اسطوره در چین: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
=== [[تعریف اسطوره]]===
اساطیر [[چین]]، شامل مجموعه‌ای از پدیده‌های برخاسته از تاریخ فرهنگی و مذهبی [[چین]]، و افسانه­‌های فولکلوریک رایج در این سرزمین است که عمدتا به صورت شفاهی و گاهی از طریق منابع مکتوب به عصر کنونی منتقل شده‌اند. این پدیده‌ها عبارتند از: اسطوره‌های آفرینش در فرهنگ [[چین]] و همین طور اسطوره­‌ها و افسانه‌هایی در مورد نحوه‌­ی تأسیس و شکل‌­گیری مقولاتی هم­چون [[فرهنگ چینی]] و سلسله‌­های پادشاهی در چین. در اسطوره‌شناسی چینی هم همانند بسیاری از اسطوره‌های دیگر، اعتقاد بر این است که دست کم بخشی از آن­چه که در این زمینه ثبت و ضبط شده‌است، مشتمل بر تاریخ واقعی مردمان این سرزمین است.<ref>بیرل، آن (1389). عباس مخبر. چ دوم. انتشارات نشر مرکز</ref>
[[پرونده:Captیure.jpg|بندانگشتی]]اساطير جمع مكسر واژه­‌ی اسطوره در عربي است، كه خود واژه‌اي است معرب از يوناني هیستوریا (Historia)، به معناي جست‌وجو، آگاهي و داستان، و از مصدر هیستوریَن (Historian)، به معناي بررسي كردن و شرح دادن. واژه­ی اروپايي برابر آن مایت (Myth) در انگليسي، مایته (Mythe) در فرانسه، مایته (Myth-e) در آلماني است و از واژه­ی يوناني مایتوس (Mythos) به معناي شرح، خبر و قصه گرفته شده است.<ref>واحد دوست، مهوش (1381). رویکردهای علمی به اسطوره‌شناسی. چ اول. انتشارات سروش. چاپ.</ref>


اصولا متفكران و اسطوره‌شناسان، نگاه­‌هاي متفاوتي نسبت به اسطوره داشته‌ و هر يك از آنان بر اساس نگرش خاصي به تعريف اسطوره پرداخته‌اند، چنان­كه اسطوره‌شناسان بزرگي هم­چون [[فرويد]] و [[يونگ]]، از دريچه­‌ی روانشناسي، [[ارنست كاسيرر]] با رويكردی فلسفي و [[ميرچا الياده]] با نگاه دين‌شناسانه به تحقيق و تفحص در اين امر پرداخته‌اند. به همين دليل شايد نتوان تعريف جامع و كاملي كه تمامي رويكردهاي اسطوره‌شناسي را در بر داشته باشد ارائه داد. در عین حال، هرچند اسطوره در دیدگاه‌­های مختلف تعاریف و تعابیر متعددی دارد، اما در یک کلام می­‌توان آن را این­گونه تعریف نمود: اسطوره عبارت است از روایت یا جلوه‌­ای نمادین درباره­‌ی ایزدان، فرشتگان، موجودات فوق طبیعی و به طور کلی جهان شناختی که یک قوم به منظور تفسیر خود از هستی به کار می­‌بندد. اسطوره سرگذشتی راست و مقدس است که در زمانی ازلی رخ داده و به گونه­‌ای نمادین، تخیلی و وهم انگیز می­‌گوید که چگونه چیزی پدید آمده، هستی دارد، یا از میان خواهد رفت، و در نهایت، اسطوره به شیوه­‌ای تمثیلی کاوشگر هستی است.<ref>اسماعیل پور، ابوالقاسم (1378). اسطوره بیانی نمادین. انتشارات سروش</ref>
در اسطوره‌شناسی چینی، برخی از اسطوره‌ها در قالب‌های تئاتری یا ادبی زنده مانده‌اند و مثلا به صورت نمایشنامه یا رمان حفظ شده‌اند. در مورد برخی از این اسطوره‌ها، پاره‌ای داستان‌های اساطیری نیز موجود است که به عنوان شناساننده­‌ی ویژگی‌های هر اسطوره از آن­ها استفاده شده‌ است.


[[ميرچا الياده]] نیز در تعريف اسطوره‌ مي‌گويد:<blockquote>«اسطوره نقل‌ كننده­‌ی سرگذشتي قدسي و مينوي است، راوي واقعه‌اي است كه در زمان نخسين،‌ زمان شگرف، بدايت همه چيز، رخ داده است. به بيان ديگر، اسطوره حكايت مي‌كند كه چگونه به بركت كارهاي نمايان و برجسته­‌ی موجودات مافوق طبيعي، چه كل واقعيت (كيهان) يا فقط جزئي از واقعيت (نوع نباتي خاص، سلوكي و كردارهاي انساني ...) پا به عرصه­‌ی وجود نهاده است. بنابراين، اسطوره هميشه متضمن روايت يك خلقت است، يعني مي‌گويد چگونه چيزي پديد آمده، موجود شده و هستي خود را آغاز كرده است. اسطوره فقط از چيزي كه واقعا روي داده و به تمامي پديدار گشته سخن مي‌گويد.»<ref>الیاده، میرچا (1386). چشم اندازهای اسطوره. چ دوم. انتشارات تولی.</ref></blockquote>نیز نگاه کنید به [[فرهنگ عمومی در چین]]؛
مورخان حدس زده‌اند که پرداختن به اساطیر چینی از قرن دوازدهم پیش از میلاد آغاز شده‌است. البته برای مدت زمانی بالغ بر یک هزار سال، [[اسطوره ها و افسانه های چینی|اسطوره‌ها و افسانه‌های چینی]] در قالب فرهنگ شفاهی مردم [[چین]]، و به طرز سینه به سینه انتقال یافته‌اند و بعدها نسبت به ثبت و ضبط این اساطیر به گونه­‌ی مکتوب اقدام شده است. که از جمله نخستین نمونه‌هایی که در آن اسطوره­‌ها ثبت شده است، می‌توان به کتاب شان‌های جینگ اشاره نمود.


===[[اسطوره در چین]]===
ادبیات اسطوره­ای در [[فرهنگ چینی|فرهنگ سنتی]] و اسطوره شناسی چینی، یافته­‌ی ارزشمند و گنجینه­‌ی بی‌­نظیری از مضامین، درون مایه‌­ها و کهن الگوهای اسطوره­ای را فراهم می­‌آورد که عمدتا از هزاره­‌های پیش از میلاد تا کنون، از  طریق تاریخ نوشته­‌های باستانی، داستان­‌های عامیانه و به صورت دهان به دهان، گفته‌­های رایج، ضرب المثل‌­ها، ترانه‌­های مردمی و حماسه­‌ها، به دست ما رسیده است. اگرچه به عقیده­‌ی غالب پژوهشگران این اسطوره‌ها، به گونه‌ای که امروزه در دسترس ماست، به اندازه­‌ی اسطوره‌های سایر ملل و فرهنگ‌های قدیمی، کهن و قابل اطمینان نیست. علت اصلی قابل اطمینان نبودن اساطیر [[چین]]، این است که در سال ۲۱۳ پیش از میلاد مسیح، نخستین امپراتور چین، تمامی کتاب‌­های کهن چینی را، به جز کتاب‌هایی که درباره‌­ی پزشکی، کشاورزی، کاشت درختان و گیاهان، و پیش‌گویی بود را سوزاند و از میان برد.<ref>مونرو، جان کیدل (1353). مترجم: کامیار و مهیار نیکپور. افسانه‌های چینی. انتشارات امیر کبیر</ref>
[[پرونده:اساطیر-چین.jpg|بندانگشتی|اژدها مهم ترین اسطوره چینی]]اساطیر [[چین]]، شامل مجموعه‌ای از پدیده‌های برخاسته از تاریخ فرهنگی و مذهبی [[چین]]، و افسانه­‌های فولکلوریک رایج در این سرزمین است که عمدتا به صورت شفاهی و گاهی از طریق منابع مکتوب به عصر کنونی منتقل شده‌اند. این پدیده‌ها عبارتند از: اسطوره‌های آفرینش در فرهنگ [[چین]] و همین طور اسطوره­‌ها و افسانه‌هایی در مورد نحوه‌­ی تأسیس و شکل‌­گیری مقولاتی هم­چون [[فرهنگ چینی]] و سلسله‌­های پادشاهی در چین. در اسطوره‌شناسی چینی هم همانند بسیاری از اسطوره‌های دیگر، اعتقاد بر این است که دست کم بخشی از آن­چه که در این زمینه ثبت و ضبط شده‌است، مشتمل بر تاریخ واقعی مردمان این سرزمین است<ref>بیرل، آن (1389). عباس مخبر. چ دوم. انتشارات نشر مرکز</ref>.
=== مناطق جغرافیایی اسطوره­‌های چینی ===
رد پای موضوعات اسطوره‌­ای [[چین]] را می‌­توان به شاخصه­‌های محیطی و فرهنگی مناطق مختلف این سرزمین ارجاع داد که نخستین صورت تمدن چینی در دوره­‌ی باستان در این مناطق شکل گرفت. خاستگاه‌های این تمدن به صورت تنگاتنگ با شرایط محیطی متنوع و مطلوبش پیوند خورده است. در [[پیش از تاریخ چین|دوران ماقبل تاریخ]]، سه منطقه از نظام‌­های زیست‌محیطی در سرزمین وسیع چینی رشد یافته و شکل گرفته است.


در اسطوره‌شناسی چینی، برخی از اسطوره‌ها در قالب‌های تئاتری یا ادبی زنده مانده‌اند و مثلا به صورت نمایشنامه یا رمان حفظ شده‌اند. در مورد برخی از این اسطوره‌ها، پاره‌ای داستان‌های اساطیری نیز موجود است که به عنوان شناساننده­‌ی ویژگی‌های هر اسطوره از آن­ها استفاده شده‌ است.
1- نوار معتدل ش[[مالی]] [[چین]] با جلگه‌های حاصلخیزی که توسط رودخانه­‌ی زرد آبیاری می­‌شود و در آن پرورش گیاهان دانه‌­دار ارزن و شاه‌دانه، توت و درختان میوه­‌دار و چمن‌زارهایی که موجب رشد و تکامل گیاهان وحشی و بومی، جانوران و ساکنان آن شده است که در عین حال، دستخوش زمستان‌­های سخت، خشکسالی­‌های شدید و سیل‌­های مصیبت بار بوده است.


مورخان حدس زده‌اند که پرداختن به اساطیر چینی از قرن دوازدهم پیش از میلاد آغاز شده‌است. البته برای مدت زمانی بالغ بر یک هزار سال، اسطوره‌ها و افسانه‌های چینی در قالب فرهنگ شفاهی مردم [[چین]]، و به طرز سینه به سینه انتقال یافته‌اند و بعدها نسبت به ثبت و ضبط این اساطیر به گونه­‌ی مکتوب اقدام شده است. که از جمله نخستین نمونه‌هایی که در آن اسطوره­‌ها ثبت شده است، می‌توان به کتاب [[شان‌های جینگ]] اشاره نمود.
2- کمربند جنوبی [[چین]]، ناحیه‌­ای با آب و هوای مرطوب، معتدل و پایدار که توسط رودخانه‌ی یانگ تسه سیراب شده و فرهنگ پرورش سبزیجات، برنج، چای، حبوبات، نیلوفر، بامبو، ماهی و لاکپشت در طول سال از ویژگی­‌های این ناحیه به شمار می‌­رود.


ادبیات اسطوره­ای در فرهنگ سنتی و اسطوره شناسی چینی، یافته­‌ی ارزشمند و گنجینه­‌ی بی‌­نظیری از مضامین، درون مایه‌­ها و کهن الگوهای اسطوره­ای را فراهم می­‌آورد که عمدتا از هزاره­‌های پیش از میلاد تا کنون، از  طریق تاریخ نوشته­‌های باستانی، داستان­‌های عامیانه و به صورت دهان به دهان، گفته‌­های رایج، ضرب المثل‌­ها، ترانه‌­های مردمی و حماسه­‌ها، به دست ما رسیده است. اگرچه به عقیده­‌ی غالب پژوهشگران این اسطوره‌ها، به گونه‌ای که امروزه در دسترس ماست، به اندازه­‌ی اسطوره‌های سایر ملل و فرهنگ‌های قدیمی، کهن و قابل اطمینان نیست. علت اصلی قابل اطمینان نبودن اساطیر [[چین]]، این است که در سال ۲۱۳ پیش از میلاد مسیح، نخستین امپراتور چین، تمامی کتاب‌­های کهن چینی را، به جز کتاب‌هایی که درباره‌­ی پزشکی، کشاورزی، کاشت درختان و گیاهان، و پیش‌گویی بود را سوزاند و از میان برد<ref>مونرو، جان کیدل (1353). مترجم: کامیار و مهیار نیکپور. افسانه‌های چینی. انتشارات امیر کبیر</ref>.
3- ناحیه­‌ی سوم جنوبی­‌ترین کمربند [[چین]] است، این ناحیه سرزمین­‌های ساحلی مستعدی برای ماهیگیری داشته و دارای اکوسیستم استوایی است. با این‌که شرایط و محیط زیست در شمال و جنوب با هم متفاوت هستند، اما سهم به سزایی در خاستگاه دوگانه‌­ی فرهنگ بشری در [[چین]] داشته و با تنوع بخشیدن به سیستم‌­های فرهنگی متنوع، راهنمای پیدایش ارتباطات متعدد در سطوح محیط زیستی مشابه شده‌­اند.


نیز نگاه کنید به [[فرهنگ عمومی در چین]]؛ [[اسطوره های آفرینش در چین]]؛ [[جایگاه خدایان در هنرهای عامیانه و مردمی در چین]]
از سه نظام جغرافیایی-زیستی موجود در پهنه­‌ی سرزمین وسیع [[چین]]، ثابت شده است که کمربند شمالی قابل قبول‌ترین ناحیه برای تشکیل و توسعه­‌ی نخستین ایالت و سرآغاز تمدن چینی بوده است. دیری نپایید که فرهنگ این ناحیه به صورت جوامع نژادی پراکنده در امتداد دره‌های رودهای اصلی زرد، و یانگ ­تسه نیز گسترش یافت.<ref>سابقی، علی محمد (1392). جامعه و فرهنگ [[چین]]. تهران: [https://alhoda.ir موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]، جلد سوم، ص 956-960.</ref>
=== [[مناطق جغرافیایی اسطوره­‌های چینی]] ===
رد پای موضوعات اسطوره‌­ای [[چین]] را می‌­توان به شاخصه­‌های محیطی و فرهنگی مناطق مختلف این سرزمین ارجاع داد که نخستین صورت تمدن چینی در دوره­‌ی باستان در این مناطق شکل گرفت. خاستگاه‌های این تمدن به صورت تنگاتنگ با شرایط محیطی متنوع و مطلوبش پیوند خورده است. در دوران ماقبل تاریخ، سه منطقه از نظام‌­های زیست‌محیطی در سرزمین وسیع چینی رشد یافته و شکل گرفته است. 1- نوار معتدل شمالی [[چین]] با جلگه‌های حاصلخیزی که توسط رودخانه­‌ی زرد آبیاری می­‌شود و در آن پرورش گیاهان دانه‌­دار ارزن و شاه‌دانه، توت و درختان میوه­‌دار و چمن‌زارهایی که موجب رشد و تکامل گیاهان وحشی و بومی، جانوران و ساکنان آن شده است که در عین حال، دستخوش زمستان‌­های سخت، خشکسالی­‌های شدید و سیل‌­های مصیبت بار بوده است. 2- کمربند جنوبی [[چین]]، ناحیه‌­ای با آب و هوای مرطوب، معتدل و پایدار که توسط [[رودخانه یانگ تسه|رودخانه‌ی یانگ تسه]] سیراب شده و فرهنگ پرورش سبزیجات، برنج، چای، حبوبات، نیلوفر، بامبو، ماهی و لاک­پشت در طول سال از ویژگی­‌های این ناحیه به شمار می‌­رود. 3- ناحیه­‌ی سوم جنوبی­‌ترین کمربند [[چین]] است، این ناحیه سرزمین­‌های ساحلی مستعدی برای ماهیگیری داشته و دارای اکوسیستم استوایی است. با این‌که شرایط و محیط زیست در شمال و جنوب با هم متفاوت هستند، اما سهم به سزایی در خاستگاه دوگانه‌­ی فرهنگ بشری در [[چین]] داشته و با تنوع بخشیدن به سیستم‌­های فرهنگی متنوع، راهنمای پیدایش ارتباطات متعدد در سطوح محیط زیستی مشابه شده‌­اند. از سه نظام جغرافیایی-زیستی موجود در پهنه­‌ی سرزمین وسیع [[چین]]، ثابت شده است که کمربند شمالی قابل قبول‌ترین ناحیه برای تشکیل و توسعه­‌ی نخستین ایالت و سرآغاز تمدن چینی بوده است. دیری نپایید که فرهنگ این ناحیه به صورت جوامع نژادی پراکنده در امتداد دره‌های رودهای اصلی زرد، و یانگ­تسه نیز گسترش یافت.<ref>سابقی، علی محمد (1392). جامع فرهنگ و ملل [[چین]]. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، جلد--- ص---</ref>


نیز نگاه کنید به [[فرهنگ عمومی در چین]]؛ [[اسطوره های آفرینش در چین]]؛ [[جایگاه خدایان در هنرهای عامیانه و مردمی در چین]]
== نیز نگاه کنید به ==
[[چین]]؛ [[اسطوره ها و افسانه های چینی]]؛ [[فرهنگ عمومی در چین]]؛ [[اسطوره های آفرینش در چین]]؛ [[جایگاه خدایان در هنرهای عامیانه و مردمی در چین]]


=== کتابشناسی ===
== کتابشناسی ==
<references />
[[رده:اسطوره های تاریخی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۲۴

اساطیر چین، شامل مجموعه‌ای از پدیده‌های برخاسته از تاریخ فرهنگی و مذهبی چین، و افسانه­‌های فولکلوریک رایج در این سرزمین است که عمدتا به صورت شفاهی و گاهی از طریق منابع مکتوب به عصر کنونی منتقل شده‌اند. این پدیده‌ها عبارتند از: اسطوره‌های آفرینش در فرهنگ چین و همین طور اسطوره­‌ها و افسانه‌هایی در مورد نحوه‌­ی تأسیس و شکل‌­گیری مقولاتی هم­چون فرهنگ چینی و سلسله‌­های پادشاهی در چین. در اسطوره‌شناسی چینی هم همانند بسیاری از اسطوره‌های دیگر، اعتقاد بر این است که دست کم بخشی از آن­چه که در این زمینه ثبت و ضبط شده‌است، مشتمل بر تاریخ واقعی مردمان این سرزمین است.[۱]

در اسطوره‌شناسی چینی، برخی از اسطوره‌ها در قالب‌های تئاتری یا ادبی زنده مانده‌اند و مثلا به صورت نمایشنامه یا رمان حفظ شده‌اند. در مورد برخی از این اسطوره‌ها، پاره‌ای داستان‌های اساطیری نیز موجود است که به عنوان شناساننده­‌ی ویژگی‌های هر اسطوره از آن­ها استفاده شده‌ است.

مورخان حدس زده‌اند که پرداختن به اساطیر چینی از قرن دوازدهم پیش از میلاد آغاز شده‌است. البته برای مدت زمانی بالغ بر یک هزار سال، اسطوره‌ها و افسانه‌های چینی در قالب فرهنگ شفاهی مردم چین، و به طرز سینه به سینه انتقال یافته‌اند و بعدها نسبت به ثبت و ضبط این اساطیر به گونه­‌ی مکتوب اقدام شده است. که از جمله نخستین نمونه‌هایی که در آن اسطوره­‌ها ثبت شده است، می‌توان به کتاب شان‌های جینگ اشاره نمود.

ادبیات اسطوره­ای در فرهنگ سنتی و اسطوره شناسی چینی، یافته­‌ی ارزشمند و گنجینه­‌ی بی‌­نظیری از مضامین، درون مایه‌­ها و کهن الگوهای اسطوره­ای را فراهم می­‌آورد که عمدتا از هزاره­‌های پیش از میلاد تا کنون، از  طریق تاریخ نوشته­‌های باستانی، داستان­‌های عامیانه و به صورت دهان به دهان، گفته‌­های رایج، ضرب المثل‌­ها، ترانه‌­های مردمی و حماسه­‌ها، به دست ما رسیده است. اگرچه به عقیده­‌ی غالب پژوهشگران این اسطوره‌ها، به گونه‌ای که امروزه در دسترس ماست، به اندازه­‌ی اسطوره‌های سایر ملل و فرهنگ‌های قدیمی، کهن و قابل اطمینان نیست. علت اصلی قابل اطمینان نبودن اساطیر چین، این است که در سال ۲۱۳ پیش از میلاد مسیح، نخستین امپراتور چین، تمامی کتاب‌­های کهن چینی را، به جز کتاب‌هایی که درباره‌­ی پزشکی، کشاورزی، کاشت درختان و گیاهان، و پیش‌گویی بود را سوزاند و از میان برد.[۲]

مناطق جغرافیایی اسطوره­‌های چینی

رد پای موضوعات اسطوره‌­ای چین را می‌­توان به شاخصه­‌های محیطی و فرهنگی مناطق مختلف این سرزمین ارجاع داد که نخستین صورت تمدن چینی در دوره­‌ی باستان در این مناطق شکل گرفت. خاستگاه‌های این تمدن به صورت تنگاتنگ با شرایط محیطی متنوع و مطلوبش پیوند خورده است. در دوران ماقبل تاریخ، سه منطقه از نظام‌­های زیست‌محیطی در سرزمین وسیع چینی رشد یافته و شکل گرفته است.

1- نوار معتدل شمالی چین با جلگه‌های حاصلخیزی که توسط رودخانه­‌ی زرد آبیاری می­‌شود و در آن پرورش گیاهان دانه‌­دار ارزن و شاه‌دانه، توت و درختان میوه­‌دار و چمن‌زارهایی که موجب رشد و تکامل گیاهان وحشی و بومی، جانوران و ساکنان آن شده است که در عین حال، دستخوش زمستان‌­های سخت، خشکسالی­‌های شدید و سیل‌­های مصیبت بار بوده است.

2- کمربند جنوبی چین، ناحیه‌­ای با آب و هوای مرطوب، معتدل و پایدار که توسط رودخانه‌ی یانگ تسه سیراب شده و فرهنگ پرورش سبزیجات، برنج، چای، حبوبات، نیلوفر، بامبو، ماهی و لاکپشت در طول سال از ویژگی­‌های این ناحیه به شمار می‌­رود.

3- ناحیه­‌ی سوم جنوبی­‌ترین کمربند چین است، این ناحیه سرزمین­‌های ساحلی مستعدی برای ماهیگیری داشته و دارای اکوسیستم استوایی است. با این‌که شرایط و محیط زیست در شمال و جنوب با هم متفاوت هستند، اما سهم به سزایی در خاستگاه دوگانه‌­ی فرهنگ بشری در چین داشته و با تنوع بخشیدن به سیستم‌­های فرهنگی متنوع، راهنمای پیدایش ارتباطات متعدد در سطوح محیط زیستی مشابه شده‌­اند.

از سه نظام جغرافیایی-زیستی موجود در پهنه­‌ی سرزمین وسیع چین، ثابت شده است که کمربند شمالی قابل قبول‌ترین ناحیه برای تشکیل و توسعه­‌ی نخستین ایالت و سرآغاز تمدن چینی بوده است. دیری نپایید که فرهنگ این ناحیه به صورت جوامع نژادی پراکنده در امتداد دره‌های رودهای اصلی زرد، و یانگ ­تسه نیز گسترش یافت.[۳]

نیز نگاه کنید به

چین؛ اسطوره ها و افسانه های چینی؛ فرهنگ عمومی در چین؛ اسطوره های آفرینش در چین؛ جایگاه خدایان در هنرهای عامیانه و مردمی در چین

کتابشناسی

  1. بیرل، آن (1389). عباس مخبر. چ دوم. انتشارات نشر مرکز
  2. مونرو، جان کیدل (1353). مترجم: کامیار و مهیار نیکپور. افسانه‌های چینی. انتشارات امیر کبیر
  3. سابقی، علی محمد (1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، جلد سوم، ص 956-960.