سایت هایی که در خارج از چین مستقر هستند و مطالبی به زبان چینی دارند و یا مخاطبان آنها چینی های مقیم سرزمین چین می باشد نیز خواسته شده تا برخی از موضوعات حساس سیاسی را منتشر نسازند، در غیر این صورت فیلتر خواهند شد. برخی از شرکت های خارجی به این درخواست تن نداده و فرصت حضور در بازار چین را از دست داده اند. بقیه، همچون گوگل، یاهو و مایکروسافت، برای آنکه روابط خوبی با دولت چین داشته باشند، موتورهای جستجوگر خود را با نسخه ی سانسور شده ای ارایه کرده اند. در مقایسه با رسانه های سنتی، در وبلاگ ها تبلیغات حکومتی مشاهده نمی شود و احتمال بیشتری وجود دارد که دیدگاه های انتقادی و مخالفت با دولت نیز دیده شود. وبلاگ نویسان چینی از طنز، کنایه، ابهامات ادبی، و عبارات رمزی و حتی تصویر برای انتقال پیام های مهم بهره می برند. آنها معمولا واقع گرا و عملگرا هستند و هنگام ارسال مطلب می دانند چه چیز مشکلات جدی به همراه دارد و ارزش ریسک را ندارد.

حوزه موضوعی سانسور

موضوعات مرتبط با گروه غیر قانونی فالون گنگ، سرکوب میدان تیان آنمِن در سال1989، استقلال خواهی تبت، رویدادها، المپیک، مخالفان، اقلیت های نژادی، رهبران ملی، دستگیری های سیاسی، مشکلات کار و اشتغال، سانسور، موارد مربوط به دفاع از حقوق افراد، مسایل تاریخی، موضوعات مذهبی، به شدت تحت سانسور می شوند. به هر صورت، روش و موضوعات سانسور در اینترنت مشابه سانسور در رسانه های سنتی و چاپی است. برخی از روزنامه ها و مجلات چینی از کنار موضوعات سخت و بحث برانگیز از قبیل اینکه دفتر مرکزی نشریه یا ایستگاه تلویزیونی در کجا واقع شده؟ چه کسی مالک آن رسانه است؟چه کسی سردبیر آن است؟ ارتباط او با افراد در رأس قدرت چگونه است؟ ارزش های این افراد چیست و به چیزی بستگی دارد، خیلی راحت می گذرند. به عبارت دیگر، علیرغم ماهیت حاکمیت محور دولت چین، شاغلان در رسانه های سنتی و جدید را نمی توان فاقد قدرت معرفی کرد^[۲].

پروژه ی سانسور سپر طلایی ( Golden Shield)

‌ پروژه ی سانسور سپر طلایی

پروژه ی سانسور سپر طلایی ( Golden Shield) از سال2000 با هدف کمک به پلیس اینترنتی در پکن به اجرا در آمد. بخشی از این پروژه«دیوار آتش چین بزرگ (Great China Fire Wall)» نام دارد و از طریق پایگاه های ارایه دهنده ی خدمات اینترنتی، آدرس های متخلف را مسدود میی سازد.

افزون بر این تدابیر، دولت چین از نظام القای خود سانسوری که کاربران همواره تحت کنترل و مراقبت هستند، نیز حمایت می کند.

اعمال یا تهدید به اعمال سانسور تأثیر وحشتناکی بر شرکت های تجاری و اشخاص استفاده کننده از اینترنت می گذارد، تا آنجا که آنها مجبور می شوند به خود سانسوری در ارتباط تن دهند تا از پیامدهای اقتصادی و قانونی آن در امان بمانند.

پذیرش سانسور پدیده ی پیچیده است که ریشه در فرهنگ سنتی این کشور داشته و همیشه موجب یأس و دلسردی مردم نسبت به دولت بوده است^[۳].

نیز نگاه کنید به

رسانه و وسايل ارتباط جمعی چین؛ رسانه های چین؛ اینترنت در چین؛ کاربران اینترنت در چین از نگاه آمار

کتابشناسی

↑ رویدادنامه فرهنگی آسیا و اقیانوسیه (1390، خرداد).
↑ First Monday (2009, February 2). v14.
↑ سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی. جلد سوم، ص. 1325-1329

[1] رویدادنامه فرهنگی آسیا و اقیانوسیه (1390، خرداد).

[2] First Monday (2009, February 2). v14.

[3] سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی. جلد سوم، ص. 1325-1329

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-=== ''مقدمه'' ===
+[[پرونده:1394576 198.jpg|بندانگشتی|سانسور اینترنتی در چین]]
-پیش از اين، معمولا جريان اطلاعات يك طرفه و از سوی دولت به مردم انجام می گرفت ولی اینک جریان دو طرفه شده و مطالب انتقادی درباره ی مقامات محلی و دولت، رهبری و سياست های حزبی دیگر مثل گذشته سانسور نمی شود. البته هرگونه مطلب که به تحریک مردم و به تظاهرات و اعتراضات جمعی منجر شود، به شدت سانسور می شود.
+پیش از این، معمولا جریان اطلاعات یک طرفه و از سوی دولت به مردم انجام می گرفت ولی اینک جریان دو طرفه شده و مطالب انتقادی درباره ی مقامات محلی و دولت، رهبری و سیاست های حزبی دیگر مثل گذشته سانسور نمی شود. البته هرگونه مطلب که به تحریک مردم و به تظا[[هرات]] و اعتراضات جمعی منجر شود، به شدت سانسور می شود.
 === سانسور اینترنتی ===
-براساس گزارش روزنامه ی گلوبال تايمز، دولت با اين اقدام سعی دارد تا با قدرت، موضوع پخش شايعات از طريق اينترنت را كنترل و مديريت نمايد. مقامات دولتی گفته اند كه محدودیت قانونی براي كسانی اعمال می شود كه می خواهند به عنوان كاربر جديد، كاربران خصوصی، و همچنين مؤسسات و افراد غير حقيقی از اینترنت استفاده کنند خواهد شد و كاربران قديمی همچنان، می توانند با عناوين و اسامی غير واقعی خود به فعاليت ادامه دهند. قوانين جديد بر اساس قانون عمومی [[چین|چين]] و براي جلوگيری از حفاظت از سلامت فرهنگی اينترنت برقرار شده و كليه ی كاربران بايد به طور كامل اين قانون را رعايت نمايند.<ref>رویدادنامه فرهنگی آسیا و اقیانوسیه (1390، خرداد).</ref>
+براساس گزارش روزنامه ی گلوبال تایمز، دولت با این اقدام سعی دارد تا با قدرت، موضوع پخش شایعات از طریق [[اینترنت در چین|اینترنت]] را کنترل و مدیریت نماید. مقامات دولتی گفته اند که محدودیت قانونی برای کسانی اعمال می شود که می خواهند به عنوان کاربر جدید، کاربران خصوصی، و همچنین مؤسسات و افراد غیر حقیقی از [[اینترنت در چین|اینترنت]] استفاده کنند خواهد شد و کاربران قدیمی همچنان، می توانند با عناوین و اسامی غیر واقعی خود به فعالیت ادامه دهند. قوانین جدید بر اساس قانون عمومی [[چین]] و برای جلوگیری از حفاظت از سلامت فرهنگی [[اینترنت در چین|اینترنت]] برقرار شده و کلیه ی کاربران باید به طور کامل این قانون را رعایت نمایند.<ref>رویدادنامه فرهنگی آسیا و اقیانوسیه (1390، خرداد).</ref>
-بنابر تحقيقي كه خانم رِبِکا ماکینون (Rebecca Mackinnon) استاد مركز مطالعات رسانه ها و خبرنگاری و تيم وی در دانشگاه هنگ كنگ انجام داده اند، تا نيمه ی سال2008، بیش از 253 ميليون چينی آنلاين بوده اند كه با عبور از آمريكا، رتبه ی اول جهان را در تعداد كاربران به خود اختصاص دادند. كاربران چينی بعد از كره و فرانسه بيشترين مشاركت را در شبكه های اجتماعی اينترنتی، وبلاگ ها، چت روم ها، وب سايت هايی كه عكس و فيلم را به مشاركت می گذارند داشته اند. به كارگيری هزاران پليس اينترنتی كه در بسياری از شهرها به كار گرفته شده اند تنها يكی از سلاح هايی است كه دولت [[چین معاصر و چالش های فرهنگی و اجتماعی پیش رو|چين]] در مبارزه با خواسته های قلبی و افكار مردم [[چین|چين]] داز آنها استفاده می كند. در حال حاضر، ده ها هزار وبسايت خارجی به روی كاربران چينی بسته شده اند. شهروندانی در هر شهر يا استان به عنوان داوطلب يا مزدگير، برای هدايت مكالمات آنلاين به طرفداری از دولت، و يا به عنوان ناظر و گزارشگر مكالمات ضد دولتی به مقامات به كار گرفته می شوند. از مديران و كارمندان شركت های اينترنتی(داخلی و خارجی) می خواهند تا سهم خود را در روند گفتگوهای آنلاين غير قابل كنترل ايفا نمايند.
+بنابر تحقیقی که خانم رِبِکا ماکینون (Rebecca Mackinnon) استاد مرکز مطالعات رسانه ها و خبرنگاری و تیم وی در دانشگاه هنگ کنگ انجام داده اند، تا نیمه ی سال2008، بیش از 253 میلیون چینی آنلاین بوده اند که با عبور از آمریکا، رتبه ی اول جهان را در تعداد کاربران به خود اختصاص دادند. کاربران چینی بعد از کره و [[فرانسه]] بیشترین مشارکت را در شبکه های اجتماعی اینترنتی، وبلاگ ها، چت روم ها، وب سایت هایی که عکس و فیلم را به مشارکت می گذارند داشته اند. به کارگیری هزاران پلیس اینترنتی که در بسیاری از شهرها به کار گرفته شده اند تنها یکی از سلاح هایی است که [[قوه مجريه چین|دولت چین]] در مبارزه با خواسته های قلبی و افکار مردم [[چین]] داز آنها استفاده می کند. در حال حاضر، ده ها هزار وبسایت خارجی به روی کاربران چینی بسته شده اند. شهروندانی در هر شهر یا استان به عنوان داوطلب یا مزدگیر، برای هدایت مکالمات آنلاین به طرفداری از دولت، و یا به عنوان ناظر و گزارشگر مکالمات ضد دولتی به مقامات به کار گرفته می شوند. از مدیران و کارمندان شرکت های اینترنتی(داخلی و خارجی) می خواهند تا سهم خود را در روند گفتگوهای آنلاین غیر قابل کنترل ایفا نمایند.
 === سطوح سانسور اینترنتی ===
-فيلترينگ در سطوح مختلف خانگی، محلی و تجاری،ISP ها و شبكه های منطقه ای و ملی صورت می پذيرد. همه ی شركت های مرتبط با وب سايت ها، اعم از پرتال ها، موتورهای جستجوگر، سرويس های شبكه های اجتماعی، چت روم ها، وبلاگ ها و ... براي آنكه مجوز شغلی خود را از دست ندهند، همگی ملزم هستند دستورهای سانسور صادر شده از طرف دولت را رعايت نمايند. موضوعات حساس سياسی يا توسط كارمندان شركت ها و يا با برنامه های كامپيوتری كه كارمندان خود شركت ها طراحی می شود حذف می گردند. اين اقدامات يا طبق دستور مستقيم مسئولان دولتی و يا به خاطر جلوگیری از مشكلات احتمالی، توسط شركت ها(خود سانسوری) صورت می گیرد. از وبسايت هايی كه در خارج از [[چین|چين]] مستقر هستند و مطالبی به [[زبان چینی|زبان چينی]] دارند و يا مخاطبان آنها چينی های مقيم سرزمين [[چین|چين]] می باشد نیز خواسته شده تا برخي از موضوعات حساس سياسی را منتشر نسازند، در غیر این صورت فيلتر خواهند شد. برخي از شركت های خارجی به اين درخواست تن نداده و فرصت حضور در بازار [[چین|چين]] را از دست داده اند. بقيه، همچون گوگل، ياهو و مايكروسافت، برای آنكه روابط خوبی با دولت [[چین|چين]] داشته باشند، موتورهای جستجوگر خود را با نسخه ی سانسور شده ای ارايه کرده اند. در مقايسه با رسانه های سنتی، در وبلاگ ها تبليغات حكومتی مشاهده نمی شود و احتمال بيشتری وجود دارد كه ديدگاه های انتقادی و مخالفت با دولت نیز ديده شود. وبلاگ نويسان چينی از طنز، كنايه، ابهامات ادبی، و عبارات رمزی و حتي تصوير برای انتقال پيام های مهم بهره می برند. آنها معمولا واقع گرا و عملگرا هستند و هنگام ارسال مطلب می دانند چه چيز مشكلات جدی به همراه دارد و ارزش ريسك را ندارد.
+فیلترینگ در سطوح مختلف خانگی، محلی و تجاری،ISP ها و شبکه های منطقه ای و ملی صورت می پذیرد. همه ی شرکت های مرتبط با وب سایت ها، اعم از پرتال ها، موتورهای جستجوگر، سرویس های شبکه های اجتماعی، چت روم ها، وبلاگ ها و ... برای آنکه مجوز شغلی خود را از دست ندهند، همگی ملزم هستند دستورهای سانسور صادر شده از طرف دولت را رعایت نمایند. موضوعات حساس سیاسی یا توسط کارمندان شرکت ها و یا با برنامه های کامپیوتری که کارمندان خود شرکت ها طراحی می شود حذف می گردند. این اقدامات یا طبق دستور مستقیم مسئولان دولتی و یا به خاطر جلوگیری از مشکلات احتمالی، توسط شرکت ها(خود سانسوری) صورت می گیرد. از وب سایت هایی که در خارج از [[چین]] مستقر هستند و مطالبی به [[زبان چینی]] دارند و یا مخاطبان آنها چینی های مقیم سرزمین [[چین]] می باشد نیز خواسته شده تا برخی از موضوعات حساس سیاسی را منتشر نسازند، در غیر این صورت فیلتر خواهند شد. برخی از شرکت های خارجی به این درخواست تن نداده و فرصت حضور در [[بازار کتاب و سرانه ی هزینه های فرهنگی در چین|بازار چین]] را از دست داده اند. بقیه، همچون گوگل، یاهو و مایکروسافت، برای آنکه روابط خوبی با [[قوه مجريه چین|دولت چین]] داشته باشند، موتورهای جستجوگر خود را با نسخه ی سانسور شده ای ارایه کرده اند. در مقایسه با رسانه های سنتی، در وبلاگ ها تبلیغات حکومتی مشاهده نمی شود و احتمال بیشتری وجود دارد که دیدگاه های انتقادی و مخالفت با دولت نیز دیده شود. وبلاگ نویسان چینی از طنز، کنایه، ابهامات ادبی، و عبارات رمزی و حتی تصویر برای انتقال پیام های مهم بهره می برند. آنها معمولا واقع گرا و عملگرا هستند و هنگام ارسال مطلب می دانند چه چیز مشکلات جدی به همراه دارد و ارزش ریسک را ندارد.
 === حوزه موضوعی سانسور ===
-موضوعات مرتبط با گروه غیر قانونی فالون گنگ، سركوب ميدان تيان آنمِن در سال1989، استقلال خواهی تبت، رويدادها، المپيك، مخالفان، اقليت های نژادی، رهبران ملی، دستگيری های سياسی، مشكلات كار و اشتغال، سانسور، موارد مربوط به دفاع از حقوق افراد، مسايل تاريخی، موضوعات مذهبی، به شدت تحت سانسور می شوند. به هر صورت، روش و موضوعات سانسور در اينترنت مشابه سانسور در رسانه های سنتي و چاپي است. برخي از روزنامه ها و مجلات چينی از کنار موضوعات سخت و بحث برانگيز  از قبيل اینكه دفتر مركزی نشريه يا ايستگاه تلويزيونی در كجا واقع شده؟ چه كسی مالك آن رسانه است؟چه كسی سردبير آن است؟ ارتباط او با افراد در رأس قدرت چگونه است؟ ارزش های این افراد چيست و به چیزی بستگی دارد، خيلي راحت می گذرند. به عبارت ديگر، عليرغم ماهيت حاكميت محور دولت [[چین|چين]]، شاغلان در رسانه های سنتی و جديد را نمی توان فاقد قدرت معرفي كرد.<ref>First Monday (2009, February 2). v14.</ref>
+موضوعات مرتبط با گروه غیر قانونی فالون گنگ، سرکوب میدان تیان آنمِن در سال1989، استقلال خواهی تبت، رویدادها، المپیک، مخالفان، [[اقلیت های قومی در چین|اقلیت های نژادی]]، رهبران ملی، دستگیری های سیاسی، مشکلات کار و اشتغال، سانسور، موارد مربوط به دفاع از حقوق افراد، مسایل تاریخی، موضوعات مذهبی، به شدت تحت سانسور می شوند. به هر صورت، روش و موضوعات سانسور در [[اینترنت در چین|اینترنت]] مشابه سانسور در [[رسانه های چین|رسانه های سنتی و چاپی]] است. برخی از [[مطبوعات در چین|روزنامه ها و مجلات چینی]] از کنار موضوعات سخت و بحث برانگیز  از قبیل اینکه دفتر مرکزی نشریه یا ایستگاه تلویزیونی در کجا واقع شده؟ چه کسی مالک آن رسانه است؟چه کسی سردبیر آن است؟ ارتباط او با افراد در رأس قدرت چگونه است؟ ارزش های این افراد چیست و به چیزی بستگی دارد، خیلی راحت می گذرند. به عبارت دیگر، علیرغم ماهیت حاکمیت محور دولت چین، شاغلان در [[رسانه ها و مطبوعات در چین|رسانه های سنتی]] و جدید را نمی توان فاقد قدرت معرفی کرد<ref>First Monday (2009, February 2). v14.</ref>.
+[[پرونده:72.jpg|بندانگشتی|پروژه ی سانسور سپر طلایی ( Golden Shield) ]]
-=== ‌ پروژه ی سانسور سپر طلايی ===
+=== ‌ پروژه ی سانسور سپر طلایی ===
-پروژه ی سانسور سپر طلايی ( Golden Shield) از سال2000 با هدف کمک به پلیس اینترنتی در [[پکن|پكن]] به اجرا در آمد. بخشي از اين پروژه«دیوار آتش چين بزرگ (Great China Fire Wall)» نام دارد و از طريق پایگاه های ارایه دهنده ی خدمات اینترنتی، آدرس های متخلف را مسدود ميی سازد. افزون بر اين تدابير، دولت [[چین]] از نظام القای خود سانسوری كه كاربران همواره تحت كنترل و مراقبت هستند، نیز حمايت می كند. اعمال يا تهديد به اعمال سانسور تأثير وحشتناكی بر شركت های تجاری و اشخاص استفاده کننده از اینترنت می گذارد، تا آنجا كه آنها مجبور می شوند به خود سانسوری در ارتباط تن دهند تا از پيامدهای اقتصادی و قانونی آن در امان بمانند. پذيرش سانسور پديده ی پيچيده است كه  ریشه در فرهنگ سنتی این کشور داشته و همیشه موجب يأس و دلسردی مردم نسبت به دولت بوده است.<ref>سابقی، علی محمد(1392). "جامعه و فرهنگ چین." تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، جلد ...، ص ... .</ref>
+پروژه ی سانسور سپر طلایی ( Golden Shield) از سال2000 با هدف کمک به پلیس اینترنتی در [[پکن]] به اجرا در آمد. بخشی از این پروژه«دیوار آتش چین بزرگ (Great China Fire Wall)» نام دارد و از طریق پایگاه های ارایه دهنده ی خدمات اینترنتی، آدرس های متخلف را مسدود میی سازد.
+افزون بر این تدابیر، دولت چین از نظام القای خود سانسوری که کاربران همواره تحت کنترل و مراقبت هستند، نیز حمایت می کند.
+اعمال یا تهدید به اعمال سانسور تأثیر وحشتناکی بر شرکت های تجاری و اشخاص استفاده کننده از اینترنت می گذارد، تا آنجا که آنها مجبور می شوند به خود سانسوری در ارتباط تن دهند تا از پیامدهای اقتصادی و قانونی آن در امان بمانند.
+پذیرش سانسور پدیده ی پیچیده است که  ریشه در فرهنگ سنتی این کشور داشته و همیشه موجب یأس و دلسردی مردم نسبت به دولت بوده است<ref>سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ [https://dmelal.ir/%DA%86%DB%8C%D9%86 چین]. تهران: [https://alhoda.ir/ موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]. جلد سوم، ص. 1325-1329</ref>.
+== نیز نگاه کنید به ==
+[[رسانه و وسايل ارتباط جمعی چین]]؛ [[رسانه های چین]]؛ [[اینترنت در چین]]؛ [[کاربران اینترنت در چین از نگاه آمار]]
 = کتابشناسی =
+<references />
+[[رده:رسانه های جدید]]