مساجد تاجیکستان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۲۲

مسجد جامع (1403). برگرفته از سایت مشرق نیوز، قابل بازیابی از https://www.mashreghnews.ir/photo/1444489/%D8%B9%DA%A9%D8%B3-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9-%D8%AF%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86

از آنجا که در اکثر مساجد شهرها و روستاهای آسیای میانه در آن زمان، مکاتب سنتی نیز فعال بودند، مسجد علاوه بر مکان طاعت و عبادت، از مراکز اساسی آموزش و پرورش نیز به شمار می‌رفت.

طبق گزارش استانداری خجند، در تاریخ 30 نوامبر سال 1905 در شهر اوراتپه 10 و روستاهای اطراف آن 36، در شهر دَلیان 11 و روستاهای اطراف 27، در شهرستان 7 و روستاهای اطراف 14، در غانچه 9 و روستاهای اطراف 48 مسجد (آکادمی دولتی ملی جمهوری شوروی سوسیالستی تاجیکستان، 6-8) و در مجموع 162 مسجد فعالیت آموزشی داشتند. طبق آمار م.م. ورسکی سال 1905 در ولایت قسته‌کوز ناحیه خجند 56 مسجد فعال بود که در 54 باب آن فعالیت آموزشی نیز داشتند^[۱].

بر اساس گزارش گریبنکن در بیک‌گری‌های فلغر، مسچاه، یغناب و فان 161 مسجد وجود داشت. تا سال 1907 در شهر خجند 20 مسجد وقفی و مکتب از جمله مساجد داملا خال، ملا تورسون، خلیفه ملاجان، پَخْتَکَش، تنکن، چقورک، ملاصالح، خواجه ماهروی، شورقرغان، صادق‌خواجه، طهارتخانه، آلکاری، ملا زرگر، خواجه باقرآباد، میرزاشریف و غیره وجود داشت. تعداد مساجد عمومی شهر خجند در سال 1916 به 144 باب می‌رسیده‌است. در همین دوره در ولایت شهرستان 16 مسجد از جمله مساجد نوروز آقالک و بیگلر در روستای شهرستان، مساجد دروازه بابا، سرابی، سلطان در روستای سرابی، مساجد زرگران، چرمگران در روستای ینگقرغان، مساجد دادانظرخواجه، سرتراشان، قوشگران، الکاران در دهه قیّارمه، مسجد علی‌بای در دهه سرابای و غیره فعال بودند^[۲]. طبق نوشته محمدعلی بلجوانی در «تاریخ نافعی» سال 1916 در بخارا 296 مسجد پنج‌وقته و 18 مسجد جامع فعال بود^[۳]. تعداد مساجد بخارا را در این دوره آ. سخریوا 218 باب می‌نویسد^[۴].

در دوره انقلاب بخارا در گذرهای مختلف شهر کولاب، از جمله در گذر دروازه تیله‌بای 4 مسجد، گذر قوال‌ها 2 مسجد، گذرهای صالح‌بای، ملا نظام، بازاربای، سنگاب، حاجی رجب‌بای، سر بازار، چرمگر پایین، نانوای پایان، نانوای بالا و غیره مساجدی با مکتب‌خانه‌ها فعالیت داشتند. در همین دوره در دوشنبه نیز 14 مسجد فعال بود که 13 باب آن دارای مکتب‌خانه بود^[۵]^[۶].

کتابشناسی

↑ تاریخ ساختمان فرهنگ در تاجیکستان (1973). ص 72-87.
↑ قوشمت‌اف، ا (1990). وقف. دوشنبه، ص 158.
↑ مختاراف، ا (1989). مجله صدای شرق. شماره 2، ص 105.
↑ سخریوا، ا (1958). تاریخ شهرهای بخارا. تاشکند، ص 68.
↑ یوسف‌اف، ش (1988). تاریخ انقلابی. دوشنبه: نشر معارف، ص 79.
↑ زهریی، حسن (1391). جامعه و فرهنگ تاجیکستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص 322-323.

[1] تاریخ ساختمان فرهنگ در تاجیکستان (1973). ص 72-87.

[2] قوشمت‌اف، ا (1990). وقف. دوشنبه، ص 158.

[3] مختاراف، ا (1989). مجله صدای شرق. شماره 2، ص 105.

[4] سخریوا، ا (1958). تاریخ شهرهای بخارا. تاشکند، ص 68.

[5] یوسف‌اف، ش (1988). تاریخ انقلابی. دوشنبه: نشر معارف، ص 79.

[6] زهریی، حسن (1391). جامعه و فرهنگ تاجیکستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص 322-323.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+[[پرونده:مسجد جامع .jpg|بندانگشتی|مسجد جامع (1403). برگرفته از سایت مشرق نیوز، قابل بازیابی از https://www.mashreghnews.ir/photo/1444489/%D8%B9%DA%A9%D8%B3-%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9-%D8%AF%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86]]
+از آنجا که در اکثر مساجد شهرها و روستاهای آسیای میانه در آن زمان، [[مکاتب سنتی تاجیکستان|مکاتب سنتی]] نیز فعال بودند، مسجد علاوه بر مکان طاعت و عبادت، از مراکز اساسی آموزش و پرورش نیز به شمار می‌رفت.
-====1-1-11. مساجد====
+طبق گزارش استانداری خجند، در تاریخ 30 نوامبر سال 1905 در شهر اوراتپه 10 و روستاهای اطراف آن 36، در شهر دَلیان 11 و روستاهای اطراف 27، در شهرستان 7 و روستاهای اطراف 14، در غانچه 9 و روستاهای اطراف 48 مسجد (آکادمی دولتی ملی جمهوری شوروی سوسیالستی تاجیکستان، 6-8) و در مجموع 162 مسجد فعالیت آموزشی داشتند. طبق آمار م.م. ورسکی سال 1905 در ولایت قسته‌کوز ناحیه خجند 56 مسجد فعال بود که در 54 باب آن  فعالیت آموزشی نیز داشتند<ref>تاریخ ساختمان فرهنگ در تاجیکستان (1973). ص 72-87.</ref>.
-از آنجا كه در اكثر مساجد شهرها و روستاهاي آسياي ميانه در آن زمان، مكاتب سنتي نيز فعال بودند، مسجد علاوه بر مكان طاعت و عبادت، از مراكز اساسي آموزش و پرورش نيز به شمار مي‌رفت.
-طبق گزارش استانداري خجند، در تاريخ 30 نوامبر سال 1905 در شهر اوراتپه 10 و روستاهاي اطراف آن 36، در شهر دَليان 11 و روستاهاي اطراف 27، در شهرستان 7 و روستاهاي اطراف 14، در غانچه 9 و روستاهاي اطراف 48 مسجد(آكادمي دولتي ملي جمهوري شوروي سوسيالستي تاجيكستان، 6- 8) و در مجموع 162 مسجد فعاليت آموزشی داشتند. طبق آمار م.م. ورسكي سال 1905 در ولايت قسته‌كوز ناحية خجند 56 مسجد فعال بود كه در 54 باب آن  فعاليت آموزشی نیز داشتند(تاريخ ساختمان فرهنگ در تاجيكستان، 1973: 72-87).
+بر اساس گزارش گریبنکن در بیک‌گری‌های فلغر، مسچاه، یغناب و فان 161 مسجد وجود داشت. تا سال 1907 در شهر خجند 20 مسجد وقفی و مکتب از جمله مساجد داملا خال، ملا تورسون، خلیفه ملاجان، پَخْتَکَش، تنکن، چقورک، ملاصالح، خواجه ماهروی، شورقرغان، صادق‌خواجه، طهارتخانه، آلکاری، ملا زرگر، خواجه باقرآباد، میرزاشریف و غیره وجود داشت. تعداد مساجد عمومی شهر خجند در سال 1916 به 144 باب می‌رسیده‌است. در همین دوره در ولایت شهرستان 16 مسجد از جمله مساجد نوروز آقالک و بیگلر در روستای شهرستان، مساجد دروازه بابا، سرابی، سلطان در روستای سرابی، مساجد زرگران، چرمگران در روستای ینگقرغان، مساجد دادانظرخواجه، سرتراشان، قوشگران، الکاران در دهه قیّارمه، مسجد علی‌بای در دهه سرابای و غیره فعال بودند<ref>قوشمت‌اف، ا (1990). وقف. دوشنبه، ص 158.</ref>. طبق نوشته محمدعلی بلجوانی در «تاریخ نافعی» سال 1916 در بخارا 296 مسجد پنج‌وقته و 18 مسجد جامع فعال بود<ref>مختاراف، ا (1989). مجله صدای شرق. شماره 2، ص 105.</ref>. تعداد مساجد بخارا را در این دوره آ. سخریوا 218 باب می‌نویسد<ref>سخریوا، ا (1958). تاریخ شهرهای بخارا. تاشکند، ص 68.</ref>.
-بر اساس گزارش گريبنكن در بيك‌گري‌هاي فلغر، مسچاه، يغناب و فان 161 مسجد وجود داشت. تا سال 1907 در شهر خجند 20 مسجد وقفی و مكتب از جمله مساجد داملا خال، ملا تورسون، خليفه ملاجان، پَخْتَكَش، تنكن، چقورك، ملاصالح، خواجه ماهروي، شورقرغان، صادق‌خواجه، طهارتخانه، آلكاري، ملا زرگر، خواجه باقرآباد، ميرزاشريف و غيره وجود داشت. تعداد مساجد عمومي شهر خجند در سال 1916 به 144 باب میرسیده است.
+در دوره انقلاب بخارا در گذرهای مختلف شهر کولاب، از جمله در گذر دروازه تیله‌بای 4 مسجد، گذر قوال‌ها 2 مسجد، گذرهای صالح‌بای، ملا نظام، بازاربای، سنگاب، حاجی رجب‌بای، سر بازار، چرمگر پایین، نانوای پایان، نانوای بالا و غیره مساجدی با مکتب‌خانه‌ها فعالیت داشتند. در همین دوره در دوشنبه نیز 14 مسجد فعال بود که 13 باب آن دارای مکتب‌خانه بود<ref>یوسف‌اف، ش (1988). تاریخ انقلابی. دوشنبه: نشر معارف، ص 79.</ref><ref>زهریی، حسن (1391). جامعه و فرهنگ [[تاجیکستان]]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص 322-323.</ref>.
-در همين دوره در ولايت شهرستان 16 مسجد از جمله مساجد نوروز آقالك و بيگلر در روستاي شهرستان، مساجد دروازة بابا، سرابي، سلطان در روستاي سرابي، مساجد زرگران، چرمگران در روستاي ينگقرغان، مساجد دادانظرخواجه، سرتراشان، قوشگران، الكاران در دهة قيّارمه، مسجد علي‌باي در دهة سراباي و غيره فعال بودند(قوشمت‌‌اف، 1990:158).
+== کتابشناسی ==
-طبق نوشتة محمدعلي بلجواني در «تاريخ نافعي» سال 1916 در بخارا 296 مسجد پنج‌وقته و 18 مسجد جامع فعال بود(مختارف ا، 1989: 105). تعداد مساجد بخارا را در اين دوره آ. سخريوا 218 باب مي‌نويسد(سخریوا، 1958: 68).
-در دوره انقلاب بخارا در گذرهاي مختلف شهر كولاب، از جمله در گذر دروازة تيله‌باي 4 مسجد، گذر قوال‌ها 2 مسجد، گذرهاي صالح‌باي، ملا نظام، بازارباي، سنگاب، حاجي رجب‌باي، سر بازار، چرمگر پايين، نانواي پايان، نانواي بالا و غيره مساجدي با مكتب‌خانه‌ها فعاليت داشتند. در همين دوره در دوشنبه نيز 14 مسجد فعال بود كه 13 باب آن داراي مكتبخانه بود(یوسفاف، 1988: 79).