تمبوکتو در مالی
شهر تاریخی و زیبای تمبوکتو یکی از مشهورترین شهرهای منطقه غرب آفریقا بشمار میرود که شهرت و جایگاه خود را طی قرون متمادی همچنان حفظ کرده است. این شهر در قرن دوازدهم میلادی احداث شد و در قرن سیزدهم مرکز عمده تجارت این منطقه بود به گونهای که اکثر کاروانهای تجاری که از گینه عازم شمال آفریقا بودند از تمبوکتو عبور میکردند.این شهر در قرون 14 و 15 میلادی به اوج عظمت و شکوه خود دست یافت که علت اصلی آن وجود بیش از 150 مدرسه قرآنی و بویژه دانشگاه اسلامی سانکوره بود. دانشگاه اسلامی سانکوره که در آن عهد با دانشگاههای بزرگ اسلامی نظیر قاهره، فض و کوردوبا رقابت میکرد موقعیت ویژه ی به این شهر بخشیده بود به گونهای که تمبوکتو حالت شهری دانشگاهی بخود گرفته و از حدود هشتاد هزار جمعیت آن در قرون 14 و 15 میلادی در حدود بیست و پنج هزار نفر را طلاب علوم اسلامی تشکیل میدادند[۱].
تمبوکتو در آن زمان، علاوهبر محوریّت دینی، قطب تجاری منطقه بهشمار میرفت و تجّار و بازرگانان، اغلب در مسیر سفر از شمال به غرب و مرکز آفریقا و بالعکس، چند روز در این شهر اقامت میکردند. یکی از ضربالمثلهای رایج در زبانهای بومی به این مضمون: «نمک از شمال، طلا از جنوب و نقره از سرزمین سفیدپوستان میآید ولی کلام خداوند، داستانهای زیبا و موضوعات حکیمانه و خردمندانه را فقط میتوان در تمبوکتو یافت»، بهخوبی اهمّیت تمبوکتو را در آن دوره نمایان میسازد [۲]. ابنبطوطه در نیمۀ دوم قرن چهاردهم از این شهر بازدید کرده و زیبایی و عظمت آن را ستوده است[۳].
تمبوکتو در حال حاضر از نظر سبک معماری خاص به سه سبک: سودانی ، مغربی و فرانسوی تقسیم میشود و به سبب مساجد بسیار زیبا و تاریخی سه گانه سید یحیی، جن گاریبر؛ سانکوره و کتابخانههای قدیمی و دربهای چوبی کنده کاری شده در سرتاسر غرب آفریقا شهرت دارد. این شهر مرکز استانی به همین نام است و اقوام مسلمانی از مناطق گوناگون مالی در آن حضور دارند. چهره کنونی تمبوكتو همچنان اسلامی باقی مانده و مردم شهر به رعایت امور شرعی و اسلامی تأکید دارند به گونهای که در بسیاری از امور زندگی خود با امامان مساجد و قضات مشورت بعمل میآورند.
تمبوکتو در سال 1988 در فهرست میراث فرهنگی یونسکو به ثبت رسید. این شهر طی جنگ داخلی طوارق با دولت، در نیمۀ اول دهۀ 1990 و در جریان جنگ داخلی سالهای 2011 و 2012، متحمل خساراتی شد که نگرانی عمیق سازمان یونسکو را در پی داشت[xii]. این شهر پس از کودتای سال 2012 بصورت ناگهانی به اشغال شورشیان درآمد و اسلام گرایان افراطی وابسته به سازمان تروریستی القاعده برخی از ساختمانهای قدیمی آن را به عنوان مظاهر کفر ویران ساختند. تمبوکتو در سال 2006 در لیست نامزدهای یکی از عجایب هفتگانۀ جهان کنونی قرار گرفت[۴] و در همان سال از سوی سازمان کنفرانس اسلامی، به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی شد[۵].
نیز نگاه کنید به
اسلام در مالی؛ شهرهای تاریخی اسلامی در مالی
کتابشناسی
- ↑ برگرفته از سایت https://www.sankore.com
- ↑ احمدی، سيروس. فرهنگ و تمدن كشور مالی، مشهد: مؤسسۀ چاپ و انتشارات آستان قدس، 1384.ص.224.
- ↑ ابنبطوطه: 123
- ↑ برگرفته از سایت https://www.+wonders+of+the+african+world.htm
- ↑ عرب احمدی، امیر بهرام(1392). جامعه و فرهنگ مالی. ناظر علمی ابوالحسن شریف محمدی. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص. 180-187.