مالی

نقشه جغرافیایی مالی

منطقۀ زیرِ خطّ صحرای بزرگ آفریقا منطقه‌ای مملو از زیبایی‌های شگفت‌آور است. بیابان‌های عظیم حدِّ فاصل شمال و سایر مناطق آفریقا، زیبایی شگفت‌انگیز این منطقه در شبانگاهان، رودخانۀ زیبای نیجر و سواحل سرسبز آن، قبایل کوچ‌نشین و یک‌جانشین صحرای بزرگ و آداب و رسوم خاص آنان، شهرهای زیبایی که در کانون و حاشیۀ اقیانوس شن‌ها و رمل‌های صحرای آفریقا جای گرفته‌اند، نوع معماری و تمدن باشکوه اسلامی‌این سرزمین و ... فقط بخشی از جاذبه‌های این بیابان پهناور است. علاوه‌بر این همه زیبایی و شگفتی، باید به مردم مهربان و صمیمی‌ساکن این صحرای بزرگ اشاره کرد که باوجود تمامی‌سختی‌ها و مشکلات موجود، همواره امیدوار و در عین حال شادمان‌اند.

یکی از شاخصه‌هایی که فرهنگ و سنن بسیاری از مردم قارۀ آفریقا را تحت تأثیر خود قرار داده، حضور اسلام در مناطق مختلف این قاره است. در حال حاضر، دین اسلام که از قرون نخستین اسلامی‌ به‌تدریج در شمال و سپس غرب و شرق این قاره راه یافته، مهم‌‌‌‌‌ترین عامل وحدت و انسجام بسیاری از بومیان این سرزمین است؛ به‌گونه‌ای که دین اسلام، نه فقط در شکل یک آیین، بلکه هویت و غرور ملی مسلمانان کشورهای مختلف این قاره در نظر گرفته می‌شود.

پیروان دین اسلام در مناطق گوناگون قارۀ آفریقا، اسلام را بنیانی‌‌‌‌‌ترین عامل وحدت جوامع این قاره، و خود را بخشی از جهان اسلام می‌دانند و به آن مباهات می‌کنند.

کشور مالی یکی از کشورهای مهم منطقۀ غرب آفریقاست که دین اسلام عمیق‌‌‌‌‌ترین تأثیر را بر نهادهای مختلف اجتماعی- فرهنگی آن نهاده است. این کشور حاشیۀ صحرای بزرگ، با چهرۀ زیبا و شگفت‌انگیز بیابانی، یکی از کشورهای اسلامی ‌آفریقا به‌شمار می‌آید که تاریخ حضور اسلام در آن به صدها سال پیش بازمی‌گردد.

دین اسلام را از قرون اولیۀ اسلامی، بازرگانان و مبلّغان شمال آفریقا، به بخش‌های شمالی مالی معرفی كردند؛ امّا اوج شکوفایی تمدن اسلامی ‌در این کشور، به قرون میانۀ اسلامی ‌بازمی‌گردد که طیّ آن چند پادشاهی بزرگ در این سرزمین بنیان نهاده شد. مالی در این دوره، به‌ویژه در زمان پادشاهی امپراطور مانسا موسی به شهرتی جهانی دست یافت و کشوری اسلامی‌در سراسر قارۀ آفریقا معرفی شد. علاوه‌بر آن، طیّ این دوره، شهر تمبوکتو به مرکز بزرگ علمی‌جهان اسلام تبدیل گردید و امروزه سه مسجد بزرگ این شهر، از شکوه و عظمت آن عهد حکایت دارند.

پویایی دین اسلام در قرون هجده و نوزده میلادی نیز ادامه یافت و با ظهور چند شخصیت بزرگ مسلمان در این سرزمین و تأسیس چند پادشاهی بزرگ اسلامی، دورۀ نوینی از شکوفایی اسلامی ‌در مالی آغاز شد. اقدامات جهادی این بزرگان مسلمان سبب توسعۀ دین اسلام در بخش‌های مختلف مالی گردید و بسیاری از بومیان پیرو آیین‌های سنّتی به دین اسلام گرویدند.

دوران رونق اسلامی‌ مالی تا اواخر قرن نوزدهم ادامه یافت و در آخرین سال‌های این سده، استعمارگران فرانسوی، به‌تدریج راه خود را به سوی این سرزمین گشودند و با کشتار بی‌رحمانۀ مردم و سرکوب جهادگران بزرگ مسلمان، بر این کشور تسلّط یافتند. این دوره برهۀ غم‌باری از تاریخ این کشور و حاکی از ظلم و ستم استعمارگران فرانسوی بر بومیان مسلمان است. با این‌ حال و علی‌رغم مشکلات و موانعی که استعمارگران سفیدپوست پدید آوردند، گسترش دین اسلام پس از استقلال مالی نیز در بخش‌های مختلف این سرزمین تداوم یافت.

امروزه این کشور به عنوان یکی از کشورهای مسلمان‌نشین با جمعیّتی بالغ بر 95 درصد مسلمان، جایگاه ویژه‌ای در قارۀ آفریقا دارد و دین اسلام، مهم‌‌‌‌‌ترین مؤلفۀ فرهنگی- اجتماعی این سرزمین است که در تاروپود آن رسوخ کرده است.

کتاب جامعه و فرهنگ مالی، پژوهشی است که کلیۀ بخش‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی آن کشور را به‌صورت جامع مورد بررسی و در 12 فصل ارائه شده است^[۱]. فهرست این موضوعات عبارت است از:

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی