صنایع دستی در اردن: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''وضعيت و انواع صنايع دستي''' ديدار از اردن بدون مشاهده صنايع دستي آن لطف چنداني ندارد. ساخت صنايع دستي سنتي اردن از نسلي به نسل ديگر منتقل شده است. اين صنايع دستي از زماني كه اردني ها نيازهاي خانگي خود را با بافتن زيرانداز و ساخت بشقاب هاي سفالي...» ایجاد کرد) |
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''وضعيت و انواع صنايع دستي''' | '''وضعيت و انواع صنايع دستي''' | ||
ديدار از اردن بدون مشاهده صنايع دستي آن لطف چنداني ندارد. ساخت صنايع دستي سنتي اردن از نسلي به نسل ديگر منتقل شده است. اين صنايع دستي از زماني كه اردني ها نيازهاي خانگي خود را با بافتن زيرانداز و ساخت بشقاب هاي سفالين و ظروف آشپزخانه برطرف مي كردند بين آنها رايج بوده است. آميختگي فرهنگي تصورات اسلامي و عربي به نحو موثري در صنايع دستي هم چون ليوان هاي زيبا و دست ساز، ظروف سفالين، زنبيل‌ها و فرش‌هاي بافته شده و خياطي هاي بديع و نفيس جلوه گري مي كند. از صنايع دستي كوچك و ظريف نيز مي توان به بطري هاي شني تزئين شده، مجسمه هاي خوش تراش و | ديدار از [[اردن]] بدون مشاهده صنايع دستي آن لطف چنداني ندارد. ساخت صنايع دستي سنتي اردن از نسلي به نسل ديگر منتقل شده است. اين صنايع دستي از زماني كه اردني ها نيازهاي خانگي خود را با بافتن زيرانداز و ساخت بشقاب هاي سفالين و ظروف آشپزخانه برطرف مي كردند بين آنها رايج بوده است. آميختگي فرهنگي تصورات اسلامي و عربي به نحو موثري در صنايع دستي هم چون ليوان هاي زيبا و دست ساز، ظروف سفالين، زنبيل‌ها و فرش‌هاي بافته شده و خياطي هاي بديع و نفيس جلوه گري مي كند. از صنايع دستي كوچك و ظريف نيز مي توان به بطري هاي شني تزئين شده، مجسمه هاي خوش تراش و جوا[[هرات]] نقره كم نظير اشاره كرد. | ||
در خلال قرن گذشته صنايع دستي اردني ها از مهارت و سلايق سنت هاي فرهنگي ديگر بهره هاي فراواني برده است. فلسطيني هايي كه در سال هاي 1948 و 1967 مجبور به ترك سرزمين خود شدند، ميراث هنري خود را همراه خويش به اردن آوردند که مشابه همان اتفاق فرهنگي بود كه با ورود قرقيزها و آمريكايي ها به اردن در اواخر قرن 19 و اوايل قرن 20 رخ داد. | در خلال قرن گذشته صنايع دستي اردني ها از مهارت و سلايق سنت هاي فرهنگي ديگر بهره هاي فراواني برده است. فلسطيني هايي كه در سال هاي 1948 و 1967 مجبور به ترك سرزمين خود شدند، ميراث هنري خود را همراه خويش به اردن آوردند که مشابه همان اتفاق فرهنگي بود كه با ورود قرقيزها و آمريكايي ها به اردن در اواخر قرن 19 و اوايل قرن 20 رخ داد. | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
امروزه بسياري از اين دست بافته ها در فروشگاه ها در دسترس هستند. با اين وجود اغلب زنان ترجيح مي دهند كه اين صنايع هنري را با دستان خود خلق كنند. نمونه‌ای از این هنر لباس سنتي مدرقای مشكي رنگ است که در قسمت پائين قلاب بافي شده است و بسيار جذاب و زيبا به نظر مي رسد. (38) | امروزه بسياري از اين دست بافته ها در فروشگاه ها در دسترس هستند. با اين وجود اغلب زنان ترجيح مي دهند كه اين صنايع هنري را با دستان خود خلق كنند. نمونه‌ای از این هنر لباس سنتي مدرقای مشكي رنگ است که در قسمت پائين قلاب بافي شده است و بسيار جذاب و زيبا به نظر مي رسد. (38) | ||
از ديگر صنايع دستي اردن بايد جواهر كاري و بافندگي را نام برد. نساجي و بافندگي از قديم الايام در شهرها و روستاهاي اردن وجود داشته و مردم انواع فرش و پارچه را از جنس پشم و ... مي بافتند. شهر مادبا و کرک به اين صنايع دستي مشهور است. (39) بافندگي كه بيشتر در بين باديه نشين ها رواج دارد، يكي از مهارت هاي بازمانده از سنت‌هاي قديمي است. اغلب موي بز مواد اوليه بافندگان را تامين مي كند كه در نهايت به چادرها و ساير موارد مورد نياز زندگي باديه نشيني تبديل مي شود. منطقه بلقاء با ريسندگي پشم و روستاي باعون در عجلون نقش مهمي در صنعت ریسندگی پشم ايفا مي کنند. منطقه کرک و روستاهايش نيز به هنر بافندگي مشهور هستند. جواهركاري نيز همزمان با اولين جوامع ما قبل تاريخ پا به عرصۀ زندگي مردم گذاشت و به نماد فرهنگي و قبيله‌اي مردم تبديل شد. (40) | از ديگر صنايع دستي اردن بايد جواهر كاري و بافندگي را نام برد. نساجي و بافندگي از قديم الايام در شهرها و روستاهاي اردن وجود داشته و مردم انواع فرش و پارچه را از جنس پشم و ... مي بافتند. [[شهر مادبا]] و کرک به اين صنايع دستي مشهور است. (39) بافندگي كه بيشتر در بين باديه نشين ها رواج دارد، يكي از مهارت هاي بازمانده از سنت‌هاي قديمي است. اغلب موي بز مواد اوليه بافندگان را تامين مي كند كه در نهايت به چادرها و ساير موارد مورد نياز زندگي باديه نشيني تبديل مي شود. منطقه بلقاء با ريسندگي پشم و روستاي باعون در عجلون نقش مهمي در صنعت ریسندگی پشم ايفا مي کنند. منطقه کرک و روستاهايش نيز به هنر بافندگي مشهور هستند. جواهركاري نيز همزمان با اولين جوامع ما قبل تاريخ پا به عرصۀ زندگي مردم گذاشت و به نماد فرهنگي و قبيله‌اي مردم تبديل شد. (40) | ||
حصيربافي از ديگر هنرهاي سنتي اردن است؛ در گذشته، نوعي از حصير به نام کرک يا کرکر وجود داشت که از رشته هايي از گياهان بافته و با رنگهاي زيبايي، رنگ آميزي ميشد وجود داشت. پارچه هاي کتاني و نخي رنگ‌آمیزی شده با رنگ هاي مختلف و حصير هاي کرک در همه جاي دنيا بسيار متمايز و محبوب به شمار مي رفتند. (1/40) | حصيربافي از ديگر هنرهاي سنتي اردن است؛ در گذشته، نوعي از حصير به نام کرک يا کرکر وجود داشت که از رشته هايي از گياهان بافته و با رنگهاي زيبايي، رنگ آميزي ميشد وجود داشت. پارچه هاي کتاني و نخي رنگ‌آمیزی شده با رنگ هاي مختلف و حصير هاي کرک در همه جاي دنيا بسيار متمايز و محبوب به شمار مي رفتند. (1/40) | ||
سبد بافي از هنرهاي سنتي است که هنوز در برخي نقاط اردن رايج است. در اطراف رود اردن که ني مي‌رويد، از چوب ني در شکل و اندازه هاي مختلف براي ميوه، سبزي و ظرف نگهداري حبوبات، سبد و هم‌چنین کندوهاي عسل و صندوق هاي هديه مي‌ساختند. اردنی‌ها از برگهاي پهن درخت موز که رنگ زيبايي دارد طنابهايي براي ساخت ظرف ها و سبدهاي متنوع در شکل و اندازه گوناگون تهیه می‌کردند. | سبد بافي از هنرهاي سنتي است که هنوز در برخي نقاط اردن رايج است. در اطراف [[رود اردن]] که ني مي‌رويد، از چوب ني در شکل و اندازه هاي مختلف براي ميوه، سبزي و ظرف نگهداري حبوبات، سبد و هم‌چنین کندوهاي عسل و صندوق هاي هديه مي‌ساختند. اردنی‌ها از برگهاي پهن درخت موز که رنگ زيبايي دارد طنابهايي براي ساخت ظرف ها و سبدهاي متنوع در شکل و اندازه گوناگون تهیه می‌کردند. | ||
در نواحي شمال و دشت هاي جنوب اردن هرساله گندم وجو کاشته ميشد. زنان اين مناطق نيز پس از برداشت محصول، ساقه گندم و جو را خشک مي کردند و در فصل زمستان که فرصت بيشتري داشتند با استفاده از اين ساقه ها ظرف ها، سبدها و زنبيل هاي زيبايي برای استفاده در زندگي روزمره مي بافتند.(2/40) | در نواحي شمال و دشت هاي جنوب اردن هرساله گندم وجو کاشته ميشد. زنان اين مناطق نيز پس از برداشت محصول، ساقه گندم و جو را خشک مي کردند و در فصل زمستان که فرصت بيشتري داشتند با استفاده از اين ساقه ها ظرف ها، سبدها و زنبيل هاي زيبايي برای استفاده در زندگي روزمره مي بافتند.(2/40) | ||
فرش‌بافي در منطقه شام (متشکل از اردن، سوريه، لبنان) از قديميترين صنايع دستي است. قبل از اختراع دستگاه بافندگي، انسانهاي باستان رشته ها را به درخت مي بستند و براي حفظ يکپارچگي آن، در پايين نخ ها وزنه مي گذاشتند با اختراع دستگاه بافندگي، اين صنعت توسعه يافت و از قدرت و زيبايي فوق العاده اي برخوردار شد. اين صنعت در کرک و شوبک بسيار شناخته شده بود. اکنون فرشها، به تابلوهاي هنري فوق العاده اي در طرح ها، رنگ‌ها و خوشنويسي تبديل شده اند. | فرش‌بافي در منطقه شام (متشکل از اردن، سوريه، [[لبنان]]) از قديميترين صنايع دستي است. قبل از اختراع دستگاه بافندگي، انسانهاي باستان رشته ها را به درخت مي بستند و براي حفظ يکپارچگي آن، در پايين نخ ها وزنه مي گذاشتند با اختراع دستگاه بافندگي، اين صنعت توسعه يافت و از قدرت و زيبايي فوق العاده اي برخوردار شد. اين صنعت در کرک و شوبک بسيار شناخته شده بود. اکنون فرشها، به تابلوهاي هنري فوق العاده اي در طرح ها، رنگ‌ها و خوشنويسي تبديل شده اند. | ||
نقره کاري از جمله هنرهايي ست که زنان روستا و باديه براي تزيين لباس هاي خود و ساخت دستبند، گردن بند، انگشتر و گوشواره به کار مي برند. در این هنر از سنگ هاي قيمتي مانند عقيق، مرجان و عنبر براي تزيين استفاده مي شود. (41) | نقره کاري از جمله هنرهايي ست که زنان روستا و باديه براي تزيين لباس هاي خود و ساخت دستبند، گردن بند، انگشتر و گوشواره به کار مي برند. در این هنر از سنگ هاي قيمتي مانند عقيق، مرجان و عنبر براي تزيين استفاده مي شود. (41) | ||
تزيين شيشه نيز از گذشته از هنرهاي دستي در اردن به شمار مي آمد که در آن از رنگهاي شن و ماسه هاي طبيعي استفاده مي کردند. شن و ماسه هاي وادي رم، پترا و عقبه داراي رنگ هاي طبيعي زيبايي است. صدف هاي دريايي نيز براي تزيين بخشي از صنايع دستي در اردن کاربرد دارد. انواع صدف و مرجان از آب هاي خليج عقبه استخراج و در تزيين به کار برده مي شود.(42) | تزيين شيشه نيز از گذشته از هنرهاي دستي در اردن به شمار مي آمد که در آن از رنگهاي شن و ماسه هاي طبيعي استفاده مي کردند. شن و ماسه هاي وادي رم، [[پترا]] و عقبه داراي رنگ هاي طبيعي زيبايي است. صدف هاي دريايي نيز براي تزيين بخشي از صنايع دستي در اردن کاربرد دارد. انواع صدف و مرجان از آب هاي [[خليج عقبه]] استخراج و در تزيين به کار برده مي شود.(42) | ||
هنر شمشيرسازي و سلاح هاي سنتي در منطقه کرک و موته چندان مشهور بود که شمشيرهاي اشراف موته را در سراسر بلاد شام می‌شناختند. اين صنعت هنوز هم وجود دارد و شمشيرها و خنجرها را به صورت برجسته تزيين مي‌کنند.(1/42) | هنر شمشيرسازي و سلاح هاي سنتي در منطقه کرک و موته چندان مشهور بود که شمشيرهاي اشراف موته را در سراسر بلاد شام می‌شناختند. اين صنعت هنوز هم وجود دارد و شمشيرها و خنجرها را به صورت برجسته تزيين مي‌کنند.(1/42) | ||
نسخهٔ ۳۱ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۲۱
وضعيت و انواع صنايع دستي
ديدار از اردن بدون مشاهده صنايع دستي آن لطف چنداني ندارد. ساخت صنايع دستي سنتي اردن از نسلي به نسل ديگر منتقل شده است. اين صنايع دستي از زماني كه اردني ها نيازهاي خانگي خود را با بافتن زيرانداز و ساخت بشقاب هاي سفالين و ظروف آشپزخانه برطرف مي كردند بين آنها رايج بوده است. آميختگي فرهنگي تصورات اسلامي و عربي به نحو موثري در صنايع دستي هم چون ليوان هاي زيبا و دست ساز، ظروف سفالين، زنبيل‌ها و فرش‌هاي بافته شده و خياطي هاي بديع و نفيس جلوه گري مي كند. از صنايع دستي كوچك و ظريف نيز مي توان به بطري هاي شني تزئين شده، مجسمه هاي خوش تراش و جواهرات نقره كم نظير اشاره كرد.
در خلال قرن گذشته صنايع دستي اردني ها از مهارت و سلايق سنت هاي فرهنگي ديگر بهره هاي فراواني برده است. فلسطيني هايي كه در سال هاي 1948 و 1967 مجبور به ترك سرزمين خود شدند، ميراث هنري خود را همراه خويش به اردن آوردند که مشابه همان اتفاق فرهنگي بود كه با ورود قرقيزها و آمريكايي ها به اردن در اواخر قرن 19 و اوايل قرن 20 رخ داد.
چنان كه ذكر شد صنايع دستي اردن از فرهنگ هاي مختلف الهام گرفته است؛ صنايع دستي باديه نشين ها دربرگيرنده وسايل ضروري زندگي هم چون زيراندازها و چادرهاي دست ساز، زيور آلات نقره و خياطي هايي است كه نشان دهندۀ وابستگي ها و شأن و مقام قبيله است.
هنرهاي تزئيني كه امثال آنها را مي توان در موزائيك ها و سنگ تراشه هاي يافت شده در مكان هاي باستان شناسي ديد خود بيانگر هنر مردمان اين سرزمين است. موزائيك ها يكي از شاخه هاي مهم ميراث صنايع دستي اردن به شمار مي روند. موقعيت جغرافيايي كشور اردن امكان دسترسي هنرمندان اين خطه را به تمام سنگ هاي رنگي از سنگ هاي آتش فشاني سياه تا گرانيت هاي سفيد مهيا ساخته است.
يكي از قديمي ترين صنايع دستي در اردن سفالگري است كه به دليل ميراث فرهنگي غني شامل تمام ادوار ساخت سفال مي شود. قديميترين تکه هاي سفالي که در اردن پيدا شده مربوط به قرن دوم و سوم هجري مي باشد. شواهد نشان مي دهد که آنها در جراش ساخته شده است. اين هنر در زمان ايوبی‌ها و مماليک رواج زيادي داشته است.
آنها از اين هنر براي ساخت ظروف سفالي، ظرف آب و غذا استفاده مي کردند. اين ظروف با نقاشي هاي هندسي و خطي و ستاره هاي مختلف تزيين مي‌شدند. نمونه هايي از اين ظروف در عجلون، کرک، حسبان و ذيبان يافت شده است. اين هنر تا به امروز همچنان وجود دارد.
هنرهاي دستي ديگري از جمله کنده کاري روي چوب، معرق کاري، مکرومه کاري، ساخت شيشه اي رنگي و ساخت ابزار و ادوات کشاورزي سنتي همچنان در اردن موجود است. (2/36)
امروزه روش هاي سنتي و طراحي هاي جديد در تمامي كارگاه هاي محلي در سراسر اردن ديده مي شود. (37) گلدوزي و قلاب بافي همچون جواهرات بيانگر شأن اشخاص در اردن بوده است. همچنين وابستگي هاي منطقه اي و قبيله اي بوسيله طرح ها و نقش هاي بافت شده به نمايش در مي آمدند. (38) اين هنر در اردن بسیار رایج است؛ به طوري‌که زنان لباس هاي خود را با گلدوزيهاي ابريشمي از اشکال هندسي، گياهي يا حيواني که به يک مرجع ديني ارتباط داشته باشد تزيين مي کنند. هر طرح داراي نام و مناسبت خاصي است و با رنگ هاي آن موضوع ارتباط تنگاتنگي دارد و هر مرحله از زندگي انسان در اين گلدوزيها، رنگ خاصي دارد.
امروزه بسياري از اين دست بافته ها در فروشگاه ها در دسترس هستند. با اين وجود اغلب زنان ترجيح مي دهند كه اين صنايع هنري را با دستان خود خلق كنند. نمونه‌ای از این هنر لباس سنتي مدرقای مشكي رنگ است که در قسمت پائين قلاب بافي شده است و بسيار جذاب و زيبا به نظر مي رسد. (38)
از ديگر صنايع دستي اردن بايد جواهر كاري و بافندگي را نام برد. نساجي و بافندگي از قديم الايام در شهرها و روستاهاي اردن وجود داشته و مردم انواع فرش و پارچه را از جنس پشم و ... مي بافتند. شهر مادبا و کرک به اين صنايع دستي مشهور است. (39) بافندگي كه بيشتر در بين باديه نشين ها رواج دارد، يكي از مهارت هاي بازمانده از سنت‌هاي قديمي است. اغلب موي بز مواد اوليه بافندگان را تامين مي كند كه در نهايت به چادرها و ساير موارد مورد نياز زندگي باديه نشيني تبديل مي شود. منطقه بلقاء با ريسندگي پشم و روستاي باعون در عجلون نقش مهمي در صنعت ریسندگی پشم ايفا مي کنند. منطقه کرک و روستاهايش نيز به هنر بافندگي مشهور هستند. جواهركاري نيز همزمان با اولين جوامع ما قبل تاريخ پا به عرصۀ زندگي مردم گذاشت و به نماد فرهنگي و قبيله‌اي مردم تبديل شد. (40)
حصيربافي از ديگر هنرهاي سنتي اردن است؛ در گذشته، نوعي از حصير به نام کرک يا کرکر وجود داشت که از رشته هايي از گياهان بافته و با رنگهاي زيبايي، رنگ آميزي ميشد وجود داشت. پارچه هاي کتاني و نخي رنگ‌آمیزی شده با رنگ هاي مختلف و حصير هاي کرک در همه جاي دنيا بسيار متمايز و محبوب به شمار مي رفتند. (1/40)
سبد بافي از هنرهاي سنتي است که هنوز در برخي نقاط اردن رايج است. در اطراف رود اردن که ني مي‌رويد، از چوب ني در شکل و اندازه هاي مختلف براي ميوه، سبزي و ظرف نگهداري حبوبات، سبد و هم‌چنین کندوهاي عسل و صندوق هاي هديه مي‌ساختند. اردنی‌ها از برگهاي پهن درخت موز که رنگ زيبايي دارد طنابهايي براي ساخت ظرف ها و سبدهاي متنوع در شکل و اندازه گوناگون تهیه می‌کردند.
در نواحي شمال و دشت هاي جنوب اردن هرساله گندم وجو کاشته ميشد. زنان اين مناطق نيز پس از برداشت محصول، ساقه گندم و جو را خشک مي کردند و در فصل زمستان که فرصت بيشتري داشتند با استفاده از اين ساقه ها ظرف ها، سبدها و زنبيل هاي زيبايي برای استفاده در زندگي روزمره مي بافتند.(2/40)
فرش‌بافي در منطقه شام (متشکل از اردن، سوريه، لبنان) از قديميترين صنايع دستي است. قبل از اختراع دستگاه بافندگي، انسانهاي باستان رشته ها را به درخت مي بستند و براي حفظ يکپارچگي آن، در پايين نخ ها وزنه مي گذاشتند با اختراع دستگاه بافندگي، اين صنعت توسعه يافت و از قدرت و زيبايي فوق العاده اي برخوردار شد. اين صنعت در کرک و شوبک بسيار شناخته شده بود. اکنون فرشها، به تابلوهاي هنري فوق العاده اي در طرح ها، رنگ‌ها و خوشنويسي تبديل شده اند.
نقره کاري از جمله هنرهايي ست که زنان روستا و باديه براي تزيين لباس هاي خود و ساخت دستبند، گردن بند، انگشتر و گوشواره به کار مي برند. در این هنر از سنگ هاي قيمتي مانند عقيق، مرجان و عنبر براي تزيين استفاده مي شود. (41)
تزيين شيشه نيز از گذشته از هنرهاي دستي در اردن به شمار مي آمد که در آن از رنگهاي شن و ماسه هاي طبيعي استفاده مي کردند. شن و ماسه هاي وادي رم، پترا و عقبه داراي رنگ هاي طبيعي زيبايي است. صدف هاي دريايي نيز براي تزيين بخشي از صنايع دستي در اردن کاربرد دارد. انواع صدف و مرجان از آب هاي خليج عقبه استخراج و در تزيين به کار برده مي شود.(42)
هنر شمشيرسازي و سلاح هاي سنتي در منطقه کرک و موته چندان مشهور بود که شمشيرهاي اشراف موته را در سراسر بلاد شام می‌شناختند. اين صنعت هنوز هم وجود دارد و شمشيرها و خنجرها را به صورت برجسته تزيين مي‌کنند.(1/42)
در نهايت مي توان از هنر سنگ تراشي نام برد که بدون شک با نام اردنيها شناخته مي شود، زيرا آنها سنگ تراشان ماهري بودند که رنگ و لعاب جديدي به سنگ ها مي بخشيدند. چنان که صخره هاي وادي موسي را ساختند و شهر پتراء را در دل سنگ حفر نمودند.(2/42)
خانوادۀ هاشمي براي حفظ و نگه داري صنايع دستي سنتي اردن، موسسات، دانشگاه ها و برنامه هايي براي مدارس ابتدايي تدارک ديده و از اين طريق هنرمندان اين رشته ها را تشويق مي کند و مورد حمايت قرار مي دهند. شهر مرکزي مادبا، بهشتي براي کارآموزان هنرهاي دستي و علاقه مندان به صنايع دستي اردن است. مردان و زنان پا به پاي هم در اين زمينه تلاش مي کنند.(3/42)