مراکز آموزش زبان فارسی در کانادا: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
=== [[مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه کنکوردیا، کانادا|دانشگاه کنکوردیا  (concordia university)  -  مونترال]] ===
مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه کنکوردیا یکی از چهار مرکز تحقیقات جدیدی است که توسط شورای دانشکده هنر و علوم این دانشگاه در اوایل سال 1384 ایجاد شد. این دانشگاه یکی از ده‌ها مرکز آموزش عالی در سراسر دنیا است که در زمینه مطالعات ایران‌شناسی به صورت جدی فعال است. هدف این مرکز افزایش پژوهش‌های مشترک و ایجاد فرصت‌های آموزشی در مقطع کارشناسی ارشد در رشته ایران‌شناسی است. گروه مطالعات ایران‌شناسی از گروه‌های ادیان، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی کلاسیک، زبان معاصر و زبان‌شناسی تشکیل شده است. مدیریت این مرکز به عهده دکتر ریچارد فولتز (Richard Foltz) می‌باشد.


'''دانشگاه کنکوردیا''' <sup>[1]</sup> '''-  مونترال'''
مهم‌ترین اهداف این مرکز عبارت‌اند از: ایجاد فضای فیزیکی، اعطای بورس‌های تحصیلی، برگزاری سخنرانی‌های عمومی توسط پژوهشگران و ترویج فرهنگ ایرانی. به تازگی، این دانشگاه عضو انجمن بین‌المللی مطالعات ایران شده است. انجمن پیش گفته یک سازمان غیردولتی و غیرسیاسی است که به دنبال ارتقای استانداردهای بورس تحصیلی و حمایت از مبادلات در میان اعضای آن است. درس‌هایی که در این مرکز ارائه می‌شود به شرح زیرند:


مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه کنکوردیا یکی از چهار مرکز تحقیقات جدیدی است که توسط شورای دانشکده هنر و علوم این دانشگاه در اوایل سال 1384 ایجاد شد. اين دانشگاه یکی از ده‌ها مركز آموزش عالي در سراسر دنیا است که در زمینه مطالعات ایران‌شناسی به صورت جدی فعال است. هدف اين مركز افزایش پژوهش‌های مشترک و ايجاد فرصت‌های آموزشی در مقطع کارشناسی ارشد در رشته ایران‌شناسی است. گروه مطالعات ایران‌شناسی از گروه‌های ادیان، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی کلاسیک، زبان معاصر و زبان‌شناسی تشکیل شده است. مدیریت این مرکز به عهده دکتر ریچارد فولتز<sup>[2]</sup> می‌باشد.
ادبیات فارسی کلاسیک (3 واحد): شامل برگزیده‌ای از شعر و نثر فارسی از آغاز فارسی کلاسیک تا قرن نوزده است. این دروس دانشجویان را با زبان، اندیشه فرهنگ وتمدن ایران آشنا می‌سازد.


مهم‌ترین اهداف این مرکز عبارت‌اند از: ایجاد فضای فیزیکی، اعطای بورس‌های تحصیلی، برگزاری سخنرانی‌های عمومی توسط پژوهشگران و ترویج فرهنگ ایرانی. به تازگي، این دانشگاه عضو انجمن بین‌المللی مطالعات ایران شده است. انجمن پيش گفته یک سازمان غیردولتی و غیرسیاسی است که به دنبال ارتقای استانداردهای بورس تحصیلی و حمایت از مبادلات در میان اعضای آن است. درس‌هايي كه در این مرکز ارائه مي‌شود به شرح زيرند:
رومی و مثنوی (3 واحد): این دروس به تفحصی در عرفان اسلامی براساس شاهکار عرفان فارسی، یعنی مثنوی جلال‌الدین رومی، اختصاص دارد. دیدگاه‌های تصوف، دکترین یا آیین اسلامی و عرفان مقایسه‌ای در قرائت این آثار بررسی می‌شود. در این درس از ترجمه متون استفاده می‌شود و فارسی‌زبانان تشویق می‌شوند به متون اصلی فارسی مراجعه کنند.


'''1. ادبیات فارسی کلاسیک (3 واحد):''' شامل برگزیده‌ای از شعر و نثر فارسی از آغاز فارسی کلاسیک تا قرن نوزده است. اين دروس دانشجویان را با زبان، اندیشه فرهنگ وتمدن ایران آشنا می‌سازد.
تدریس واحدهای پیش گفته در مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه کنکوردیا برعهده  استادان برجسته زیر می باشد:


'''2. رومی و مثنوی (3 واحد):''' اين دروس به تفحصی در عرفان اسلامی براساس شاهکار عرفان فارسی، یعنی مثنوی جلال‌الدین رومی، اختصاص دارد. دیدگاه‌های تصوف، دکترین یا آیین اسلامی و عرفان مقایسه‌ای در قرائت این آثار بررسي می‌شود. در این درس از ترجمه متون استفاده می‌شود و فارسی‌زبانان تشویق می‌شوند به متون اصلی فارسی مراجعه کنند.  
دکتر لیندا کلارک (Linda Clark) از دپارتمان ادیان  که در زمینه تحقیقاتیِ زبان و ادبیات فارسی، شیعه، عرفان، حقوق اسلامی، مطالعات زنان و نظایر آن فعالیت می‌کند.


تدریس واحدهاي پيش گفته در مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه کنکوردیا برعهده  استادان برجسته زیر مي باشد:
پروفسور مارک هیل (Mark Hill) از سازمان زبان‌شناسی، زبان‌های مدرن و کلاسیک که در زمینه‌های تحقیقاتیِ زبان‌های قدیمی ایرانی، زبان‌شناسی تطبیقی هندی و اروپایی فعالیت می‌کند.


1. دکتر لیندا کلارک<sup>[3]</sup> از دپارتمان اديان  که در زمینه تحقیقاتیِ زبان و ادبیات فارسی، شیعه، عرفان، حقوق اسلامی، مطالعات زنان و نظایر آن فعالیت می‌کند.
مانیا سعدی نژاد که در زمینه زبان ایران باستان و اسطوره شناسی، هنر ایرانی و نظایر آن به مطالعه و تدریس می‌پردازد.<ref>Concordia University, (2013), "Centre for Iranian Studies - Concordia University", available in: <nowiki>http://www.concordia.ca/</nowiki></ref>


2. پروفسور مارک هیل<sup>[4]</sup> از سازمان زبان‌شناسی، زبان‌های مدرن و کلاسیک كه در زمینه‌هاي تحقیقاتیِ زبان‌های قدیمی ایرانی، زبان‌شناسی تطبیقی هندی و اروپایی فعاليت مي‌كند.
=== [[دپارتمان زبان، ادبیات و زبان‌شناسی دانشگاه یورک، کانادا| دپارتمان زبان، ادبیات و زبان‌شناسیِ دانشگاه یورک (York University) شهر تورنتو]] ===
دانشگاه یورک نسبتاً جدیدالتأسیس است. در ابتدا این دانشگاه بخشی از دانشگاه تورنتو بود و در سال 1959، مستقل شد. با وجود این، تا چند سال تابع دانشگاه تورنتو بود و دانشجویان دانشگاه (کالج) یورک دانشنامه خود را از دانشگاه تورنتو دریافت می‌داشتند. این گروه کوچک دانشگاهی بعد از جدا شدن از دانشگاه تورنتو به رشد و توسعه ادامه داد و در کمتر از 50 سال سومین دانشگاه بزرگ [[کانادا]] از نظر تعداد استاد و دانشجو شده است. در تاریخ 13 ماه می 2010، دانشکده هنرهای آزاد و مطالعات حرفه‌ای دانشگاه یورک در گزارشی به سنای دانشگاه پیشنهاد کرد آموزش زبان فارسی به رشته های دپارتمان زبان، ادبیات و زبان‌شناسی افزوده شود.


3. مانیا سعدی نژاد که در زمینه زبان ایران باستان و اسطوره شناسی، هنر ایرانی و نظایر آن به مطالعه و تدریس می‌پردازد]10[.
در دانشکده زبان دانشگاه یورک زبان‌های عربی، چینی، آلمانی، یونانی کلاسیک، یونانی مدرن، عبری، هندی، ایتالیایی، کرئول جامائیکی، ژاپنی، کره‌ای، لاتین، پرتقالی، روسی، اسپانیایی، سواحلی، تامیل و ییدیش آموزش داده می شود. واحدها و دروس زبان فارسی این دانشکده به شرح زیر است:


· زبان فارسی مقدماتی:‌ این درس به آموزش فارسی امروزی ورایج اختصاص دارد و به دانشجویانی ارائه می‌شود که هیچ آشنایی‌ با این زبان نداشته باشند. هدف آن نیز گسترش مهارت و توان پایه‌ای شنیداری، گفتاری، خواندن و نوشتن ابتدایی به زبان فارسی است. کسانی که با زبان فارسی آشنایی دارند، نمی‌توانند در کلاس‌های این درس ثبت‌نام کنند. زبان تدریس انگلیسی و فارسی است.


'''2. دپارتمان زبان، ادبیات و زبان‌شناسیِ دانشگاه یورک<sup>[5]</sup> شهر تورنتو'''
· ادبیات و فرهنگ فارسی: این درس به بررسی فرایند تاریخی، فرهنگی و اجتماعی می‌پردازد که فرهنگ و تمدن ایرانی را شکل داده است و از پارس باستان تا ایران کنونی را مورد توجه قرار می‌دهد. در این درس ترجمان ادبیات فارسی مطالعه و تجزیه و تحلیل می‌شود. متون درسی با توجه به زمینه‌های تاریخی، اجتماعی و سیاسی‌ زمان مطالعه و تدریس می شوند تا بدین وسیله تاریخ ایران و چگونگی پدید آمدن فرهنگ به درستی بررسی شود. زبان تدریس این درس انگلیسی است و دکتر خاطره شیبانی از استادان برجسته این درس می‌باشند.<ref>York University, (2013), "Department of Language, Literature and Linguistics", available in: <nowiki>http://www.yorku.com/web/index.htm</nowiki></ref>


دانشگاه یورک نسبتاً جدیدالتأسیس است. در ابتدا اين دانشگاه بخشي از دانشگاه تورنتو بود و در سال 1959، مستقل شد. با وجود اين، تا چند سال تابع دانشگاه تورنتو بود و دانشجویان دانشگاه (کالج) یورک دانشنامه خود را از دانشگاه تورنتو دریافت می‌داشتند. این گروه کوچک دانشگاهی بعد از جدا شدن از دانشگاه تورنتو به رشد و توسعه ادامه داد و در کمتر از 50 سال سومین دانشگاه بزرگ [[کانادا]] از نظر تعداد استاد و دانشجو شده است. در تاریخ 13 ماه می 2010، دانشکده هنرهای آزاد و مطالعات حرفه‌ای دانشگاه یورک در گزارشی به سنای دانشگاه پیشنهاد كرد آموزش زبان فارسی به رشته هاي دپارتمان زبان، ادبیات و زبان‌شناسی افزوده شود.
=== [[دانشگاه سیمون فریزر،کانادا|دانشگاه سیمون فریزر (Simon Fraser University) شهر ونکوور]] ===
مؤسسه کارآموزی زبان در دانشگاه سیمون فریزر. (Language Training Institute in Simon Fraser University) در این موسسه  زبان‌های مهم دنیا (مانند  چینی، ژاپنی، یونانی) به علاقه‌مندان آموزش داده می شود. دو درس در زمینه زبان فارسی نیز در این موسسه ارائه می‌شود. این دروس عبارت‌اند از:


در دانشكده زبان دانشگاه يورك زبان‌های عربی، چینی، آلمانی، یونانی کلاسیک، یونانی مدرن، عبری، هندی، ایتالیایی، کرئول جامائیکی، ژاپنی، کره‌ای، لاتین، پرتقالی، روسی، اسپانیایی، سواحلی، تامیل و ییدیش آموزش داده مي شود. واحدها و دروس زبان فارسی اين دانشكده به شرح زیر است:
· مقدمه‌ای بر فارسی 1 (3 واحد): در این کلاس الفبای فارسی همراه با واژه‌شناسی، ساخت‌شناسی و نحوشناسی (روش و نظم کلمات و ارتباط آن ها با هم در یک جمله) آموزش داده می‌شود. دانشجویان خواندن و نوشتن مقدماتی را فرا می‌گیرند و می‌توانند جملات ساده را ترجمه کنند. در این درس از مراجع فرهنگ و تاریخ فارسی به منظور کمک در یادگیری زبان استفاده می‌شود.


· '''زبان فارسی مقدماتی:‌''' این درس به آموزش فارسي امروزي ورايج اختصاص دارد و به دانشجویانی ارائه می‌شود که هیچ آشنایی‌ با این زبان نداشته باشند. هدف آن نيز گسترش مهارت و توان پایه‌ای شنیداری، گفتاری، خواندن و نوشتن ابتدایی به زبان فارسی است. کسانی که با زبان فارسی آشنایی دارند، نمی‌توانند در كلاس‌هاي این درس ثبت‌نام کنند. زبان تدریس انگلیسی و فارسی است.
· مقدمه‌ای بر فارسی 2 (سه واحد): هدف اصلی این واحد بالا بردن توانایی دانشجو در خواندن متون ساده، نگارش و مهارت مکالمه می‌باشد. در این کلاس تلاش می‌شود تعداد واژه‌های فارسی فراگرفته شده توسط دانشجویان افزایش یابد، خواندن متون پیچیده، درک متون ادبی و گفتگوی فارسی برای آنان آسان شود. این امر با یادگیری مهارت‌هایی مانند تندخوانی، یادداشت‌برداری و تفسیر متون میسر می‌گردد. این واحد بر یادگیری دستور زبان و لغات فارسی تأکید اساسی دارد.<ref>Simon Fraser University, (2013), “Language Training Institute in Simon Fraser University", available in: <nowiki>http://www.sfu.ca/</nowiki></ref>


· '''ادبیات و فرهنگ فارسی:''' این درس به بررسی فرایند تاریخی، فرهنگی و اجتماعی مي‌پردازد که فرهنگ و تمدن ایرانی را شکل داده است و از پارس باستان تا ایران کنونی را مورد توجه قرار مي‌دهد. در اين درس ترجمان ادبیات فارسی مطالعه و تجزیه و تحليل مي‌شود. متون درسي با توجه به زمينه‌هاي تاریخی، اجتماعی و سیاسی‌ زمان مطالعه و تدريس مي شوند تا بدين وسيله تاریخ ایران و چگونگی پدید آمدن فرهنگ به درستي بررسي شود. زبان تدریس اين درس انگلیسی است و دكتر خاطره شيباني از استادان برجسته اين درس می‌باشند]11[.
=== [[دپارتمان ایران شناسی دانشگاه تورنتو کانادا|دانشگاه تورنتو (University of Toronto) شهر تورنتو]] ===
دانشگاه تورنتو یکی از پربارترین و غنی‌ترین برنامه‌های ایران‌شناسی و فارسی‌شناسی را دارد. در تاریخ یکم جولای 1996، سازمان‌های مجزای مطالعات خاور نزدیک، مطالعات خاورمیانه و مطالعات اسلامی ادغام و سازمان خاور نزدیک و میانه تشکیل شد. در این سازمان دروس زبان فارسی فراوان و گوناگون است. علاوه بر دورس زبان فارسی، دانشجویان می‌توانند درباره تاریخ ایران (تاریخ گذشته و معاصر)، سیاست، و ادیان ایران باستان مطالعه و تحصیل کنند. مهم‌ترین دروس مقطع کارشناسی عبارت‌اند از:


· فارسی مقدماتی. زبان فارسی یکی از شاخه‌های زبان‌های هند و اروپایی، زبان رسمی ایران و تاجیکستان و یکی از دو زبان رسمی [[افغانستان]] است. به همین دلیل زبان فارسی در این دانشگاه مورد توجه قرار گرفته است. روش تدریس عملی است و هدف آن تسلط سریع بر مقدمات دستور زبان و کسب توانایی خواندن و نوشتن و سخن گفتن روان در سطح ابتدایی است. این درس ضمناً پایه درس زبان فارسی کلاسیک می‌باشد.


'''3. دانشگاه سیمون فریزر<sup>[6]</sup> شهر ونکوور'''
فارسی متوسط. این درس شامل قرائت، تجزیه و تحلیل دستور زبان و برگردان گزیده‌هایی از نثر فارسی معاصر در سطح متوسط است. این درس دانشجویان را برای درس‌های ادبیات فارسی کلاسیک و ادبیات فارسی معاصر آماده می‌سازد.


'''مؤسسه کارآموزی زبان در دانشگاه سیمون فریزر.<sup>[7]</sup>''' در اين موسسه  زبان‌های مهم دنیا (مانند  چینی، ژاپنی، یونانی) به علاقه‌مندان آموزش داده مي شود. دو درس در زمینه زبان فارسی نيز در اين موسسه ارائه مي‌شود. اين دروس عبارت‌اند از:
· ادبیات کلاسیک فارسی. ادبیات فارسی، شعر فارسی سده‌های 15-10 میلادی برپایه گزیده‌هایی از رودکی، نظامی، سعدی، مولانا، حافظ و شاهنامه فردوسی در این واحد درسی بررسی و تدریس می‌شود.


· '''مقدمه‌ای بر فارسی 1 (3 واحد):''' در اين كلاس الفبای فارسی همراه با واژه‌شناسی، ساخت‌شناسی و نحوشناسی (روش و نظم کلمات و ارتباط آنها با هم در یک جمله) آموزش داده مي‌شود. دانشجویان خواندن و نوشتن مقدماتی را فرا می‌گیرند و می‌توانند جملات ساده را ترجمه کنند. در این درس از مراجع فرهنگ و تاریخ فارسی به منظور کمک در یادگیری زبان استفاده می‌شود.
· شعر مدرن فارسی. نگرشی به اشعار و آثار مدرن شعر فارسی است.


· '''مقدمه‌ای بر فارسی 2 (سه واحد):''' هدف اصلی این واحد بالا بردن توانایی دانشجو در خواندن متون ساده، نگارش و مهارت مکالمه می‌باشد. در اين كلاس تلاش مي‌شود تعداد واژه‌هاي فارسی فراگرفته شده توسط دانشجويان افزايش يابد، خواندن متون پیچیده، درک متون ادبی و گفتگوي فارسي براي آنان آسان شود. این امر با یادگیری مهارت‌هایی مانند تندخوانی، یادداشت‌برداری و تفسیر متون میسر می‌گردد. این واحد بر یادگیری دستور زبان و لغات فارسی تأکید اساسی دارد]12[.
· نثر مدرن فارسی. آثار گوناگون نثر جدید و متن‌های گوناگون نثر فارسی بررسی می‌شود.


· تحول تاریخی زبان فارسی: تحول فارسی کهن (551 پیش از میلاد) تا زمان فارسی میانی (331 پیش از میلاد) تا فارسی مدرن (سده‌های هفتم میلادی) مطرح و بررسی می‌شود. بحث و گفتگو برپایه متن‌هایی از تاریخ‌دانان، زبان‌شناسان، و دستور زبان‌شناسانی انجام می شود که زبان را نظامی می‌انگارند که بر اثر عوامل درونی و برونی (چون عوامل سیاسی، دینی و مذهبی، مهاجرتی، دادوستدی، و غیره) تغییر می‌یابد. این درس یک سال در میان ارائه می‌شود.


'''4. دانشگاه تورنتو<sup>[8]</sup> شهر تورنتو'''
لازم به ذکر است که در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا دروس فارسی مقدماتی، فارسی متوسط، و ادبیات کلاسیک ارائه می‌شود.


دانشگاه تورنتو یکی از پربارترین و غنی‌ترین برنامه‌های ایران‌شناسی و فارسی‌شناسی را دارد. در تاریخ یکم جولای 1996، سازمان‌های مجزاي مطالعات خاور نزدیک، مطالعات خاورمیانه و مطالعات اسلامی ادغام و سازمان خاور نزدیک و میانه تشکیل شد. در این سازمان دروس زبان فارسي فراوان و گوناگون است. علاوه بر دورس زبان فارسی، دانشجویان می‌توانند درباره تاریخ ایران (تاریخ گذشته و معاصر)، سیاست، و اديان ايران باستان مطالعه و تحصيل کنند. مهم‌ترين دروس مقطع كارشناسي عبارت‌اند از:
· ادبیات کلاسیک. بررسی ادبیات فارسی کلاسیک از آغاز پیدایش زبان ادبی فارسی نوین در قرن 10 تا قرن 15 میلادی برپایه متون برگزیده در این درس ارائه می‌شود. از آنجا که شعر نقش برجسته‌تری در ادبیات سده‌های میانی دارد، اشعار شاعرانی چون رودکی، فرودسی، خاقانی، نظامی، سعدی، مولوی، حافظ و جامی مطالعه می‌شود. دانشجویان با خط فارسی، نثر فارسی و تجزیه و تحلیل علم معانی بیان آشنا می‌شوند. متونی از نثر فارسی مطالعه می‌شود و در مورد نقدهای ادبی سده‌های میانی و زندگی‌نامه شاعران (نظامی عروضی، دولت‌شاه، تذکره ‌الشعرا)گفتگو می شود.


· '''فارسي مقدماتي'''. زبان فارسی یکی از شاخه‌های زبان‌های هند و اروپایی، زبان رسمی ایران و تاجیکستان و یکی از دو زبان رسمی افغانستان است. به همين دليل زبان فارسي در اين دانشگاه مورد توجه قرار گرفته است. روش تدریس عملی است و هدف آن تسلط سریع بر مقدمات دستور زبان و کسب توانایی خواندن و نوشتن و سخن گفتن روان در سطح ابتدایی است. این درس ضمناً پایه درس زبان فارسی کلاسیک می‌باشد.
· ادبیات فارسی، پند و اخلاق در سده‌های میانی: بررسی ادبیات سده‌های میانی در باب کشورداری، اخلاق و ادب در ادبیات کهن فارسی در این درس مطرح می‌گردد. ادبیات اخلاق و ادب فارسی منبع مهمی برای درک دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی اسلامی در قرون وسطی (سده‌های میانی) است، لذا پیشینه‌های هندی - ایرانی و عربی این ادبیات مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و زمینه‌ها و شرایط سیاسی بررسی می‌شود که در آن این متن‌ها توسط افراد به نگارش درآمده است. متن‌های مورد بررسی عبارت‌اند از: گزیده‌هایی از قابوسنامه کیکاوس، سیاست‌نامه نظام الملک، اخلاق ناصری خواجه نصیرالدین طوسی، اخلاق مشیری حسین واعظ کاشفی و سلوک الملوک خونجی. رساله‌های فارسی در باب اخلاقیات صوفی که مفهوم جوانمردی و فتوت را مطرح می‌کنند (چون فتوت‌نامه سلطانی کاشفی) نیز مورد بحث قرار می‌گیرد.


· شعر عرفانی فارسی: مقدمه‌ای بر تصویرها و سمبل‌های شاعرانه تصوف فارسی با قرائت گزینه‌هایی از شاعران عرفانی بزرگ قرن‌های 15-11 میلادی (چون سنائی، عطار، مولوی و جامی) ارائه می‌شود. برحسب علایق دانشجویان ممکن است سمیناری تشکیل شود که به بررسی یکی از این چهره‌ها به طور خاص بپردازد. علاوه‌بر قرائت متن‌های فارسی، آثار هنری کوربن، هلموت ریتر و آن ماری شیمل در تفسیر آیین عرفان و خداشناسی صوفیان مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.


· '''فارسی متوسط.''' این درس شامل قرائت، تجزیه و تحلیل دستور زبان و برگردان گزیده‌هایی از نثر فارسی معاصر در سطح متوسط است. این درس دانشجویان را برای درس‌های ادبیات فارسی کلاسیک و ادبیات فارسی معاصر آماده می‌سازد.  
·  مثنوی مولوی. نقد و تجزیه و تحلیل گزیده‌هایی از مثنوی معنوی جلال الدین مولوی ارائه می‌شود. بی‌تردید مولوی بزرگ‌ترین شاعر اسلامی عرفانی است و شاهکار او در جهان فارسی‌گرای قرون وسطی موقعیت یک اثر متعارف و در حد یک «قرآن به زبان فارسی» را کسب کرده بود. متون مثنوی در چهارچوب آیین‌های عرفانی اسلامی، علم تفسیر و تعبیر کتب مقدس، تفسیر باطنی قرآن، و ادبیات شاعرانه تصوف یا صوفیگرایی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. همه متن‌ها در اصل به زبان فارسی است. دانشجویان دین‌های مشابه  که با فارسی آشنایی ندارند، می‌توانند با استفاده از ترجمه انگلیسی این متون، فراگیری متون ثانوی و اضافاتی که به آن ها داده می‌شود و با شرکت در بحث‌های سمینار از این درس بهره گیرند. همه متن‌ها برگرفته از ترجمه نیکلسون همرا ه با یادداشت‌های مترجم می‌باشد.


· '''ادبیات کلاسیک فارسی.''' ادبیات فارسی، شعر فارسی سده‌های 15-10 میلادی برپایه گزیده‌هایی از رودکی، نظامی، سعدی، مولانا، حافظ و شاهنامه فردوسی در اين واحد درسي بررسي و تدريس مي‌شود.
· اسطوره فارسی، افسانه‌های اسلامی و تمثیل‌های عرفانی. موضوع این درس بررسی چگونگی استفاده تمثیلی از مایه‌های جهان‌شناسی زرتشتی و تاریخ حماسی فارسی  در آثار حکیمان و فیلسوفان و شاعران فارسی– اسلامی (چون ابن‌سینا، سهروردی و عطار) است. هدف از آن نمایان ساختن مفاهیم عرفانی و خداشناسانه اسلامی در این متون است. این درس شامل بحث درباره برخی داستان‌های شاهنامه، افسانه‌های قرآنی، آیین‌های جهان‌شناسانه اسلامی و تصوف می‌باشد. متن‌های اصلی مورد مطالعه رساله‌های فارسی سهروردی است. دانستن زبان فارسی برای حضور در این کلاس‌ها الزامی است. دانشجویانی که مطالعاتی در زبان عربی و یا عرفان اسلامی دارند، می‌توانند در کلاس‌ها شرکت کنند؛ زیرا این آثار در نسخه‌های چاپی فارسی- انگلیسی نیز در دسترس می‌باشد.<ref>Toronto University, (2013), "Islamic and Middle Eastern Studies", available in: <nowiki>http://www.utoronto.com/</nowiki></ref>


· '''شعر مدرن فارسی.''' نگرشی به اشعار و آثار مدرن شعر فارسی است.  
=== [[موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل کانادا|دانشگاه مک گیل (McGill University) شهر مونترال]] ===
انستیتو مطالعات اسلامی مک گیل. مؤسسه مطالعات اسلامی در دانشگاه مک گیل در چهار سطح برای دانشجویانی که هیچ‌گونه اطلاعاتی درباره زبان فارسی ندارند و یا دانشجویانی که اطلاعات محدودی دارند، دوره‌های زبان فارسی برگزار می‌کند. این کلاس‌ها در دو سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد ارائه می‌شوند. مهم‌ترین دروسی که در این مؤسسه ارائه می‌شود عبارت‌اند از:


· '''نثر مدرن فارسی.''' آثار گوناگون نثر جدید و متن‌های گوناگون نثر فارسی بررسی می‌شود.  
· ادبیات فارسی: در این درس به بررسی ادبیاتی که در جهان فارسی زبان از میانه سده دهم تا پایان دهه بیستم پدید آمده است، می‌پردازند. همچنین، متون بسیاری از اشعار و نثرها، مورد مطالعه و ترجمه قرار می‌گیرند.


· '''تحول تاریخی زبان فارسی:''' تحول فارسی کهن (551 پیش از میلاد) تا زمان فارسی میانی (331 پیش از میلاد) تا فارسی مدرن (سده‌های هفتم میلادی) مطرح و بررسي مي‌شود. بحث و گفتگو برپایه متن‌هایی از تاریخ‌دانان، زبان‌شناسان، و دستور زبان‌شناسانی انجام مي شود که زبان را نظامی می‌انگارند که بر اثر عوامل درونی و برونی (چون عوامل سیاسی، دینی و مذهبی، مهاجرتی، دادوستدی، و غیره) تغییر می‌یابد. این درس یک سال در میان ارائه می‌شود.  
· فارسی مقدماتی: در سال اول، دانشجویان را هر دو بخش «فارسی مقدماتی» با دستور زبان و واژگان پایه به منظور توانایی در برقراری ارتباط با زبان فارسی آشنا می‌شوند. در پایان این دوره، دانش‌آموزان قادر به درک، خواندن، نوشتن و گفتن جملات ساده به زبان فارسی می‌باشند. علاوه‌بر این، آن ها تا حدی با  فرهنگ و آداب و رسوم ایران آشنا خواهند شد.


لازم به ذكر است كه در مقطع كارشناسي ارشد و دکترا دروس فارسی مقدماتی، فارسی متوسط، و ادبيات كلاسيك ارائه مي‌شود.
· فارسی میانه: در این دوره دانشجویان به بحث و بررسی متون مختلف زبان فارسی می‌پردازند. به ویژه دو مهارت خواندن و نوشتن زبان آموزان در این دوره تقویت می‌شود. همچنین از طریق بحث‌های کلاسی و سخنرانی‌های فردی مهارت شنیداری و گفتاری آن ها ارتقا می‌یابد.


· '''ادبیات کلاسیک.''' بررسی ادبیات فارسی کلاسیک از آغاز پیدایش زبان ادبی فارسی نوین در قرن 10 تا قرن 15 میلادی برپایه متون برگزیده در اين درس ارائه مي‌شود. از آنجا كه شعر نقش برجسته‌تری در ادبیات سده‌های میانی دارد، اشعار شاعرانی چون رودکی، فرودسی، خاقانی، نظامی، سعدی، مولوي، حافظ و جامی مطالعه می‌شود. دانشجویان با خط فارسی، نثر فارسی و تجزیه و تحلیل علم معانی بیان آشنا می‌شوند. متونی از نثر فارسی مطالعه مي‌شود و در مورد نقدهای ادبی سده‌های میانی و زندگی‌نامه شاعران (نظامی عروضی، دولت‌شاه، تذکرة‌الشعرا)گفتگو مي شود.  
· فارسی پیشرفته: پس موفقیت در گذراندن دوره میانه، این دوره با هدف آشنا کردن دانش‌آموزان با فضای ادبیات فارسی کلاسیک برگزار می‌شود.<ref>McGill University, (2013), "Institute of Islamic Studies", available in: <nowiki>https://www.mcgill.ca/</nowiki></ref>


· '''ادبیات فارسی، پند و اخلاق در سده‌های میانی:''' بررسی ادبیات سده‌های میانی در باب کشورداری، اخلاق و ادب در ادبیات کهن فارسی در اين درس مطرح مي‌گردد. ادبیات اخلاق و ادب فارسی منبع مهمی برای درک دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی اسلامی در قرون وسطی (سده‌های میانی) است، لذا پیشینه‌های هندی - ایرانی و عربی این ادبیات مورد تجزیه و تحلیل قرار مي‌گيرد و زمینه‌ها و شرایط سیاسی بررسی مي‌شود که در آن این متن‌ها توسط افراد به نگارش درآمده است. متن‌های مورد بررسی عبارت‌اند از: گزیده‌هایی از قابوسنامه کیکاوس، سیاست‌نامه نظام الملک، اخلاق ناصری خواجه نصیرالدین طوسی، اخلاق مشیری حسین واعظ کاشفی و سلوک الملوک خونجی. رساله‌های فارسی در باب اخلاقیات صوفی که مفهوم جوانمردی و فتوت را مطرح می‌کنند (چون فتوت‌نامه سلطانی کاشفی) نیز مورد بحث قرار مي‌گيرد.  
=== دانشگاه آلبرتا (University of Alberta) شهر ادمونتون ===
در گذشته دانشگاه آلبرتا در چهارچوب دانشکده علوم انسانی و دپارتمان زبان‌های مدرن و مطالعات فرهنگی، درس زبان فارسی ارائه می‌داد. این دروس عبارت بودند از: فارسی مقدماتی 1 و فارسی متوسط 1 و 2.


· '''شعر عرفانی فارسی:''' مقدمه‌ای بر تصویرها و سمبل‌های شاعرانه تصوف فارسی با قرائت گزینه‌هایی از شاعران عرفانی بزرگ قرن‌های 15-11 میلادی (چون سنائی، عطار، مولوي و جامی) ارائه مي‌شود. برحسب علایق دانشجویان ممکن است سمیناری تشکیل شود که به بررسی یکی از این چهره‌ها به طور خاص بپردازد. علاوه‌بر قرائت متن‌های فارسی، آثار هنری کوربن، هلموت ریتر و آن ماری شیمل در تفسیر آیین عرفان و خداشناسی صوفیان مورد بحث و بررسی قرار مي‌گيرد.  
=== دانشگاه بریتیش کلمبیا (University of British Columbia) شهر ونکور ===
مرکز زبان‌های این دانشگاه، آموزش 21 زبان را ارائه می‌کند. زبان فارسی نیز یکی از این زبان‌ها است که به صورت آزاد ارائه می‌شود و واحد درسی ندارند. در این دوره دروس زیر ارائه می‌شود: فارسی مقدماتی 1و 2، که این درس بر عوامل ضروری و مؤثر در ارتباطات، خواندن و نوشتن فارسی تکیه دارد.


'''·  مثنوی مولوي.''' نقد و تجزیه و تحلیل گزیده‌هایی از مثنوی معنوی جلال الدین مولوي ارائه مي‌شود. بی‌تردید مولوي بزرگ‌ترین شاعر اسلامی عرفانی است و شاهکار او در جهان فارسی‌گرای قرون وسطی موقعیت یک اثر متعارف و در حد یک «قرآن به زبان فارسی» را کسب کرده بود. متون مثنوی در چهارچوب آیین‌های عرفانی اسلامی، علم تفسیر و تعبیر کتب مقدس، تفسیر باطنی قرآن، و ادبیات شاعرانه تصوف یا صوفیگرایی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. همه متن‌ها در اصل به زبان فارسی است. دانشجویان دین‌های مشابه  که با فارسي آشنایی ندارند، می‌توانند با استفاده از ترجمه انگلیسی این متون، فراگیری متون ثانوی و اضافاتی که به آنها داده مي‌شود و با شرکت در بحث‌های سمینار از این درس بهره گیرند. همه متن‌ها برگرفته از ترجمه نیکلسون همرا ه با یادداشت‌های مترجم می‌باشد.
=== دانشگاه کارلتون (Carleton University) شهر اتاوا ===
در این دانشگاه تدریس زبان فارسی به صورت غیررسمی از سال 2010 آغاز شده است. دروسی که در این برنامه ارائه می‌شوند، عبارت‌اند از: فارسی مقدماتی و فارسی متوسط. هریک از این دروس بر جنبه مکالمه و نوشتن زبان فارسی تأکید دارند.
===[[زبان فارسی در مدارس کانادا|وضعیت زبان فارسی در مدارس]]===


· '''اسطوره فارسی، افسانه‌های اسلامی و تمثیل‌های عرفانی.''' موضوع این درس بررسی چگونگی استفاده تمثیلی از مایه‌های جهان‌شناسی زرتشتی و تاریخ حماسی فارسی  در آثار حکیمان و فیلسوفان و شاعران فارسی– اسلامی (چون ابن‌سینا، سهروردی و عطار) است. هدف از آن نمايان ساختن مفاهیم عرفانی و خداشناسانه اسلامی در اين متون است. این درس شامل بحث درباره برخی داستان‌های شاهنامه، افسانه‌های قرآنی، آیین‌های جهان‌شناسانه اسلامی و تصوف می‌باشد. متن‌های اصلی مورد مطالعه رساله‌های فارسی سهروردی است. دانستن زبان فارسی براي حضور در اين كلاس‌ها الزامی است. دانشجویانی که مطالعاتي در زبان عربی و یا عرفان اسلامی دارند، می‌توانند در كلاس‌ها شركت كنند؛ زیرا این آثار در نسخه‌های چاپی فارسی- انگلیسی نیز در دسترس مي‌باشد]13[.
==== آموزش زبان فارسی در مدارس ایرانی- کانادایی ====
منظور از مدارس ایرانی مدارسی است که هزینه آن ها به عهده دولت کانادا نیست. این مدارس خود به دو دسته مدارس رسمی و مدارس غیررسمی تقسیم می‌شوند.


'''5. دانشگاه مک گیل<sup>[9]</sup> شهر مونترال'''
==== مدارس رسمی ====
در این کشور سه مدرسه رسمی (دو مدرسه در تورنتو و یک مدرسه در مونترال) وجود دارد. یک مدرسه نیمه‌رسمی نیز در محل فرهنگسرای ایران در اوتاوا دایر بوده است. این مدارس مورد تأیید اداره کل مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش هستند و کتاب‌های درسی و برنامه تحصیلی آن ها توسط وزارت آموزش و پرورش اشاره تعیین و تامین می‌شود.


'''انستیتو مطالعات اسلامی مک گیل.''' مؤسسه مطالعات اسلامی در دانشگاه مک گیل در چهار سطح برای دانشجویانی که هیچ‌گونه اطلاعاتی درباره زبان فارسی ندارند و یا دانشجویانی که اطلاعات محدودی دارند، دوره‌های زبان فارسی برگزار می‌کند. این کلاس‌ها در دو سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد ارائه می‌شوند. مهم‌ترين دروسي كه در اين مؤسسه ارائه مي‌شود عبارت‌اند از:
تقریباً تمامی درس‌های مدارس ایران در مدارس خارج از کشور نیز تدریس می‌شود و متون و کتب درسی مشابه مدارس داخلی است. تعداد روزها و ساعات تدریس نیز باید به اندازه مدارس داخل کشور باشد. این برنامه تنها در شرایط خاص قابل تغییر است.


· '''ادبیات فارسی:''' در این درس به بررسی ادبیاتی که در جهان فارسی زبان از میانه سده دهم تا پایان دهه بیستم پدید آمده است، می‌پردازند. همچنین، متون بسیاری از اشعار و نثرها، مورد مطالعه و ترجمه قرار می‌گیرند.
==== مدارس غیررسمی ====
مدارسی هستند که با نظر مؤسسان و اولیای دانش‌آموزان راه‌اندازی و اداره می‌شوند. در برنامه ریزی درسی این مدارس تلاش می شود دانش‌آموزان از امکانات تحصیلی محل زندگی خود و زبان رسمی و اداری کشور میزبان بی‌بهره نمانند. این مدارس مورد تأیید وزارت آموزش و پرورش نیستند، زیرا برنامه ریزی آموزشی، ساعات تدریس و منابع آموزش در آن ها توسط وزارت آموزش و پرورش تعیین نشده است. روزها و ساعات کلاس درس به گونه‌ای تنظیم می‌شود که دانش‌آموزان به راحتی بتوانند در مدارس کشور میزبان حاضر شوند. دانش‌آموزان مدارس غیررسمی می‌توانند در امتحانات پایان سال مدارس مورد تایید وزارت آموزش و پرورش به عنوان داوطلب آزاد شرکت کنند. در صورت قبولی نیز می‌توانند در مدارس داخل کشور به تحصیل ادامه دهند. مدارس غیررسمی را می توان به دو دسته کوچک‌تر تقسیم کرد:


· '''فارسی مقدماتی:''' در سال اول، دانشجویان را هر دو بخش «فارسی مقدماتی» با دستور زبان و واژگان پایه به منظور توانایی در برقراری ارتباط با زبان فارسی آشنا می‌شوند. در پایان این دوره، دانش‌آموزان قادر به درک، خواندن، نوشتن و گفتن جملات ساده به زبان فارسی می‌باشند. علاوه‌بر این، آنها تا حدی با  فرهنگ و آداب و رسوم ایران آشنا خواهند شد.
ـ مدارسی که در آن ها اولیا و موسسان تلاش می‌کنند از کتاب‌ها و منابع درسی مدارس رسمی ایرانی استفاده کنند. در این مدارس، علاوه‌بر موضوعات و مطالب جامعه میزبان،  کتاب‌ها و مطالب درسی داخل کشور نیز آموزش داده می شود.


· '''فارسی میانه:''' در این دوره دانشجویان به بحث و بررسی متون مختلف زبان فارسی می‌پردازند. به ویژه دو مهارت خواندن و نوشتن زبان آموزان در این دوره تقویت می‌شود. همچنین از طریق بحث‌های کلاسی و سخنرانی‌های فردی مهارت شنیداری و گفتاری آنها ارتقا می‌یابد.
ـ مدارسی که در آن ها صرفاً زبان فارسی و مختصری از فرهنگ و تمدن ایرانی تدریس می‌شود، ولی از کتاب‌ها و متون درسی ایران به عنوان منابع آموزش استفاده نمی‌شود.
====وضعیت آموزش زبان فارسی در مدارس صرفاً کانادایی====
همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، دولت برای جذب مهاجران بیشتر با طرح موضوع تنوع فرهنگ‌ها به زبان و فرهنگ دیگر کشورها احترام می‌گذارد. چنانچه در مدارس تعداد داوطلبان فراگیری زبانی خاص به حد نصاب برسد، کلاس آموزش آن زبان با هزینه دولت تشکیل می‌شود. بنابراین، تعدادی از فرزندان ایرانیان مهاجر (نسل دوم) در مدارس کانادایی در حال فراگیری زبان فارسی هستند.


· '''فارسی پیشرفته:''' پس موفقیت در گذراندن دوره میانه، این دوره با هدف آشنا کردن دانش‌آموزان با فضای ادبیات فارسی کلاسیک برگزار می‌شود]14[.
علاوه بر مدارس رسمی و غیررسمی، در بسیاری از شهرها گروه‌های کوچک و حتی برخی خانواده‌ها به طور انفرادی کلاس‌های آموزش زبان فارسی برگزار می‌کنند. این گونه آموزش‌ها غیرانتفاعی است و دولت ایران هیچ‌گونه حمایت مالی از آن ها به عمل نمی‌آورد و یا وسایل کمک آموزشی در اختیار آنان قرار نمی‌دهد. حتی از تعداد این مدارس و آدرس اغلب  آن ها اطلاع دقیقی در دست نیست.<ref name=":0">فاضل لاریجانی، (1381)، "زبان و مردم کانادا و جایگاه زبان فارسی در این کشور"، مجموعه مطالعات رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران، اتاوا.</ref> <ref>لاریجانی، فاضل(1395). جامعه و فرهنگ کانادا. تهران : موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی</ref>
 
==نیز نگاه کنید به==
'''6. دانشگاه آلبرتا<sup>[10]</sup> شهر ادمونتون'''
*[[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری کانادا]]
 
*[[ایران شناسی در کانادا]]
در گذشته دانشگاه آلبرتا در چهارچوب دانشکده علوم انسانی و دپارتمان زبان‌های مدرن و مطالعات فرهنگی، درس زبان فارسی ارائه می‌داد. اين دروس عبارت بودند از: فارسی مقدماتی 1 و 2، فارسی متوسط 1 و 2.
==کتابشناسی==
 
 
'''7. دانشگاه بریتیش کلمبیا<sup>[11]</sup> شهر ونکور'''
 
مرکز زبان‌هاي اين دانشگاه، آموزش 21 زبان را ارائه مي‌كند. زبان فارسی نيز يكي از اين زبان‌ها است که به صورت آزاد ارائه می‌شود و واحد درسی ندارند. در اين دوره دروس زير ارائه مي‌شود: فارسی مقدماتی 1و 2، كه این درس بر عوامل ضروری و مؤثر در ارتباطات، خواندن و نوشتن فارسی تکیه دارد.
 
 
'''8. دانشگاه کارلتون<sup>[12]</sup> شهر اتاوا'''
 
در این دانشگاه تدریس زبان فارسی به صورت غیررسمی از سال 2010 آغاز شده است. دروسی که در این برنامه ارائه می‌شوند، عبارت‌اند از: فارسی مقدماتی و فارسی متوسط. هریک از این دروس بر جنبه مکالمه و نوشتن زبان فارسی تأکید دارند.
 
'''وضعيت زبان فارسي در مدارس'''
 
'''1. آموزش زبان فارسي در مدارس ايراني- كانادايي'''
 
منظور از مدارس ايراني مدارسي است كه هزينه آنها به عهده دولت كانادا نيست. اين مدارس خود به دو دسته مدارس رسمي و مدارس غيررسمي تقسيم مي‌شوند.
 
'''1.1. مدارس رسمي:''' در اين كشور سه مدرسه رسمي (دو مدرسه در تورنتو و يك مدرسه در مونترال) وجود دارد. يك مدرسه نيمه‌رسمي نيز در محل فرهنگسراي ايران در اوتاوا داير بوده است. اين مدارس مورد تأييد اداره كل مدارس خارج از كشور وزارت آموزش و پرورش هستند و كتاب‌هاي درسي و برنامه تحصيلي آنها توسط وزارت آموزش و پرورش اشاره تعيين و تامين مي‌شود.
 
تقريباً تمامي درس‌هاي مدارس ايران در مدارس خارج از كشور نيز تدريس مي‌شود و متون و كتب درسي مشابه مدارس داخلي است. تعداد روزها و ساعات تدريس نيز بايد به اندازه مدارس داخل كشور باشد. اين برنامه تنها در شرايط خاص قابل تغيير است.
 
'''1.2. مدارس غيررسمي:''' مدارسي هستند كه با نظر مؤسسان و اولياي دانش‌آموزان راه‌اندازي و اداره مي‌شوند. در برنامه ريزي درسي اين مدارس تلاش مي شود دانش‌آموزان از امكانات تحصيلي محل زندگي خود و زبان رسمي و اداري كشور ميزبان بي‌بهره نمانند. اين مدارس مورد تأييد وزارت آموزش و پرورش نيستند، زيرا برنامه ريزي آموزشي، ساعات تدريس و منابع آموزش در آنها توسط وزارت آموزش و پرورش تعیین نشده است. روزها و ساعات كلاس درس به گونه‌اي تنظيم مي‌شود كه دانش‌آموزان به راحتي بتوانند در مدارس كشور ميزبان حاضر شوند. دانش‌آموزان مدارس غيررسمي مي‌توانند در امتحانات پايان سال مدارس مورد تاييد وزارت آموزش و پرورش به عنوان داوطلب آزاد شركت كنند. در صورت قبولي نيز مي‌توانند در مدارس داخل كشور به تحصيل ادامه دهند. مدارس غيررسمي را مي توان به دو دسته كوچك‌تر تقسيم كرد:
 
ـ مدارسي كه در آنها اوليا و موسسان تلاش مي‌كنند از كتاب‌ها و منابع درسي مدارس رسمي ايراني استفاده كنند. در اين مدارس، علاوه‌بر موضوعات و مطالب جامعه ميزبان،  كتاب‌ها ومطالب درسي داخل كشور نيز آموزش داده مي شود.
 
ـ مدارسي كه در آنها صرفاً زبان فارسي و مختصري از فرهنگ و تمدن ايراني تدريس مي‌شود، ولي از كتاب‌ها و متون درسي ايران به عنوان منابع آموزش استفاده نمي‌شود.
 
'''2. وضعيت آموزش زبان فارسي در مدارس صرفاً كانادايي'''
 
همان‌طور كه پيش‌تر نيز اشاره شد، دولت براي جذب مهاجران بيشتر با طرح موضوع تنوع فرهنگ‌ها به زبان و فرهنگ ديگر كشورها احترام مي‌گذارد. چنانچه در مدارس تعداد داوطلبان فراگيري زباني خاص به حد نصاب برسد، كلاس آموزش آن زبان با هزينه دولت تشكيل مي‌شود. بنابراين، تعدادي از فرزندان ايرانيان مهاجر (نسل دوم) در مدارس كانادايي در حال فراگيري زبان فارسي هستند.
 
علاوه بر مدارس رسمي و غيررسمي، در بسياري از شهرها گروه‌هاي كوچك و حتي برخي خانواده‌ها به طور انفرادي كلاس‌هاي آموزش زبان فارسي برگزار مي‌كنند. اين گونه آموزش‌ها غيرانتفاعي است و دولت ايران هيچ‌گونه حمايت مالي از آنها به عمل نمي‌آورد و يا وسايل كمك آموزشي در اختيار آنان قرار نمي‌دهد. حتي از تعداد اين مدارس و آدرس اغلب  آنها اطلاع دقيقي در دست نيست]9[.
 
 
----[1]. concordia university
 
[2]. Richard Foltz
 
[3]. Linda Clark
 
[4]. Mark Hill
 
[5]. York University
 
[6]. Simon Fraser University
 
[7]. Language Training Institute in Simon Fraser University
 
[8]. University of Toronto
 
[9]. McGill University
 
[10]. University of Alberta
 
[11]. University of British Columbia
 
[12]. Carleton University

نسخهٔ ‏۱۸ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۹:۴۶

دانشگاه کنکوردیا (concordia university) -  مونترال

مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه کنکوردیا یکی از چهار مرکز تحقیقات جدیدی است که توسط شورای دانشکده هنر و علوم این دانشگاه در اوایل سال 1384 ایجاد شد. این دانشگاه یکی از ده‌ها مرکز آموزش عالی در سراسر دنیا است که در زمینه مطالعات ایران‌شناسی به صورت جدی فعال است. هدف این مرکز افزایش پژوهش‌های مشترک و ایجاد فرصت‌های آموزشی در مقطع کارشناسی ارشد در رشته ایران‌شناسی است. گروه مطالعات ایران‌شناسی از گروه‌های ادیان، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی کلاسیک، زبان معاصر و زبان‌شناسی تشکیل شده است. مدیریت این مرکز به عهده دکتر ریچارد فولتز (Richard Foltz) می‌باشد.

مهم‌ترین اهداف این مرکز عبارت‌اند از: ایجاد فضای فیزیکی، اعطای بورس‌های تحصیلی، برگزاری سخنرانی‌های عمومی توسط پژوهشگران و ترویج فرهنگ ایرانی. به تازگی، این دانشگاه عضو انجمن بین‌المللی مطالعات ایران شده است. انجمن پیش گفته یک سازمان غیردولتی و غیرسیاسی است که به دنبال ارتقای استانداردهای بورس تحصیلی و حمایت از مبادلات در میان اعضای آن است. درس‌هایی که در این مرکز ارائه می‌شود به شرح زیرند:

ادبیات فارسی کلاسیک (3 واحد): شامل برگزیده‌ای از شعر و نثر فارسی از آغاز فارسی کلاسیک تا قرن نوزده است. این دروس دانشجویان را با زبان، اندیشه فرهنگ وتمدن ایران آشنا می‌سازد.

رومی و مثنوی (3 واحد): این دروس به تفحصی در عرفان اسلامی براساس شاهکار عرفان فارسی، یعنی مثنوی جلال‌الدین رومی، اختصاص دارد. دیدگاه‌های تصوف، دکترین یا آیین اسلامی و عرفان مقایسه‌ای در قرائت این آثار بررسی می‌شود. در این درس از ترجمه متون استفاده می‌شود و فارسی‌زبانان تشویق می‌شوند به متون اصلی فارسی مراجعه کنند.

تدریس واحدهای پیش گفته در مرکز مطالعات ایران‌شناسی دانشگاه کنکوردیا برعهده  استادان برجسته زیر می باشد:

دکتر لیندا کلارک (Linda Clark) از دپارتمان ادیان  که در زمینه تحقیقاتیِ زبان و ادبیات فارسی، شیعه، عرفان، حقوق اسلامی، مطالعات زنان و نظایر آن فعالیت می‌کند.

پروفسور مارک هیل (Mark Hill) از سازمان زبان‌شناسی، زبان‌های مدرن و کلاسیک که در زمینه‌های تحقیقاتیِ زبان‌های قدیمی ایرانی، زبان‌شناسی تطبیقی هندی و اروپایی فعالیت می‌کند.

مانیا سعدی نژاد که در زمینه زبان ایران باستان و اسطوره شناسی، هنر ایرانی و نظایر آن به مطالعه و تدریس می‌پردازد.[۱]

دپارتمان زبان، ادبیات و زبان‌شناسیِ دانشگاه یورک (York University) شهر تورنتو

دانشگاه یورک نسبتاً جدیدالتأسیس است. در ابتدا این دانشگاه بخشی از دانشگاه تورنتو بود و در سال 1959، مستقل شد. با وجود این، تا چند سال تابع دانشگاه تورنتو بود و دانشجویان دانشگاه (کالج) یورک دانشنامه خود را از دانشگاه تورنتو دریافت می‌داشتند. این گروه کوچک دانشگاهی بعد از جدا شدن از دانشگاه تورنتو به رشد و توسعه ادامه داد و در کمتر از 50 سال سومین دانشگاه بزرگ کانادا از نظر تعداد استاد و دانشجو شده است. در تاریخ 13 ماه می 2010، دانشکده هنرهای آزاد و مطالعات حرفه‌ای دانشگاه یورک در گزارشی به سنای دانشگاه پیشنهاد کرد آموزش زبان فارسی به رشته های دپارتمان زبان، ادبیات و زبان‌شناسی افزوده شود.

در دانشکده زبان دانشگاه یورک زبان‌های عربی، چینی، آلمانی، یونانی کلاسیک، یونانی مدرن، عبری، هندی، ایتالیایی، کرئول جامائیکی، ژاپنی، کره‌ای، لاتین، پرتقالی، روسی، اسپانیایی، سواحلی، تامیل و ییدیش آموزش داده می شود. واحدها و دروس زبان فارسی این دانشکده به شرح زیر است:

· زبان فارسی مقدماتی:‌ این درس به آموزش فارسی امروزی ورایج اختصاص دارد و به دانشجویانی ارائه می‌شود که هیچ آشنایی‌ با این زبان نداشته باشند. هدف آن نیز گسترش مهارت و توان پایه‌ای شنیداری، گفتاری، خواندن و نوشتن ابتدایی به زبان فارسی است. کسانی که با زبان فارسی آشنایی دارند، نمی‌توانند در کلاس‌های این درس ثبت‌نام کنند. زبان تدریس انگلیسی و فارسی است.

· ادبیات و فرهنگ فارسی: این درس به بررسی فرایند تاریخی، فرهنگی و اجتماعی می‌پردازد که فرهنگ و تمدن ایرانی را شکل داده است و از پارس باستان تا ایران کنونی را مورد توجه قرار می‌دهد. در این درس ترجمان ادبیات فارسی مطالعه و تجزیه و تحلیل می‌شود. متون درسی با توجه به زمینه‌های تاریخی، اجتماعی و سیاسی‌ زمان مطالعه و تدریس می شوند تا بدین وسیله تاریخ ایران و چگونگی پدید آمدن فرهنگ به درستی بررسی شود. زبان تدریس این درس انگلیسی است و دکتر خاطره شیبانی از استادان برجسته این درس می‌باشند.[۲]

دانشگاه سیمون فریزر (Simon Fraser University) شهر ونکوور

مؤسسه کارآموزی زبان در دانشگاه سیمون فریزر. (Language Training Institute in Simon Fraser University) در این موسسه  زبان‌های مهم دنیا (مانند  چینی، ژاپنی، یونانی) به علاقه‌مندان آموزش داده می شود. دو درس در زمینه زبان فارسی نیز در این موسسه ارائه می‌شود. این دروس عبارت‌اند از:

· مقدمه‌ای بر فارسی 1 (3 واحد): در این کلاس الفبای فارسی همراه با واژه‌شناسی، ساخت‌شناسی و نحوشناسی (روش و نظم کلمات و ارتباط آن ها با هم در یک جمله) آموزش داده می‌شود. دانشجویان خواندن و نوشتن مقدماتی را فرا می‌گیرند و می‌توانند جملات ساده را ترجمه کنند. در این درس از مراجع فرهنگ و تاریخ فارسی به منظور کمک در یادگیری زبان استفاده می‌شود.

· مقدمه‌ای بر فارسی 2 (سه واحد): هدف اصلی این واحد بالا بردن توانایی دانشجو در خواندن متون ساده، نگارش و مهارت مکالمه می‌باشد. در این کلاس تلاش می‌شود تعداد واژه‌های فارسی فراگرفته شده توسط دانشجویان افزایش یابد، خواندن متون پیچیده، درک متون ادبی و گفتگوی فارسی برای آنان آسان شود. این امر با یادگیری مهارت‌هایی مانند تندخوانی، یادداشت‌برداری و تفسیر متون میسر می‌گردد. این واحد بر یادگیری دستور زبان و لغات فارسی تأکید اساسی دارد.[۳]

دانشگاه تورنتو (University of Toronto) شهر تورنتو

دانشگاه تورنتو یکی از پربارترین و غنی‌ترین برنامه‌های ایران‌شناسی و فارسی‌شناسی را دارد. در تاریخ یکم جولای 1996، سازمان‌های مجزای مطالعات خاور نزدیک، مطالعات خاورمیانه و مطالعات اسلامی ادغام و سازمان خاور نزدیک و میانه تشکیل شد. در این سازمان دروس زبان فارسی فراوان و گوناگون است. علاوه بر دورس زبان فارسی، دانشجویان می‌توانند درباره تاریخ ایران (تاریخ گذشته و معاصر)، سیاست، و ادیان ایران باستان مطالعه و تحصیل کنند. مهم‌ترین دروس مقطع کارشناسی عبارت‌اند از:

· فارسی مقدماتی. زبان فارسی یکی از شاخه‌های زبان‌های هند و اروپایی، زبان رسمی ایران و تاجیکستان و یکی از دو زبان رسمی افغانستان است. به همین دلیل زبان فارسی در این دانشگاه مورد توجه قرار گرفته است. روش تدریس عملی است و هدف آن تسلط سریع بر مقدمات دستور زبان و کسب توانایی خواندن و نوشتن و سخن گفتن روان در سطح ابتدایی است. این درس ضمناً پایه درس زبان فارسی کلاسیک می‌باشد.

فارسی متوسط. این درس شامل قرائت، تجزیه و تحلیل دستور زبان و برگردان گزیده‌هایی از نثر فارسی معاصر در سطح متوسط است. این درس دانشجویان را برای درس‌های ادبیات فارسی کلاسیک و ادبیات فارسی معاصر آماده می‌سازد.

· ادبیات کلاسیک فارسی. ادبیات فارسی، شعر فارسی سده‌های 15-10 میلادی برپایه گزیده‌هایی از رودکی، نظامی، سعدی، مولانا، حافظ و شاهنامه فردوسی در این واحد درسی بررسی و تدریس می‌شود.

· شعر مدرن فارسی. نگرشی به اشعار و آثار مدرن شعر فارسی است.

· نثر مدرن فارسی. آثار گوناگون نثر جدید و متن‌های گوناگون نثر فارسی بررسی می‌شود.

· تحول تاریخی زبان فارسی: تحول فارسی کهن (551 پیش از میلاد) تا زمان فارسی میانی (331 پیش از میلاد) تا فارسی مدرن (سده‌های هفتم میلادی) مطرح و بررسی می‌شود. بحث و گفتگو برپایه متن‌هایی از تاریخ‌دانان، زبان‌شناسان، و دستور زبان‌شناسانی انجام می شود که زبان را نظامی می‌انگارند که بر اثر عوامل درونی و برونی (چون عوامل سیاسی، دینی و مذهبی، مهاجرتی، دادوستدی، و غیره) تغییر می‌یابد. این درس یک سال در میان ارائه می‌شود.

لازم به ذکر است که در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا دروس فارسی مقدماتی، فارسی متوسط، و ادبیات کلاسیک ارائه می‌شود.

· ادبیات کلاسیک. بررسی ادبیات فارسی کلاسیک از آغاز پیدایش زبان ادبی فارسی نوین در قرن 10 تا قرن 15 میلادی برپایه متون برگزیده در این درس ارائه می‌شود. از آنجا که شعر نقش برجسته‌تری در ادبیات سده‌های میانی دارد، اشعار شاعرانی چون رودکی، فرودسی، خاقانی، نظامی، سعدی، مولوی، حافظ و جامی مطالعه می‌شود. دانشجویان با خط فارسی، نثر فارسی و تجزیه و تحلیل علم معانی بیان آشنا می‌شوند. متونی از نثر فارسی مطالعه می‌شود و در مورد نقدهای ادبی سده‌های میانی و زندگی‌نامه شاعران (نظامی عروضی، دولت‌شاه، تذکره ‌الشعرا)گفتگو می شود.

· ادبیات فارسی، پند و اخلاق در سده‌های میانی: بررسی ادبیات سده‌های میانی در باب کشورداری، اخلاق و ادب در ادبیات کهن فارسی در این درس مطرح می‌گردد. ادبیات اخلاق و ادب فارسی منبع مهمی برای درک دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی اسلامی در قرون وسطی (سده‌های میانی) است، لذا پیشینه‌های هندی - ایرانی و عربی این ادبیات مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و زمینه‌ها و شرایط سیاسی بررسی می‌شود که در آن این متن‌ها توسط افراد به نگارش درآمده است. متن‌های مورد بررسی عبارت‌اند از: گزیده‌هایی از قابوسنامه کیکاوس، سیاست‌نامه نظام الملک، اخلاق ناصری خواجه نصیرالدین طوسی، اخلاق مشیری حسین واعظ کاشفی و سلوک الملوک خونجی. رساله‌های فارسی در باب اخلاقیات صوفی که مفهوم جوانمردی و فتوت را مطرح می‌کنند (چون فتوت‌نامه سلطانی کاشفی) نیز مورد بحث قرار می‌گیرد.

· شعر عرفانی فارسی: مقدمه‌ای بر تصویرها و سمبل‌های شاعرانه تصوف فارسی با قرائت گزینه‌هایی از شاعران عرفانی بزرگ قرن‌های 15-11 میلادی (چون سنائی، عطار، مولوی و جامی) ارائه می‌شود. برحسب علایق دانشجویان ممکن است سمیناری تشکیل شود که به بررسی یکی از این چهره‌ها به طور خاص بپردازد. علاوه‌بر قرائت متن‌های فارسی، آثار هنری کوربن، هلموت ریتر و آن ماری شیمل در تفسیر آیین عرفان و خداشناسی صوفیان مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

·  مثنوی مولوی. نقد و تجزیه و تحلیل گزیده‌هایی از مثنوی معنوی جلال الدین مولوی ارائه می‌شود. بی‌تردید مولوی بزرگ‌ترین شاعر اسلامی عرفانی است و شاهکار او در جهان فارسی‌گرای قرون وسطی موقعیت یک اثر متعارف و در حد یک «قرآن به زبان فارسی» را کسب کرده بود. متون مثنوی در چهارچوب آیین‌های عرفانی اسلامی، علم تفسیر و تعبیر کتب مقدس، تفسیر باطنی قرآن، و ادبیات شاعرانه تصوف یا صوفیگرایی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. همه متن‌ها در اصل به زبان فارسی است. دانشجویان دین‌های مشابه  که با فارسی آشنایی ندارند، می‌توانند با استفاده از ترجمه انگلیسی این متون، فراگیری متون ثانوی و اضافاتی که به آن ها داده می‌شود و با شرکت در بحث‌های سمینار از این درس بهره گیرند. همه متن‌ها برگرفته از ترجمه نیکلسون همرا ه با یادداشت‌های مترجم می‌باشد.

· اسطوره فارسی، افسانه‌های اسلامی و تمثیل‌های عرفانی. موضوع این درس بررسی چگونگی استفاده تمثیلی از مایه‌های جهان‌شناسی زرتشتی و تاریخ حماسی فارسی  در آثار حکیمان و فیلسوفان و شاعران فارسی– اسلامی (چون ابن‌سینا، سهروردی و عطار) است. هدف از آن نمایان ساختن مفاهیم عرفانی و خداشناسانه اسلامی در این متون است. این درس شامل بحث درباره برخی داستان‌های شاهنامه، افسانه‌های قرآنی، آیین‌های جهان‌شناسانه اسلامی و تصوف می‌باشد. متن‌های اصلی مورد مطالعه رساله‌های فارسی سهروردی است. دانستن زبان فارسی برای حضور در این کلاس‌ها الزامی است. دانشجویانی که مطالعاتی در زبان عربی و یا عرفان اسلامی دارند، می‌توانند در کلاس‌ها شرکت کنند؛ زیرا این آثار در نسخه‌های چاپی فارسی- انگلیسی نیز در دسترس می‌باشد.[۴]

دانشگاه مک گیل (McGill University) شهر مونترال

انستیتو مطالعات اسلامی مک گیل. مؤسسه مطالعات اسلامی در دانشگاه مک گیل در چهار سطح برای دانشجویانی که هیچ‌گونه اطلاعاتی درباره زبان فارسی ندارند و یا دانشجویانی که اطلاعات محدودی دارند، دوره‌های زبان فارسی برگزار می‌کند. این کلاس‌ها در دو سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد ارائه می‌شوند. مهم‌ترین دروسی که در این مؤسسه ارائه می‌شود عبارت‌اند از:

· ادبیات فارسی: در این درس به بررسی ادبیاتی که در جهان فارسی زبان از میانه سده دهم تا پایان دهه بیستم پدید آمده است، می‌پردازند. همچنین، متون بسیاری از اشعار و نثرها، مورد مطالعه و ترجمه قرار می‌گیرند.

· فارسی مقدماتی: در سال اول، دانشجویان را هر دو بخش «فارسی مقدماتی» با دستور زبان و واژگان پایه به منظور توانایی در برقراری ارتباط با زبان فارسی آشنا می‌شوند. در پایان این دوره، دانش‌آموزان قادر به درک، خواندن، نوشتن و گفتن جملات ساده به زبان فارسی می‌باشند. علاوه‌بر این، آن ها تا حدی با  فرهنگ و آداب و رسوم ایران آشنا خواهند شد.

· فارسی میانه: در این دوره دانشجویان به بحث و بررسی متون مختلف زبان فارسی می‌پردازند. به ویژه دو مهارت خواندن و نوشتن زبان آموزان در این دوره تقویت می‌شود. همچنین از طریق بحث‌های کلاسی و سخنرانی‌های فردی مهارت شنیداری و گفتاری آن ها ارتقا می‌یابد.

· فارسی پیشرفته: پس موفقیت در گذراندن دوره میانه، این دوره با هدف آشنا کردن دانش‌آموزان با فضای ادبیات فارسی کلاسیک برگزار می‌شود.[۵]

دانشگاه آلبرتا (University of Alberta) شهر ادمونتون

در گذشته دانشگاه آلبرتا در چهارچوب دانشکده علوم انسانی و دپارتمان زبان‌های مدرن و مطالعات فرهنگی، درس زبان فارسی ارائه می‌داد. این دروس عبارت بودند از: فارسی مقدماتی 1 و 2، فارسی متوسط 1 و 2.

دانشگاه بریتیش کلمبیا (University of British Columbia) شهر ونکور

مرکز زبان‌های این دانشگاه، آموزش 21 زبان را ارائه می‌کند. زبان فارسی نیز یکی از این زبان‌ها است که به صورت آزاد ارائه می‌شود و واحد درسی ندارند. در این دوره دروس زیر ارائه می‌شود: فارسی مقدماتی 1و 2، که این درس بر عوامل ضروری و مؤثر در ارتباطات، خواندن و نوشتن فارسی تکیه دارد.

دانشگاه کارلتون (Carleton University) شهر اتاوا

در این دانشگاه تدریس زبان فارسی به صورت غیررسمی از سال 2010 آغاز شده است. دروسی که در این برنامه ارائه می‌شوند، عبارت‌اند از: فارسی مقدماتی و فارسی متوسط. هریک از این دروس بر جنبه مکالمه و نوشتن زبان فارسی تأکید دارند.

وضعیت زبان فارسی در مدارس

آموزش زبان فارسی در مدارس ایرانی- کانادایی

منظور از مدارس ایرانی مدارسی است که هزینه آن ها به عهده دولت کانادا نیست. این مدارس خود به دو دسته مدارس رسمی و مدارس غیررسمی تقسیم می‌شوند.

مدارس رسمی

در این کشور سه مدرسه رسمی (دو مدرسه در تورنتو و یک مدرسه در مونترال) وجود دارد. یک مدرسه نیمه‌رسمی نیز در محل فرهنگسرای ایران در اوتاوا دایر بوده است. این مدارس مورد تأیید اداره کل مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش هستند و کتاب‌های درسی و برنامه تحصیلی آن ها توسط وزارت آموزش و پرورش اشاره تعیین و تامین می‌شود.

تقریباً تمامی درس‌های مدارس ایران در مدارس خارج از کشور نیز تدریس می‌شود و متون و کتب درسی مشابه مدارس داخلی است. تعداد روزها و ساعات تدریس نیز باید به اندازه مدارس داخل کشور باشد. این برنامه تنها در شرایط خاص قابل تغییر است.

مدارس غیررسمی

مدارسی هستند که با نظر مؤسسان و اولیای دانش‌آموزان راه‌اندازی و اداره می‌شوند. در برنامه ریزی درسی این مدارس تلاش می شود دانش‌آموزان از امکانات تحصیلی محل زندگی خود و زبان رسمی و اداری کشور میزبان بی‌بهره نمانند. این مدارس مورد تأیید وزارت آموزش و پرورش نیستند، زیرا برنامه ریزی آموزشی، ساعات تدریس و منابع آموزش در آن ها توسط وزارت آموزش و پرورش تعیین نشده است. روزها و ساعات کلاس درس به گونه‌ای تنظیم می‌شود که دانش‌آموزان به راحتی بتوانند در مدارس کشور میزبان حاضر شوند. دانش‌آموزان مدارس غیررسمی می‌توانند در امتحانات پایان سال مدارس مورد تایید وزارت آموزش و پرورش به عنوان داوطلب آزاد شرکت کنند. در صورت قبولی نیز می‌توانند در مدارس داخل کشور به تحصیل ادامه دهند. مدارس غیررسمی را می توان به دو دسته کوچک‌تر تقسیم کرد:

ـ مدارسی که در آن ها اولیا و موسسان تلاش می‌کنند از کتاب‌ها و منابع درسی مدارس رسمی ایرانی استفاده کنند. در این مدارس، علاوه‌بر موضوعات و مطالب جامعه میزبان،  کتاب‌ها و مطالب درسی داخل کشور نیز آموزش داده می شود.

ـ مدارسی که در آن ها صرفاً زبان فارسی و مختصری از فرهنگ و تمدن ایرانی تدریس می‌شود، ولی از کتاب‌ها و متون درسی ایران به عنوان منابع آموزش استفاده نمی‌شود.

وضعیت آموزش زبان فارسی در مدارس صرفاً کانادایی

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، دولت برای جذب مهاجران بیشتر با طرح موضوع تنوع فرهنگ‌ها به زبان و فرهنگ دیگر کشورها احترام می‌گذارد. چنانچه در مدارس تعداد داوطلبان فراگیری زبانی خاص به حد نصاب برسد، کلاس آموزش آن زبان با هزینه دولت تشکیل می‌شود. بنابراین، تعدادی از فرزندان ایرانیان مهاجر (نسل دوم) در مدارس کانادایی در حال فراگیری زبان فارسی هستند.

علاوه بر مدارس رسمی و غیررسمی، در بسیاری از شهرها گروه‌های کوچک و حتی برخی خانواده‌ها به طور انفرادی کلاس‌های آموزش زبان فارسی برگزار می‌کنند. این گونه آموزش‌ها غیرانتفاعی است و دولت ایران هیچ‌گونه حمایت مالی از آن ها به عمل نمی‌آورد و یا وسایل کمک آموزشی در اختیار آنان قرار نمی‌دهد. حتی از تعداد این مدارس و آدرس اغلب  آن ها اطلاع دقیقی در دست نیست.[۶] [۷]

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

  1. Concordia University, (2013), "Centre for Iranian Studies - Concordia University", available in: http://www.concordia.ca/
  2. York University, (2013), "Department of Language, Literature and Linguistics", available in: http://www.yorku.com/web/index.htm
  3. Simon Fraser University, (2013), “Language Training Institute in Simon Fraser University", available in: http://www.sfu.ca/
  4. Toronto University, (2013), "Islamic and Middle Eastern Studies", available in: http://www.utoronto.com/
  5. McGill University, (2013), "Institute of Islamic Studies", available in: https://www.mcgill.ca/
  6. فاضل لاریجانی، (1381)، "زبان و مردم کانادا و جایگاه زبان فارسی در این کشور"، مجموعه مطالعات رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران، اتاوا.
  7. لاریجانی، فاضل(1395). جامعه و فرهنگ کانادا. تهران : موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی