قصه و حماسه در اردن: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۹ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۱۳

قصه و حماسه به مثابه تاریخ اقوام است که ویژگی‌ها، بزرگی‌ها و قهرمانی‌های آنان را به تصویر کشیده و وقایع و اتفاقات گوناگون و اختلافات آن‌ها را بیان می‌کنند. این گونه روایات نیز به گونه‌ی شفاهی از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌گردند. مشهورترین قصه‌های عرب که در اردن نیز شهرت دارد عبارت‌اند از: سیره عنتره، قصۀ سیف بن ذی یزن، داستان شاهزاده ، قصۀ بنی هلال و داستان ظاهر بیبرس. این داستان‌ها از وقایع بزرگ زمان جاهلی تا دوره ممالیک حکایت می‌کنند^[۱]. در ادامه خلاصه‌ای از هر یک می‌آید. محور سیره عنتره یکی از مشهورترین پهلوانان عرب به نام عنترة بن شداد است. وی در زمان جاهلیت زندگی می‌کرد و به شجاعت، شهامت و پهلوانی مشهور بود. هم‌چنین در فن شعر و شاعری بسیار توانا بود تا جایی که جزء شاعران معلقات هفتگانه قرار گرفت.

این داستان، اتفاقات زمان قبل از تولد عنتره تا زمان قهرمانی و شجاعت وی را به تصویر می‌کشد. در طی داستان، عشق عنتره نسبت به دختر عمویش عبله و ویژگی‌های مردم عرب به تصویر کشیده شده است. این داستان به شعر و نثر گفته شده و در حدود ده هزار بیت در 32 جلد می‌باشد^[۲]. سیف بن ذی یزن پادشاه حِمیَری یمن است که در زمان چیرگی حبشیان بر یمن طرد و به ایران پناهنده شد. سپس با کمک انوشیروان شاهنشاه ایران توانست بر حبشیان پیروز شود و سرزمین اجداد خود را باز پس‌گیرد. پژوهشگران معتقدند که این پیروزی در سال 570 میلادی به وقوع پیوسته است.

این داستان به دلیل جنگ عرب‌ها برضد حبشیان محبوبیت زیادی در بین ملل عرب دارد. سیف بن ذی یزن یکتاپرست بود و در جریان اتفاقات و وقایع از کرامات و سحر کمک می‌گرفت. خیالات مردم اتفاقات خارق العاده‌ای را به این داستان اضافه کرده است. در این قصه سفرها و جنگ‌جویی‌های سیف و فرزندان و سربازانش به تصویر کشیده شده است، هم چنین تاریخچه ساخت برخی شهرها نیز آمده است^[۳].

داستان شاهزاده خانم با اتفاقاتی که در زمان عبد الملک بن مروان خلیفه اموی به وقوع می‌پیوندد، آغاز می‌شود و تا زمان واثق عباسی ادامه می‌یابد. محور داستان شاهزاده خانمی ‌به نام فاطمه بنت مظلوم بن صحصاح است که قهرمانان مسلمان زیادی مانند امیر عبدالوهاب، امیر محمد بطال و عقبه سلیمی ‌او را یاری می‌رسانند. در این داستان نبرد بین عرب و روم به تصویر کشیده می‌شود. شاهزاده به همراه قبیله خود (بنی کلاب) و تعدادی از قبایل عرب به منطقه مرزی در شمال برای جنگ با رومیان منتقل می‌شود. در این ماجرا به قدرت نظامی‌ عرب و اراده و عزم قوی آنان در مقابل دشمن پرداخته می‌شود.

این داستان در حدود 7000 صفحه است و راوی برای بیان آن از دو شیوه شعر و نثر کمک می‌گیرد و تلاش می‌کند تا تصویری واضح از وقایع سیاسی و نظامی‌ را نشان دهد و اطلاعات با ارزشی از عادات، تقالید، اعتقادات، حکایت‌ها و اخبار زنان و مردان عرب، سودان، ایران و روم را ارائه کند^[۴]. بنی هلال قصه‌ای طولانی است که به شعر و نثر بیان شده است و داستانی پهلوانی به شمار می‌رود. در این داستان، جریان مهاجرت قبایل عربی قیس از یمن به سرزمین‌های مغرب و اتفاقات مسیر و چگونگی غلبه بنی هلال بر سایر قبایل به تصویر کشیده می‌شود. بعضی مورخان بزرگ عرب مانند ابن خلدون، قبیله بنی هلال و وقایع جنگ‌های آنان را ثبت کرده‌اند^[۵].

محور داستان ظاهر بیبرس، پادشاهی است که جنگ‌های فراوانی با صلیبیان و تاتارها انجام داد و پیروزی‌های فراوانی را به دست آورد. این داستان از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود و در آن‌ها به کردهای ایوبی، محمود بیبرس و ورود او به مصر، روابط او با ایوب و ایبک ترکمانی، چگونگی جلوس بر تخت پادشاهی مصر می‌پردازد و جز سرزمین‌های اسلامی‌، جنوب اروپا و جزایر انگلیس را نیز در برمی‌گیرد^[۶].

نیز نگاه کنید به

فرهنگ عمومی اردن؛ اساطیر، افسانه ها و قصه های عامیانه در اردن

کتابشناسی

↑ لدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص 30-27
↑ الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 31
↑ الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 31و32
↑ الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 32و33
↑ الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 34
↑ الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 35

[1] لدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص 30-27

[2] الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 31

[3] الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 31و32

[4] الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 32و33

[5] الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 34

[6] الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 35

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''قصه و حماسه'''
+قصه و حماسه به مثابه تاریخ اقوام است که ویژگی‌ها، بزرگی‌ها و قهرمانی‌های آنان را به تصویر کشیده و وقایع و اتفاقات گوناگون و اختلافات آن‌ها را بیان می‌کنند. این گونه روایات نیز به گونه‌ی شفاهی از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌گردند. مشهورترین قصه‌های عرب که در [[اردن]] نیز شهرت دارد عبارت‌اند از: سیره عنتره، قصۀ سیف بن ذی یزن، داستان شاهزاده ، قصۀ بنی هلال و داستان ظاهر بیبرس. این داستان‌ها از وقایع بزرگ زمان جاهلی تا دوره ممالیک حکایت می‌کنند<ref>لدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص 30-27</ref>. در ادامه خلاصه‌ای از هر یک می‌آید. محور سیره عنتره یکی از مشهورترین پهلوانان عرب به نام عنترة بن شداد است. وی در زمان جاهلیت زندگی می‌کرد و به شجاعت، شهامت و پهلوانی مشهور بود. هم‌چنین در فن شعر و شاعری بسیار توانا بود تا جایی که جزء شاعران معلقات هفتگانه قرار گرفت.
-قصه وحماسه به مثابه تاريخ اقوام است که ويژگي‌ها، بزرگي‌ها و قهرماني‌هاي آنان را به تصوير کشيده و وقايع و اتفاقات گوناگون و اختلافات آنها را بيان مي‌کنند. اين گونه روايات نیز به گونۀ شفاهي از نسلي به نسل ديگر منتقل مي‌گردند.
+این داستان، اتفاقات زمان قبل از تولد عنتره تا زمان قهرمانی و شجاعت وی را به تصویر می‌کشد. در طی داستان، عشق عنتره نسبت به دختر عمویش عبله و ویژگی‌های مردم عرب به تصویر کشیده شده است. این داستان به شعر و نثر گفته شده و در حدود ده هزار بیت در 32 جلد می‌باشد<ref>الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 31</ref>. سیف بن ذی یزن پادشاه حِمیَری یمن است که در زمان چیرگی حبشیان بر یمن طرد و به ایران پناهنده شد. سپس با کمک انوشیروان شاهنشاه ایران توانست بر حبشیان پیروز شود و سرزمین اجداد خود را باز پس‌گیرد. پژوهشگران معتقدند که این پیروزی در سال 570 میلادی به وقوع پیوسته است.
-مشهورترين قصه‌هاي عرب که در [[اردن]] نيز شهرت دارد عبارت‌اند از: سيره عنتره، قصۀ سيف بن ذي يزن، داستان شاهزاده ، قصۀ بني هلال و داستان ظاهر بيبرس. اين داستان‌ها از وقايع بزرگ زمان جاهلي تا دوره مماليک حکايت مي‌کنند.(24) در ادامه خلاصه‌اي از هر يک مي‌آيد.
+این داستان به دلیل جنگ عرب‌ها برضد حبشیان محبوبیت زیادی در بین ملل عرب دارد. سیف بن ذی یزن یکتاپرست بود و در جریان اتفاقات و وقایع از کرامات و سحر کمک می‌گرفت. خیالات مردم اتفاقات خارق العاده‌ای را به این داستان اضافه کرده است. در این قصه سفرها و جنگ‌جویی‌های سیف و فرزندان و سربازانش به تصویر کشیده شده است، هم چنین تاریخچه ساخت برخی شهرها نیز آمده است<ref>الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 31و32</ref>.
-محور سيره عنتره يکي از مشهورترين پهلوانان عرب به نام عنترة بن شداد است. وي در زمان جاهليت زندگي مي‌کرد و به شجاعت، شهامت و پهلواني مشهور بود. هم‌چنین در فن شعر و شاعري بسيار توانا بود تا جايي که جزء شاعران معلقات هفتگانه قرار گرفت.
+داستان شاهزاده خانم با اتفاقاتی که در زمان عبد الملک بن مروان خلیفه اموی به وقوع می‌پیوندد، آغاز می‌شود و تا زمان واثق عباسی ادامه می‌یابد. محور داستان شاهزاده خانمی ‌به نام فاطمه بنت مظلوم بن صحصاح است که قهرمانان مسلمان زیادی مانند امیر عبدالوهاب، امیر محمد بطال و عقبه سلیمی ‌او را یاری می‌رسانند. در این داستان نبرد بین عرب و روم به تصویر کشیده می‌شود. شاهزاده به همراه قبیله خود (بنی کلاب) و تعدادی از قبایل عرب به منطقه مرزی در شمال برای جنگ با رومیان منتقل می‌شود. در این ماجرا به قدرت نظامی‌ عرب و اراده و عزم قوی آنان در مقابل دشمن پرداخته می‌شود.
-اين داستان، اتفاقات زمان قبل از تولد عنتره تا زمان قهرماني و شجاعت وي را به تصوير مي‌کشد. در طی داستان، عشق عنتره نسبت به دخترعمويش عبله و ويژگي‌هاي مردم عرب به تصوير کشيده شده است. اين داستان به شعر و نثر گفته شده و در حدود ده هزار بيت در 32 جلد مي‌باشد.(25)
+این داستان در حدود 7000 صفحه است و راوی برای بیان آن از دو شیوه شعر و نثر کمک می‌گیرد و تلاش می‌کند تا تصویری واضح از وقایع سیاسی و نظامی‌ را نشان دهد و اطلاعات با ارزشی از عادات، تقالید، اعتقادات، حکایت‌ها و اخبار زنان و مردان عرب، سودان، ایران و روم را ارائه کند<ref>الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 32و33</ref>. بنی هلال قصه‌ای طولانی است که به شعر و نثر بیان شده است و داستانی پهلوانی به شمار می‌رود. در این داستان، جریان مهاجرت قبایل عربی قیس از یمن به سرزمین‌های مغرب و اتفاقات مسیر و چگونگی غلبه بنی هلال بر سایر قبایل به تصویر کشیده می‌شود. بعضی مورخان بزرگ عرب مانند ابن خلدون، قبیله بنی هلال و وقایع جنگ‌های آنان را ثبت کرده‌اند<ref>الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 34</ref>.
-سيف بن ذي يزن پادشاه حِميَري يمن است که در زمان چيرگي حبشيان بر يمن طرد و به ايران پناهنده شد. سپس با کمک انوشيروان شاهنشاه ايران توانست بر حبشيان پيروز شود و سرزمين اجداد خود را باز پس‌گيرد. پژوهشگران معتقدند که اين پيروزي در سال 570 ميلادي به وقوع پيوسته است.
+محور داستان ظاهر بیبرس، پادشاهی است که جنگ‌های فراوانی با صلیبیان و تاتارها انجام داد و پیروزی‌های فراوانی را به دست آورد. این داستان از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود و در آن‌ها به کردهای ایوبی، محمود بیبرس و ورود او به [[مصر]]، روابط او با ایوب و ایبک ترکمانی، چگونگی جلوس بر تخت پادشاهی [[مصر]] می‌پردازد و جز سرزمین‌های اسلامی‌، جنوب اروپا و جزایر انگلیس را نیز در برمی‌گیرد<ref>الدكتور العمد‌هانی(1996)، الأدب الشعبی فی الأردن، منشورات لجنــة تاریخ الأردن، ص. 35</ref>.
-اين داستان به دليل جنگ عرب‌ها برضد حبشيان  محبوبيت زيادي در بين ملل عرب دارد. سيف بن ذي يزن يکتاپرست بود و در جريان اتفاقات و وقايع از کرامات و سحر کمک مي‌گرفت. خيالات مردم اتفاقات خارق العاده اي را به اين داستان اضافه کرده است. در اين قصه سفرها و جنگ جويي‌هاي سيف و فرزندان و سربازانش به تصوير کشيده شده است، هم چنين تاريخچه ساخت برخي شهرها نيز آمده است.(26)
+== نیز نگاه کنید به ==
+[[فرهنگ عمومی اردن]]؛ [[اساطیر، افسانه ها و قصه های عامیانه در اردن]]
-داستان شاهزاده خانم با اتفاقاتي که در زمان عبد الملک بن مروان خليفه اموي به وقوع مي‌پيوندد، آغاز مي‌شود و تا زمان واثق عباسي ادامه مي‌يابد. محور داستان شاهزاده خانمي ‌به نام فاطمه بنت مظلوم بن صحصاح است که قهرمانان مسلمان زيادي مانند امير عبدالوهاب، امير محمد بطال و عقبه سليمي ‌او را ياري مي‌رسانند. در اين داستان نبرد بين عرب و روم به تصوير کشيده مي‌شود. شاهزاده به همراه قبيله خود (بني کلاب) و تعدادي از قبايل عرب به منطقه مرزي  در شمال براي جنگ با روميان منتقل مي‌شود. در اين ماجرا به قدرت نظامي‌عرب و اراده  و عزم قوي آنان در مقابل دشمن پرداخته مي‌شود
+== کتابشناسی ==
-اين داستان در حدود 7000 صفحه است و راوي براي بيان آن از دو شيوه شعر و نثر کمک مي‌گيرد و تلاش مي‌کند تا تصويري واضح از وقايع سياسي و نظامي‌ را نشان دهد و اطلاعات با ارزشي از عادات، تقاليد، اعتقادات، حکايت‌ها و اخبار زنان و مردان عرب، سودان، ايران و روم را ارائه کند. (27)
-بني هلال قصه‌اي طولاني است که به شعر و نثر بيان شده است و داستاني پهلواني به شمار مي‌رود. در اين داستان، جريان مهاجرت قبايل عربي قيس از يمن به سرزمين‌هاي مغرب و اتفاقات مسير و چگونگي غلبه بني هلال بر ساير قبايل به تصوير کشيده مي‌شود. بعضي مورخان بزرگ عرب مانند ابن خلدون، قبيله بني هلال و وقايع جنگ‌هاي آنان را ثبت کرده اند.(28)
-محور داستان ظاهر بيبرس، پادشاهي است که جنگ‌هاي فراواني با صليبيان و تاتارها انجام داد و پيروزي‌هاي فراواني را به دست آورد. اين داستان از بخش‌هاي مختلفي تشکيل مي‌شود و در آنها به کردهاي ايوبي، محمود بيبرس و ورود او به مصر، روابط او با ايوب و ايبک ترکماني، چگونگي جلوس بر تخت پادشاهي [[مصر]] مي‌پردازد  و جز سرزمين‌هاي اسلامي‌، جنوب اروپا و جزاير انگليس را نيز در برمي‌گيرد.(29)
-'''7-2-4 ضرب المثل‌ها'''