وضعیت عمومی معماری باستانی چین

روند توسعه و پیشرفت معماری باستانی چین سه دوره را پشت سر گذاشته است: دوران سلسله­ ها­ی«چین» و «خَن»؛ دوران سلسله ­های«سویی» و «تانگ»؛ و سلسله­ های«مینگ» و «چینگ». از معماری هر سه دوره­ ی فوق،  نمونه ­هایی از جمله قصرها، کاخ ها، مقبره ­ها و شهرها و هم­چنین استحکامات جنگی و تأسیسات آبیاری باقی مانده است که از لحاظ شکل معماری و مواد ساختمانی و دیگر موارد، در معماری نسل ­های بعدی بسیار تأثیر گذار بوده است. به هرحال، بیشتر بناهای کهن و تاریخی متعلق به دوران باستان، در طول تاریخ و سالیان دراز، بر اثر جنگ و آتش سوزی و حوادث طبیعی نابود شده و از بین رفته ­اند. لذا، اغلب ساختمان­ های باستانی که تاکنون باقی مانده ­اند، مربوط به دوران بعد از سلسله ­ی«تانگ» (قرن 7میلادی)هستند.

معماری دوران سلسله­ ی«تانگ»

دوران حکومت سلسله ­ی«تانگ»(618 تا 907میلادی) دوران اوج پیشرفت اقتصادی و فرهنگی جامعه­ ی فئودالیستی چین به ­شمار می­ رود. از ویژگی­ های سبک معماری این عصر عظمت، شکوه، نظم، سادگی و وضوح رنگ ها است. در این دوران در شهر«چانگ آن» پایتخت سلسله­ ی«تانگ»(شی­آن امروز) و پایتخت شرقی آن «لویانگ» قصرها، باغستان ­ها و ساختمان ­های ادارای زیادی با ترکیب بندی منظم و استانداردهای معقول معماری روز ساخته شده بود و شهر«چانگ اَن» در زمان خود بزرگ­ترین شهر جهان به ­شمار می ­رفت. قصرهای امپراتوری در این شهر از عظمت و شکوه فوق العاده­ ای برخوردار بود و مساحت آن بیش از 3 برابر شهر ممنوعه­ ی پکن بود.

ساختمان­ های چوبی این دوران هنر معماری را به اوج خود رسانده و تمامی بخش ­های از جمله ستون ­ها و سقف از چوب ساخته شده است. هم­چنین، در معماری سنگی و آجری این سلسله نیز پیشرفت­ هایی حاصل شد و بیشتر برج ­ها و معابد بودایی با سنگ و آجر ساخته می ­شد.

معماری دوران سلسله­ ی«سونگ»

دوران سلسله­ ی سونگ(960تا 1279میلادی) عصر زوال سیاسی و نظامی چین بود، ولی در این دوران، اقتصاد، صنایع دستی و تجارت به پیشرفت بسیاری نائل آمده و علوم و فنون شاهد توسعه بود که ظرافت و خوش ترکیبی و توجه به تزئینات ظاهری بنا از خصوصیات معماری این دوران است. درشهرهای این عصر ترکیب خیابان ­ها منظم و معمولا مغازه ­ها رو به خیابان دایر می­ شد و در تأسیسات آتش نشانی، حمل و نقل، راه ­ها و ترافیک، مغازه­ ها و پل­ ها پیشرفت نوینی حاصل شد و سطح معماری بناهای سنگی و آجری در عصر این سلسله پیوسته ارتقا یافت.

در عصر سلسله­ ی«سونگ» و به­ دنبال پیشرفت جامعه در زمینه­ ی اقتصاد، معماری باغ­سازی نیز با مفهوم هنری آن، آغاز شد. در باغ­سازی کلاسیک این عصر چین، زیبائی طبیعی با ایجاد صخره ­ها و جویبارها و گل ­ها و درختان مصنوعی تلفیق و نوعی محیط سرشار از هنر و طبیعت به وجود آمد.

معماری دوران سلسله ­ی«یوان»      

چین در عصر سلسله ­ی«یوان»(1206 تا1368میلادی) یک امپراتوری نظامی با سرزمینی پهناور بود که توسط حکمرانان مغول ایجاد شده بود. در این دوران اقتصاد و فرهنگ چین به­ تدریج و آهسته پیشرفت نموده و معماری نیز در حالت رکود بود و اکثر بناهای ساخته شده در این دوران ساده و غیرهنرمندانه بود. شهر«دا دو» پایتخت این سلسله واقع در شمال شهر پکن امروز مساحت عظیمی داشت که معادل مساحت پکن در دوران سلسله­ های«مینگ» و «چینیگ» بود. از آنجا که حکمرانان این سلسله دین­دار بوده و پیرو آیین بودای تبتی بودند، لذا معماری بنا­های مذهبی در این دوران بسیار شکوفا شد. برای نمونه، برج سفید معبد«میائو این­سی» در پکن، یک برج لامائی است که در این عصر و به دست استاد معماران نپالی طراحی و ساخته شد.

معماری دوران سلسله­ ی«مینگ»      

در عصر سلسله ­ی«مینگ»(1368 تا 1644میلادی)، چین وارد دوران پایانی جامعه­ ی فودالیستی شد. سبک معماری در این دوران عمدتا سبک سلسله«سونگ» را به ارث برده و تغییرات زیادی نداشت، اما در زمینه­ ی طراحی و نقشه­ کشی این بناها کاملا از سبک سایر دوران ­ها متمایز هستند.

طراحی شهر و سبک معماری کاخ­ های این دوران، توسط نسل ­های بعدی نیز مورد استفاده قرار گرفت. شهرهای پکن و نان کن، بزرگ­ترین شهرهای باستانی موجود در چین، مدیون طراحی و سبک معماری این سلسله به ­شمار می ­روند. در این دوران، پکن پایتخت چین تجدید بنا شد و به سه بخش بیرونی، داخلی و امپراتوری تقسیم گردید. در این دوران، هم­چنین ساخت«دیوار دفاعی بزرگ چین» صورت گرفت که دیوارها، قلاع وگذرگاه ­ها و بسیاری از قسمت ­های مهم این دیوار، با آجر و مهارت و استادی از کرانه­ ی رود«یا لو­زیانگ» در شرق تا گذرگاه«زیا یو­گوانگ» در استان«گَن­سو» در غرب چین به طول 5660کیلومتر امتداد دارد، آغاز و به پایان رسید. در این دوران، شیوه و سبک تعمیر و تزئین بنا، با مصالح گوناگون مانند سنگ، آجر، شیشه و الوارهای چوبی متداول و ترکیب بندی ساختمان ­ها پخته تر شد.

معماری دوران سلسله­ ی«چینگ»    

سلسله­ ی«چینگ»(1616 تا 1911میلادی)، آخرین دودمان سلطنت فئودالی در چین است. معماری در این دوران، عموما ضمن ادامه­ ی سبک معماری سلسله ­های پیشین، به ظرافت و جلال و شکوه ساختمان­ ها بیشتر توجه می­ شد. شهر پکن پایتخت این سلسله، اساسا چهره ­ی گذشته­ ی خود را حفظ کرده و  باغستان­ های بزرگ از جمله پارک­ های«یوان مینگ­ یوان» و «اَی خه­یوان» یعنی پارک تابستانی خوش منظره در داخل شهر ممنوعه، در این عصر ساخته شدند. استفاده از شیشه در معماری این دوران و ساخت خانه ­های متنوع و به­ شکل آزاد، افزایش یافت. معماری بناهای مذهبی بودای تبتی با سبک خاص خود، در این دوران شکوفا شد. استفاده از مدل­ های گوناگون در بنای معابد و ساختمان ­های سنتی، یکنواختی موجود را تغییر داد و اشکال جالب و متنوعی ایجاد گردید. دراواخر دوران این سلسله، در چین بناهایی باسبک چینی توام با سبک معماری فرنگی نیز پدید آمد.

نیز نگاه کنید به

• هنر در چین
• هنر نقاشی در چین
• هنر خوشنویسی چین
• هنر معماری در چین