گسترش اسلام در مالی در دوره استعمار فرانسه

از دانشنامه ملل

اگر چه در قرن نوزدهم چند تن از بزرگان مسلمان در مناطق مختلف مالی حکومت‌های مستقلی تشکیل دادند و به اشاعه و گسترش دین اسلام پرداختند اما این پادشاهان محلی، به‌جای اتّحاد علیه دشمن خارجی (فرانسه)، به رقابت و سرکوب نیروهای یکدیگر مشغول شدند و همین موجب تضعیف آنها و سوء استفادۀ استعمار فرانسه در چیرگی بر دولت‌های اسلامی‌ مالی شد. در شرایطیّ که فرانسوی‌ها به‌تدریج در حال پیشروی به مناطق مختلف مالی بودند، مسلمانان متعصب فولانی، به جنگ با نیروهای تیجانی الحاج عمرتال برخاستند و بامباراها نیز وارد این نبرد شدند.

این نبردهای داخلی، علاوه‌بر تضعیف نیروهای مسلمان، موجب شد ارتش فرانسه بتواند به راحتی جنبش‌های مقاومت را درهم شکسته و بر این کشور مستولی شود. با ورود استعمار فرانسه به مالی و دیگر مناطق غرب آفریقا در اواخر قرن نوزدهم و درگیری‌های آنها با نیروهای الحاج عمرتال و پس از وی ساموری توره، گسترش اسلام در این کشور تا حدودی کند شد. با این حال علی‌رغم سرکوب این دو آزادی‌خواه بزرگ مسلمان و تأسیس کلیساها و مراکز تبلیغ مسیحیت اسلام کماکان به رشد خود در مالی ادامه داد و اکثر قبایل غیراسلام تا اواسط قرن بیستم به دین اسلام پیوستند به گونه‌ای که مالی در اواسط قرن بیستم و در دوره حاکمیت فرانسوی‌ها بر این کشور به سرزمینی کاملاً اسلامی تغییر یافته بود [۱].

مسلمانان در دهه‌های اولیۀ قرن بیستم بارها به مخالفت با استعمارگران فرانسوی پرداختند و تحت رهبری مسلمانان بزرگی هم‌چون شیخ حمدالله و دیوسه ترائوره، رشادت‌ها و دلاوری‌های بسیاری از خود به یادگار گذاشتند که در این شورش‌های بزرگ انعکاس یافت. ادامۀ این اعتراضات و مخالفت‌ها، که پس از جنگ جهانی دوم به اوج خود رسید، موجبات رهایی این کشور از چنگال استعمار فرانسه را فراهم آورد[۲] .

مسلمانان مالی از بدو استقلال این کشور تا کنون با وجود مشکلات مختلف اعم از سیاسی، اجتماعی و اقتصادی همواره درصدد تحکیم وحدت و انسجام اسلامی این کشور بوده اند از این روی با وجود دیدگاه لائیک  دولت‌های مالی که از زمان استقلال همواره در رأس سیاست‌های حکومت بوده است و علیرغم تحولات سیاسی ناشی از روی کار آمدن دولت‌های مختلف، پیروان دین اسلام کماکان سعی در حفظ آرامش جامعه، اتحاد خود و بر پای نگهداشتن مشعل فروزان اسلام در این کشور داشته‌اند.

از این روی می‌توان گفت شورش قبایل مسلمان طوارق نیز تنها تجلی خشم و انزجار این  مسلمانان از وضعیت موجود و نادیده انگاشتن حقوق مسلم و طبیعی آنها محسوب می‌شود. با این همه بسیاری از مسلمانان معتقدند حتی شورش طوارق که موجب خونریزی و کشتار بسیاری از مسلمانان در مناطق شمالی کشور شده نیز از خارج از مرزهای این سرزمین هدایت شده و سیاست‌های اختلاف برانگیز و تفقه افکنانه فرانسه را عامل اصلی بروز جنگ داخلی مالی می‌دانند. آنها معتقدند پیروان دین اسلام در مالی هرگز تمایلی به خشونت و به راه افتادن حمام خون ندارند و این گونه اعمال هیچ نتیجه‌ای بجز تفرقه و تشتت بین مسلمانان مالی بدنبال نخواهد داشت[۳].

نیز نگاه کنید به

اسلام در مالی؛ تاریخ اسلام در مالی؛ امپراطوری سونگای در مالی؛ مغربی ها در مالی؛ حکومت جهادی توکولور در مالی

کتابشناسی

  1. Illiffe, 2005: 192
  2. برگرفته از سایت https:// www.islam in mali in the neoliberal era.com
  3. عرب احمدی، امیر بهرام(1392). جامعه و فرهنگ مالی. ناظر علمی ابوالحسن شریف محمدی. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص.172-173.