موپتی در مالی
شهر موپتی از مشهورترین شهرهای مالی و مرکز استان پنجم این کشور است. موپتی از نظر قدمت یکی از شهرهای تاریخی و اسلامی مهم کشور مالی بهشمار میرود. تاریخ تأسیس موپتی به قرن دوازدهم و اوایل ورود تجّار مسلمان به این سرزمین بازمیگردد. موپتی در دورۀ حاکمیت الحاج عمرتال پادشاه سلسلۀ توکولور به اوج عظمت خود رسید و اهمّیت خود را در این کشور از آن زمان حفظ کرده است.
جمعیّت فعلی موپتی در حدود صد هزار نفر است و بهدلیل آنکه در میان دو رودخانۀ نیجر و بانی قرار دارد و وجود سدهای خاکی متعدّدی که شهر را از سیلاب این دو رودخانه حفظ میکند، از شهرت زیادی برخوردار است. شغل اکثر مردم موپتی کشاورزی، ماهیگیری و دامداری است[x] در این شهر مساجد زیادی وجود دارد که مسجد کوموگل از مشهورترین آنها بهشمار میرود [۱].
مردم موپتی اکثراً مسلماناند و تعداد اندکی از آنها را مسیحیان و پیروان آیینهای سنتی تشکیل میدهند. در حومۀ این شهر خرابههای شهر تاریخی حمداللهی نیز وجود دارد که شیخ سلطان احمدو در سال 1819 احداث و در سال 1862 الحاج شیخ عمرتال پس از تصرف، آن را ویران کرد. در شهر موپتی دهها مدرسه قرآنی وجود دارد از این رو موپتی به شهر قرآنی مالی شهرت یافته است[۲][۳]
نیز نگاه کنید به
اسلام در مالی؛ شهرهای تاریخی اسلامی در مالی
پاورقی
[x] - تیجانیههای مالی نیز همچون دیگرکشورهای آفریقا شامل دو گروه احدی عشریه و اثنی عشریه هستند که این امر بیشتر ناشی از تعداد اذکاری است که این دو گروه انجام میدهند و تفاوت دیگری بین آنها وجود ندارد[۴].
1- بخشی از قادریها، در کاآرتا و بلدوگو که در قرن نوزدهم و در نتیجه حملات جهادی الحاج عمرتال فتح شدند، زندگی میکنند.
"لازم" که در فرقههای تیجانیه و قادریه مشترک است، مجموعه سه ذکر است که دوبار در روز (صبح پیش از نماز و بعد از ظهر) خوانده میشود و عبارت است از 100 مرتبه استغفرا...، 100 مرتبه لا اله الا الله[۴].
1- شیخ سیدی مودیبوکان دیالو مورد احترام مقامات عالیرتبه دولتی است و سخنرانیهای وی از رادیو ملی پخش میشود[۵].
1شورای عالی اسلامی مالی پس از کودتای موسی ترائوره و با هدف وحدت مسلمانان و رفع مشکلات ناشی از برخی درگیریهای مذهبی در کشور پدید آمد. در این ارتباط با تشویق دولت و فراخواندن علما و روحانیون برجسته، اندیشه تأسیس این سازمان شکل گرفت و پس از تشکیل جلسات متعدّد پنج سازمان اسلامی به شرح زیر، شورای عالی اسلامیمالی را تشکیل دادند:
- جمعیّت امامان مالی
- اتّحاد النساءالمسلمات
- جمعیّت رابطهالدعاه
- جمعیّت التنسیق بینالجماعیات
- جمعیّت مالی للاتّحاد و تقدمالاسلام
نخستین دبیر کل شورای عالی اسلامیمالی شیخ عمرلی بود و پس از وی شیخ چرنوهادی جم به این مقام برگزیده شد. دبیر کل فعلی شورا نیز شیخ محمد دیکو است.
اعضای هیأت امنای این سازمان در حال حاضر 20 نفر هستند که 12 نفر از آنان را مسلمانان اهل سنت و 8 نفر را نیز وهابیّون تشکیل میدهند. مهمترین اعضای فعلی هیأت امنای شورای عالی امور اسلامی مالی عبارتند از:
- شیخ سیدی کوناکه
- شیخ مودی سیدی به
- شیخ محمد اسمائورو
- شیخ عثمان شریف حیدرا
- شیخ چرنو هادی چم
1- وهابیّت از ابتدای تأسیس انجمن توسعه و گسترش اسلام نفوذ زیادی در آن داشت و برخی از وهابیون پس از مدتی کوتاه به هسته مرکزی این سازمان راه یافتند. این سازمان پس از استقلال بهشدت تحت نفوذ وهابیون بود و همین امر بهتدریج سبب تنفر و بیزاری عموم مسلمانان از این سازمان و موجب انحلال آن شد. انجمن توسعه و گسترش اسلام از ابتدای استقلال مالی بهویژه در زمان موسی ترائوره عملاً ابزاری در دست دولت بود و از سیاستهای دولت در امور دینی بهطور کامل تبعیت میکرد که این امر در آن دوره موجب کمرنگ شدن نقش مساجد در امور مسلمانان مالی شد[۶].
1 بسباری از پیروان طریقت تیجانیه بهدلیل پیشینه تاریخی اندیشههای مبتنی بر مهدویت در این سرزمین، در قرون هجده و نوزده میلادی، و دیدگاه مثبت الحاج عمرتال درمورد مذهب تشیّع، این مذهب را به سهولت پذیرفتند و گرایش به تشیّع را افتخاری بزرگ برای خود میدانند[۷].
1 شیخ شریف در دیدار با پژوهشگر در سال 2008، در ارتباط با جایگاه تشیع در مالی یادآور شد هرچند مسلمانان مالی سر به مهر نمینهند ولی معمولاً محل سجده خود را در داخل مساجد بهصورت خاک آلود باقی و از سیمان کردن این بخش از مسجد خودداری و هنگام سجده سر بر خاک مینهند. به گفته وی این امر نشان میدهد که آنها در گذشتههای نه چندان دور بهدلیل شیعه بودن از مهر استفاده میکردند و این عادت امروزه به سر بر خاک نهادن تغییر یافتهاست. برخی از علمای تیجانیه نیز تأکید دارند تعدادی از مسلمانان شهر گائو که در زمره شیعیان بومی مالی بهشمار میروند، صدها سال پیش مذهب تشیّع را پذبرفتهاند[۸].
1 شیعیان لبنانی از سال 2007ه مقدمات احداث مسجدی خاص خود را در باماکو آغاز کردهاند که عملیات ساخت آن تقریبا رو به اتمام است. اکثر شیعیان لبنانی در زمینه خرید و فروش پلاستیک، صابون، لاستیک و ماهی فعالیت دارند.
2. فرقه آقاخانیه بهدلیل رویه خاص مذهبی خود و عدم تقیّد به اصول و تعالیم شیعی معمولاً بهعنوان پیروان مذهب اهل بیت (ع) در نظر گرفته نمیشوند ولی در مجموع به سبب آنکه یکی از انشعابات مذهب شش امامیاسماعیلیه بهشمار میروند در این بخش جای گرفته است.
کتابشناسی
- ↑ برگرفته از سایت https://www..mud+mosques+of+mali.com
- ↑ احمدی، سيروس. فرهنگ و تمدن كشور مالی، مشهد: مؤسسۀ چاپ و انتشارات آستان قدس، 1384.ص.211.
- ↑ عرب احمدی، امیر بهرام(1392). جامعه و فرهنگ مالی. ناظر علمی ابوالحسن شریف محمدی. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص.182-183.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ مونيه، اليويه: خيزشها و چالشهای اسلام در آفريقا، ترجمه فرزانه شادانپور، تهران، انتشارات بعثت، 1383،ص 146
- ↑ A CONTEMPORARY MALIAN SHAYKH ÀL-HAJJ SHAYKH SIDY MODIBO KANE DIALLO, THE RELIGIOUS LEADER OF DILLY.Retrieved from :https://www.isalm in mali.com
- ↑ گزارش سفارت جمهوری اسلامی ایران، 1371: 5-6
- ↑ توری،شیخ مولای ( استاد مرکز فرهنگی ج.ا.ایران ، شیوخ سرشناس شیعه ) ، باماکو ، آذر 1387 (گفتوگو)
- ↑ عثمان حیدرا، شیخ شریف ( رهبر بزرگ تیجانی های مالی و رئیس سازمان انصارالدین )، باماکو، آذر 1387 ( گفتوگو )