نظام فرهنگی آرژانتین

فصل ششم: فرهنگ

ـ مقدّمه:

فرهنگ کلّی آرژانتین تأثیرات قابل توجّهی از فرهنگ اروپایی پذیرفته است و در واقع ممزوجی از فرهنگ اسپانیا و ایتالیا است. این تأثیر به‌ویژه در بوئنوس‌آیرس، پایتخت فرهنگی آن، تا حدّ زیادی هم در شیوهی رفتار و زندگی مردم و هم تقلید آگاهانه از سبکهای معماری اروپایی دیده می‌شود. تاثیر بزرگ دیگر، فرهنگ گاوچرانی (گائوچو) به‌ویژه در سبک زندگی آن است که در بخشهای بزرگی در مرکز و شمال کشور به خوبی دیده می‌شود. در نهایت، سنّتهای بومیان آمریکای لاتین است که فرهنگ کشور آن‌ها را به خوبی جذب نموده است. نباید از تأثیرات سایر مهاجران به‌ویژه اعراب بر فرهنگ و سنّت این کشور غافل ماند. تأثیرات فرهنگ عربی به‌ویژه در زبان اسپانیایی مردم آرژانتین به خوبی دیده می‌شود. در مقدّمهی بخش زیر بار دیگر باید بر این موضوع تأکید کرد که مهاجران مهم‌ترین و تأثیرگذارترین بخش جامعه در همهی ابعاد آن بودهاند. در واقع آرژانتین کشور مهاجران است و فرهنگ شکل گرفته در آن نیز متأثّر از این موضوع می‌باشد. (Lanata,2002: 53)

آرژانتینیها بسیار به فرهنگ و کشور خود افتخار می‌کنند. آن‌ها از سطح تحصیلات و آموزش خوبی بهره برده و انسانهایی سختکوش هستند که علاقهمندند انسانهایی مترقّی و جهانوطنی دیده شوند. به دلیل این‌که 85 درصد جمعیت آرژانتین را مهاجرانی از ایتالیا، اسپانیا، اتریش، فرانسه، آلمان، انگلیس، پرتغال، روسیه، سوییس، لهستان و خاورمیانه تشکیل میدهند، همچنان احساس ملّیت در این کشور دیده نمی‌شود و بیشتر خود را بر اساس ملّیتهای اصلی میخوانند. ضربالمثلی معروف میگوید: «آرژانتینیها، ایتالیاییهایی هستند که اسپانیایی صحبت میکنند، انگلیسی فکر می‌کنند و فرانسوی لباس میپوشند». خانواده‌های آرژانتینی، انسانهایی مذهبی و معتقد به اجرای احکام دینی و اصول اخلاقی به‌ویژه در مورد خانواده خوانده می‌شوند. (Pigna,2004: 32)

روی دیگر سکّه آن است که مهاجر بودن اکثریت جامعه باعث شده که فاکتورهایی که برای معرّفی یک جامعهی متمرکز، منسجم و همگرا ارائه می‌شود، در مورد آرژانتین ممکن نباشد. به همین دلیل ارائهی یک مدل برای رفتار و اخلاق خانوادهی آرژانتینی بر اساس آموزهها، سنن و فرهنگ آرژانتینی خیلی دقیق نخواهد بود. زندگی خانوادگی فعلی آرژانتینی‌ها بر اساس فاکتورهای مختلف از جمله فرهنگ و سنّتهای اجدادی (کشوری که از آن‌جا به آرژانتین مهاجرت کردهاند)، مذهب، منطقهای که اکنون ساکن شدهاند، نژاد، قوم و بالأخره درآمد متفاوت بوده و قابل دستهبندی است. (Lanata، 2002-47)

در تعریف «ملّت» برخی آن را اجتماع آگاهانهی مردم در یک محدودهی مشخّص در طول زمان با فرهنگ و زبان مشترک دانستهاند. از جملهی ویژگیهای ملّت بر اساس تعریف فوق، داشتن یک قلمرو جغرافیایی مشترک، یعنی موجودیت کشور و احساس دلبستگی و وابستگی به این سرزمین است. نیروی اصلی و عمدهی پیوند دهندهی ملّت، از احساس تعلّق قوی به تاریخ، فرهنگ، دین و نیز زبان مشترک برمیخیزد. هدف ما بررسی تعریف دقیق واژهی ملّت و بررسی نظرات اندیشمندان مختلف در خصوص این واژه نیست، مقصود این است که نشان داده شود، واژهی ملّت دارای مؤلّفههایی است که وابستگی درازمدّت به یک سرزمین، فرهنگ و زبان مشترک از جملهی فاکتورهای مشترک همهی تعاریف در خصوص این مفهوم است. در مورد آرژانتین گفته شده که در زمان استقلال، در این سرزمین حدود 8/1 میلیون نفر ساکن بودهاند و از اویل قرن بیستم به بعد و در نتیجهی سیاست‌های تشویقی دولتی، مهاجرتهای وسیع به این منطقه از کشورهای دیگر آغاز شده است. بنابراین می‌توان حدس زد که قدیمیترین مهاجرتهای دستهجمعی به آرژانتین کمی بیش از یکصد سال قبل بوده است و به صورت دقیقتر می‌توان گفت که اکثریت مهاجران در قرن بیستم به این سرزمین مهاجرت نمودند که کم‌تر از یک قرن می‌باشد. این گروهها همچنان خود را به نام میهن سابق خود، ایتالیایی، فرانسوی، عرب و یا ارمنی میخوانند. البتّه همواره تلاشهایی صورت گرفته تا این احساس تقویت شود امّا قطعاً تحقّق این موضوع نیازمند زمان بیشتری است (Kaminsky,2008:28).

در نتیجهی ورود مهاجران از ملّتهای مختلف به این سرزمین و تعامل و آمیختگی آن‌ها در طول زمان با یکدیگر و با فرهنگ بومی موجود، کمکم فرهنگی شکل گرفت که می‌توان با تساهل آن را «فرهنگ آرژانتینی» نام نهاد. نظام خانواده در این فرهنگ بدین صورت بود که پدر به صورت سنّتی رئیس خانواده محسوب میشد و درآمد خانواده متّکی به وی بود. مادر معمولاً خانهدار بود؛ اگرچه سنّت ساخت و یا بافت صنایع دستی در اختیار زنان جامعهی آرژانتینی قرار داشت و مادرها به دختران و مادربزرگها این هنرها را به نوهها نیز آموزش میدادند (پيشين)

نکتهی جالب توجّه این بود که زوجهای جوان نیز در کنار پدر و مادر (عمدتاً خانوادهی مرد) در اتاقهایی که به همین منظور در قسمتی از خانه ساخته میشد، زندگی میکردند. شاید از این نظر شباهتهایی با خانواده‌های قدیم ایرانی نیز دارند. در آرژانتین البتّه اینروزها چنین سنّتی به ندرت و آن هم در روستاها ممکن است وجود داشته باشد و نظر غالب بدین صورت است که دختر نیز همانند پسر می‌تواند نسبت به موضوعاتی همچون یافتن شغل مناسب و ازدواج به صورت مستقل اقدام نماید. ضمن این‌که زوجهای جوان مستقلاً در خصوص مکان زندگی خود تصمیمگیری مینمایند.

بر اساس آمار رسمی مؤسّسهی ملّی اطلاعات و آمار آرژانتین بیش از 60 درصد آرژانتینی‌ها صاحب خانه بوده و بقیه یا مستأجر بوده و یا در خانهی پدری زندگی می‌کنند. در شهر 13 میلیونی بوئنوس‌آیرس که قریب یک سوم جمعیت کشور را در خود جای داده است، شهر به دو قسمت ویلایینشین و آپارتماننشین تقسیم شده است. قسمت ویلایینشین، بسیار کوچک بوده و بخش اعظم بوئنوس‌آیرس را برجهای بلند احاطه کرده است. (www.indec.gov.ar)

جامعهی آرژانتین یک جامعهی صنعتی ـ کشاورزی است. بنابراین می‌توان حدس زد که در بخش کشاورزی که قسمت فعّال و قابل توجّهی از کشور را به خود اختصاص داده است، نوع سنّتها، فرهنگها و آداب و رسوم متفاوت باشد. به عنوان مثال مدل گائوچویی(گاوچرانی) که لباسهای مردانهای متشکّل از شلوارهای گشاد و خاص، همراه با کلاه مخصوص است همچنان در مزارع بزرگ گاوداری در اطراف بوئنوس‌آیرس و مناطق دیگر دیده می‌شود. روستاها و شهرکهای بزرگ دیگر که به مجموعهای از زمینهای کشاورزی و دامداری به‌ویژه پرورش گوسفند می‌باشد، در پاتاگونیا دیده می‌شود. در این بخش نیز لباسهای سنّتی در بین کشاورزان و دامداران همچنان مرسوم است (Kaminsky,2008:30)

تخمین زده می‌شود که حدود 500 هزار بومی آرژانتینی هنوز وجود دارند که در روستاهای دور و یا شهرهای کوچک شمال کشور در منطقهی Wichi که منطقهی باتلاقی نزدیک رودخانهی Pilcomayo می‌باشد و یا منطقهی ماپوچه در استان نئوکین زندگی می‌کنند. این بومیان که باید آن‌ها را ملّت اصلی آرژانتین و صاحبان واقعی فرهنگ این کشور دانست، همچنان طبق رسوم و فرهنگ خود عمل می‌کنند)پيشين)

در کل می‌توان گفت که اگرچه بسیاری از آرژانتینی‌ها زندگی سنّتی خود را حفظ کردهاند امّا همین روشها، برگرفته از روش زندگی سنّتی اروپا در بخشهای ایتالیا، فرانسه و اسپانیا می‌باشد.

6ـ1 نظام فرهنگی، مدیریت فرهنگی:

مدیریت فرهنگی کشور در اختیار دبیرخانهای است که مستقیماً زیر نظر رئیس‌جمهور فعّالیت می‌کند. مسؤول این دبیرخانه، دبیرکلّ فرهنگی کشور است که از سوی رئیس‌جمهور منصوب می‌شود. این دبیرخانه مسؤولیت طرّاحی و اجرای استراتژی فرهنگی کشور به منظور ارتقاء، بهبود، حفظ، تشویق، تقویت و اشاعهی میراث فرهنگی ملّی و بینالمللی آرژانتین را بر عهده دارد. به عبارت دیگر مهندسی و اجرای سیاست‌های فرهنگی کشور بر عهدهی این دبیرخانه می‌باشد.

در همین راستا مسؤولیت توسعه و ترویج صنایع مرتبط با فعالیتهای فرهنگی، تشویق جامعه به آداب و رسوم و سنّتهای به جای مانده، نگهداری، ارتقاء و توسعهی کتابخانه‌های عمومی کشور و ترویج کتابخوانی بر عهدهی این دبیرخانه می‌باشد. دبیرخانهی فرهنگی کشور، مسؤول ترویج، صیانت، اشاعه و ترویج فعالیتهای ادبی، موسیقی، رقصهای محلّی، هنرهای بصری، برگزاری سمینارهای مختلف در خصوص جنبه‌های کلیدی حال و آیندهی فرهنگ و تاریخ کشور و ترویج شمول اجتماعی هنر و فرهنگ و ارزش نهادن به تنوّع فرهنگی کشور است. (www.argentina.ar)

با عنایت به موارد فوق، مشخّص می‌شود که سیاستگذاریهای کلّی فرهنگی کشور و برنامه‌های کلان در اختیار این دبیرخانه قرار دارد و بنا بر نظام سیاسی فدرالی کشور، هر کدام از استان‌های 23 گانهی آرژانتین دارای وزارتخانهی فرهنگی هستند که مسؤولیت اجرای برنامه‌های و سیاست‌های فرهنگی درون استانی را بر عهده دارد.

نکتهی مهمّ و قابل ذکر دیگر در این بحث، مسؤولیت امور مذهبی کشور می‌باشد. در آرژانتین وزارت امور خارجه با نام وزارت امور خارجه و مذهب کشور فعّالیت می‌کند. به دلیل این‌که آرژانتین خود را جامعهای چند فرهنگی و چند مذهبی میداند، مسؤولیت امور مذهبی بر عهدهی این بخش از وزارت خارجه قرار داده شده است. در درگاه اینترنتی وزارت امور خارجهی آرژانتین در این خصوص آمده است: «انبوه مهاجران با مذاهب متنوّع که از نقاط مختلف جهان در نیمهی اوّل قرن گذشته پای به سواحل آرژانتین گذاردند، مهر زیبایی از تنوّع مذهبی و فرهنگی بر خاک آرژانتین گذاردند. آن‌ها به دنبال دورنمایی از صلح، امنیت و احترام برای ساختن آینده بودند که همهی آن‌ها را در آرژانتین یافتند. همهی این مهاجران همراه با زبانها، آداب و رسوم و فرهنگ و از همه مهمتر با اعتقادات مذهبی خود پا به آرژانتین گذاردند. زیرساختهای لازم از جمله صلح و آرامش، آزادیهای مختلف در این سرزمین، باعث شد که به سرعت مراحل توسعهی اجتماعی، فرهنگی و مذهبی در کشور طی شود و اکنون آرژانتین تمامی فاکتورها و عوامل لازم را برای معرّفی خود به عنوان یک جامعهی متکثّر مذهبی داشته باشد. امروز بیش از 2500 دین، مذهب و فرقه‌های مذهبی به صورت رسمی در کشور حضوری مسالمتآمیز دارند. دبیرخانهی مذهب کشور مسؤول برقراری ارتباط مستقیم و پاسخ به درخواستهای همهی این باورها و عقاید مذهبی است. (www.culto.gov.ar)

6ـ 2 سمبلهای فرهنگی:

ـ گائوچو (گاوچران):

تصویری از کلاه سیاه و سفید مردی با یک دستمال قرمز دور گردن، چکمه و تقریباً همیشه سوار بر اسب، نماد کاملی از یک مرد گاوچران در فرهنگ آرژانتین است. این نماد در واقع از منطقهی پامپاس برخاسته است. نماد گاوچرانها در فرهنگ آرژانتین به سالهای 1600 و زمانی که در دشتهای نزدیک رودخانهی لاپلاتا پر از گاوهای وحشی بوده است، بازمی‌گردد. گائوچو بیشتر به عنوان یک سوار مقیم دشتها و سرگردان شناخته شده است. مسافرت بدون هدف با اسب، چکمهها، کمربند خاص و چاقو نمادهای یک گاوچران واقعی بوده است. اگرچه گائوچوها همیشه در حاشیهی اجتماع زندگی می‌کردند و زندگی وحشی و بدوی داشتند، امّا یک گائوچوی واقعی همواره با احترام به دیگران مینگریسته است. مهارت فوقالعادهی او به عنوان یک سوارکار ماهر، مهربان و مدافع ملّت همواره به عنوان یک شخصیت الهامبخش در ادبیات داستانی آرژانتین مورد استفاده قرار گرفته است. این واژه در اشعار و رمانهای زیادی مورد استفاده بوده است. گائوچو مارتین فیرو اثر جهانی خوزه هرناندز مهم‌ترین و شاخصترین اثر در این وادی محسوب می‌شود. (Alberdi,2005: 168)

ـ فوتبال:

بدون شک فوتبال در آرژانتین، هیجانی بزرگ است. در مورد عشق و علاقهی برزیلیها به توپ فوتبال بسیار گفته شده است. امّا این دو کشور به شدّت رقیب یکدیگر در این ورزش محسوب می‌شوند. آرژانتینی‌ها شدّت علاقهی خود به فوتبال را بیشتر از برزیلیها میدانند. اسطورهی فوتبال آرژانتین (مارادونا) نیز هیچگاه رقیب برزیلی (پله) را در سطح خود ندانسته است. حملات لفظی زیادی همواره بین این دو وجود داشته است.

فوتبال در خون و رگ آرژانتینی ساری و جاری است. به همین دلیل است که در یک جستوجوی اینترنتی ساده در خصوص سمبلهای فرهنگی آرژانتین بلافاصله به کلمهی فوتبال میرسیم. دیدن گروهی در داخل یک پارک و یا زمین متروکه در حال بازی فوتبال که از کودکان کوچک گرفته تا افراد مسن را در بین آن‌ها می‌توان یافت، امری بسیاری عادّی و طبیعی در آرژانتین است. در واقع فوتبال گفتمان مشترک و شور عمومی است که رشد می‌کند به حدّی که به غرور ملّی تبدیل می‌شود. (Leitner ,2000: 89  ) شکست خوردن در هر بازی ملّی به‌ویژه بازیهای رسمی و جهانی تبعات سنگینی به دنبال دارد. اگر این شکست در هر بازی حتّی دوستانه مقابل برزیل باشد، تبعات آن غیرقابل جبران خواهد بود. شاید تفاوت کوچک علاقهمندی به فوتبال در آرژانتین و برزیل در همین نکته نهفته باشد. برزیلیپها با فوتبال زندگی میکنند، رشد میکنند، به آن عشق میورزند، با آن میگریند و خندان می‌شوند؛ در آرژانتین نیز همهی اینها صادق است به علاوهی یک نکتهی دیگر که به آن تعصّب میورزند. (Alberdi ,2005: 169) به همین دلیل یک آرژانتینی هرگاه که یک تیم ملّی این کشور و یا تیم باشگاهیاش بازی دارد با آن میمیرد و زنده می‌شود. شنیدن اخبار خشونت تماشاگران، کشته شدن تماشاگران، درگیری بازیگران، سکته و یا فوت تماشاگران فوتبال در آرژانتین امری طبیعی است امّا در برزیل بسیار کم‌تر مشاهده می‌شود. شاید به همین دلیل است که اگر در جام جهانی آرژانتین در هر مقطعی بازنده شده و از مسابقات کنار رود، اکثریت بازیکنان با گریه از زمین خارج می‌شوند امّا در مورد تیم برزیل این موضوع صادق نخواهد بود و آنان به راحتی واقعیت را میپذیرند.

فرجام سخن آن که با وجود محبوبيت بيش از حدّ فوتبال در آرژانتين، اين رشتهی ورزشى در اين كشور با خشونت بسيار زياد عجين شده، به طورى كه پس از هر مسابقه انتظارى جز اين نمىرود كه هواداران ۲ تيم رقيب به جان يكديگر بيفتند و تعدادى مصدوم و مضروب و برخى ديگر نيز توسّط پليس بازداشت شوند. خوزه ماريا آگئيلار رييس باشگاه ريورپلاته در اين رابطه مىگويد: «متأسفانه اين حوادث بسيار ناراحتكننده امنيت را از بازيكنان، مربّيان و داوران و حتّى خود تماشاچيان سلب كرده و ديگر كسى با خيال راحت نمىتواند به تماشاى ورزش مورد علاقهی خود در آرژانتین بپردازد.»

چنین اتّفاقاتی حتّی در سطح رؤسای باشگاهها نیز امری طبیعی است چرا که بعضى اوقات سران باشگاهها نيز با تهديد و تطميع داوران قصد از سر راه برداشتن رقيبان خود را مىكنند. براى نمونه، دهم سپتامبر سال گذشته دانيل خیمنز داور ديدار دو تیم دستهاوّلی خیمناسیا و بوكا جونيورز (یکی از دو تیم قوی و پرطرفدار آرژانتین) اجازه نداد اين ديدار برگزار شود زيرا مدّعى بود كه رئيس باشگاه ميزبان در رختكن او را تهديد كرده و گفته در صورتى كه به نفع آن‌ها سوت نزند، با جان خود بازى خواهد كرد.

ـ ورزش پاتو:

پاتو یا چوگان آرژانتینی، بازی ملّی این کشور محسوب می‌شود. سابقهی ورزش پاتو در آرژانتین به سال 1610 برمی‌گردد که در واقع تفریح کشاورزان و به‌ویژه گائوچوها بوده است. پاتو شبیه بازی چوگان است امّا تفاوتهای زیادی در روش اجرا با آن دارد. در این ورزش بازیکنان سوار بر اسب بودهاند و به جای توپ بازی در چوگان از اردکهایی که در درون پوست و یا چرم گاو و یا درون یک سبد بوده، استفاده میشده است. بسیاری این ورزش را دارای شباهتهایی با بسکتبال نیز دانسته و آن را تلفیقی از بسکتبال و چوگان ارزیابی کردهاند.

به دلیل خشونتهای زیاد این بازی به‌ویژه در کشته شدن اردکها و همچنین خشونتهایی که بین گاوچرانها اتّفاق میافتاد، پاتو چندین بار در طول تاریخ در آرژانتین ممنوع شده است امّا باز هم به سبکهای دیگر بروز کرده و رواج یافته است. در سال 1796 یک کشیش بزرگ مسیحی معتقد بود که بازیکن پاتویی که در جریان بازی کشته شود، نباید به سبک مسیحیت مراسم تدفین وی انجام شود.

در قرن بیست، بازی پاتو متحوّل شد و از توپ به جای اردک زنده استفاده شد. با تغییراتی که در آن داده شد، دولت مجدّداً مجوّز تأسیس فدراسیون پاتو را صادر نمود. در پاتوی مدرن دو تیم چهار نفری سوار بر اسب، سعی در تصاحب توپی را دارند که 6 دستگیر دارد. پس از گرفتن توپ با چوبهای خاص، باید آن را به سمت حلقهای پرتاب نمایند که همچون حلقهی بسکتبال است. البتّه ارتفاع این حلقه 240 سانتیمتر است. این ورزش هنوز هم برای مردم بخشهای مرکزی کشور بسیار مهیّج بوده و دنبال می‌شود.

البتّه بازی چوگان نیز در آرژانتین بدون شک بهترین و قشنگترین نمونه در جهان است. داشتن قهرمانی جهان از سال 1949 رکوردی کمنظیر برای این کشور محسوب می‌شود. این ورزش که سابقهی آن به سال 1870 بازمیگرد، یکی دیگر از مشخّصه‌های فرهنگی آرژانتین می‌باشد. این ورزش نیز همچون فوتبال توسّط انگلیسی‌ها به آرژانتین آورده شد و به دلیل وجود دشتهای وسیع و سرسبز و وجود بهترین اسبها، ابتدا بین اروپاییان و در مزارع منطقهی پامپاس و بعدها به سرتاسر کشور گسترش یافت.

ـ چای ماته:

محبوبترین نوشیدنی ملّی آرژانتین ماته است که معمولاً افراد روزانه در چندین نوبت و در حالات و مکانهای مختلف از آن استفاده می‌کنند. اصل این نوشیدنی از باورهای ساکنان منطقهی رودخانهی لاپلاتا بوده و اوّلین کسانی که از آن استفاده کردند، سرخ‌پوستان گوارانی بودند که معتقد بودند این گیاه خاصیت آرامشبخشی و تسکیندهندگی دارد.

بعدها کشت این گیاه در منطقهی میسیونس نیز شروع شد و اتّفاقا در این ناحیه کیفیت محصول بسیار بهتر بود به گونهای که بهترین نوع گیاه ماته امروزه در این منطقه به عمل میآید. در آرژانتین خوردن این نوشیدنی در ابتدا اختصاص به گائوچهها (گاوچرانها) داشته است.

نحوهی استفاده از این نوشیدنی هم به این صورت است که مقداری از علف خشکشدهی ماته را که شبیه چای خشک سیاه است در درون ظرف مخصوص ماته که به همین نام خوانده می‌شود ریخته و مقداری آب جوش به آن اضافه می‌کنند و پس از چند دقیقه با استفاده از یک نی مخصوص مینوشند. دیدن افرادی که ظرف ماته به دست در خیابان و مراکز توریستی در حال نوشیدن ماته هستند، امری عادّی و طبیعی است.

ظروف ماته امروزه در فروشگاههای مختلف به اشکال متنوّعی یافت می‌شود. این ظروف که با موادّ مختلفی از چوب گرفته تا حتّی سم گاو و... درست می‌شوند، همچنین به عنوان یکی از صنایع دستی این کشور مورد اقبال توریستها و گردشگران خارجی قرار گرفته است. خود گیاه ماته نیز با مزهها و طعمهای مختلفی تولید شده است. در ادبیات آرژانتینی، هر مزه و طعم معنی و مفهوم خاص خود را دارد. به عنوان مثال:

ـ ماتهی تلخ، نماد قدرت، شجاعت و زندگی است.

ـ ماتهی شیرین نشانهای از عشق و علاقه است.

ـ ماتهی بسیار شیرین و داغ، برای ارائهی پیشنهاد ازدواج و بیان عشق آتشین به کار میرفته است.

ـ ماته با طعم دارچین، ارسال پیام علاقهمندی به طرف دیگر است. (به فکر شما هستم).

6ـ 3 ترجمه‌ها:

ـ ترجمهی آثار آرژانتینی به زبانهای دیگر:

وزارت فرهنگ آرژانتین در گزارشی اعلام نموده است که در حال حاضر 90 درصد ترجمه‌های انجام شده در دنیا بین 8 زبان پرطرفدار در گردش است که اسپانیولی نیز یکی از این زبانهاست. در بین این زبانها به دلیل این‌که اسپانیولی زبان مشترک چند ده کشور جهان می‌باشد، ضمن آن که در بسیاری از کشورهای دیگر از جمله ایالات متّحده و بسیاری از کشورهای اروپایی علاقهمندان خاصّ خود را دارد، بنابراین مهم‌ترین کتابهای معروف و پرفروش جهانی که در سایر کشورها به زبان اسپانیولی ترجمه می‌شود، به آرژانتین نیز صادر و توسّط کتابفروشیهای زنجیرهای توزیع می‌شود. بنابراین آمار دقیقی از میزان فروش کتابهای ترجمهی خارجی وجود ندارد اگرچه در آمار کلّی صادرات و واردات این بخش آماری نسبی از کلّ واردات بخش کتاب می‌توان به دست آورد.

در مورد ترجمهی کتابهای آرژانتینی به زبانهای دیگر، بین سالهای 2008ـ2002 لیسانس ترجمهی 706 کتاب نوشته شده توسّط نویسندگان آرژانتینی که در داخل کشور منتشر شده بودند، صادر گردیده است. تقریباً همهی این ترجمهها در خارج از کشور انجام شده است. در فهرست نویسندگان فعلی که کتابهای آن‌ها به زبانهای دیگر ترجمه شده است، افراد زیر در صدر قرار دارند: خولیو کورتازار، آدلفو بیویی[1]، گیلرمو مارتینز[2] و توماس الوی مارتینز[3]. بر اساس همین گزارش 71 درصد کتابهای ترجمه شده از نویسندگان آرژانتینی به سایر زبانها را رمان تشکیل می‌دهد. کشورهایی که بیشترین کتابهای این نویسندگان در آن‌ها ترجمه شده است، عبارتند از: فرانسه، آلمان، برزیل و ایتالیا. (روزنامهی پرفیل، 2009) حدود 30 درصد از کتابهای نویسندگان فوق نیز به 44 زبان دیگر ترجمه شده است که در بین آن‌ها حتّی می‌توان به اندونزیایی، فیلیپینی، کرهای، ژاپنی و چینی اشاره نمود. البتّه نیازی به این توضیح نیست که آثار شاخص آرژانتین از جمله مارتین فیرو اثر خوزه هرناندز و یا نوشته‌های بورخس به اکثر زبانهای زندهی دنیا ترجمه شده و همچنان در حال انتشار می‌باشد و آمار فوق صرفاً مربوط به کتب نویسندگان فعلی آرژانتین محسوب می‌شود.

در جمهوری اسلامی ایران نیز آثار چندی از نویسندگان بزرگ آرژانتینی به زبان فارسی ترجمه شده است که از جملهی آن‌ها می‌توان به چندین اثر از بورخس (اطلس، الف، نامه‌های پر تب و تاب، موجودات خیالی و...)، ارنستو ساباتو (تونل و هجوم دوبارهی مرگ) و خورخه بوکای (قصّه‌های دمیان) اشاره نمود.

ـ ترجمهی آثار خارجی به زبان اسپانیایی در آرژانتین:

به صورت سنّتی، کشور اسپانیا با شبکه‌های گسترده و پیشرفتهی نشر و توزیع کتاب و مجلّه در دنیای اسپانیاییزبان همواره رتبهی اوّل را در این بخش به خود اختصاص داده است و رقابت با این غول بزرگ، برای هر کشوری بسیار سخت است. بنابراین می‌توان حدس زد که آرژانتین نیز به نوبهی خود زیر سایهی این رقیب بزرگ فعّالیت می‌کند. اگرچه مکزیک و آرژانتین در آمریکای لاتین صاحب بزرگ‌ترین شرکتهای انتشاراتی کشورهای اسپانیولیزبان منطقه می‌باشند.

در بخش ترجمه نیز عامل فوق مهم‌ترین دلیل عدم ورود جدّی مترجمین و ناشرین آرژانتینی به دنیای آثار کتب خارجی بوده است. رئیس انجمن آرژانتینی کتاب معتقد است: «در همهی دنیا ناشران، کتابخانهداران و کتابفروشان عمده برای یافتن کتب اسپانیایی و ترجمهی آثار به این زبان عازم اسپانیا می‌شوند. در این خصوص چندین عامل دخیل است که سابقهی درازمدّت این کشور در این بخش، وجود سیستمهای پیشرفته و برنامهریزیها و قوانین مدوّن و منظّم و بالأخره عوامل حرفهای از مهم‌ترین آنهاست. البتّه نباید از فاصلهی زیاد دنیای لاتین با سایر مناطق جغرافیایی نیز غافل بود.» (روزنامهی لاناسیون، 2011)

طبق گزارش منتشره توسّط انجمن فوقالذّکر، در سال 2010 تعداد 581 عنوان کتاب خارجی در آرژانتین به زبان اسپانیولی ترجمه و منتشر شده است که نشان‌دهنده‌ی تنها دو درصد کتابهای منتشره در سال مورد اشاره است. البتّه این آمار به نسبت سال قبل از آن که 555 عنوان کتاب بوده است، افزایش کمی نشان می‌دهد. در سال مورد بحث 63 درصد کتب ترجمه شده از زبان انگلیسی بوده است. پس از آن 6/15 درصد آثار ترجمه شده از فرانسه و 6/4 درصد از زبان آلمانی به اسپانیولی ترجمه شده بوده است. ایتالیایی، پرتغالی و چینی در رده‌های بعدی قرار داشته‌اند. به گفتهی رئیس انجمن مزبور، اولویت بخش نشر کتاب آرژانتین، در چندین سال اخیر ترجمهی آثار مهم‌ترین نویسندگان خارجی به زبان اسپانیولی بوده است. دلیل اصلی نیز اینگونه عنوان شده است که در سالهای اخیر هزینهی ترجمه آثار به زبان اسپانیولی در اسپانیا رشد قابل ملاحظهای داشته است که با احتساب هزینه‌های بالاتر چاپ (به نسبت آرژانتین) مشاهده می‌گردد که ترجمهی آثار در آرژانتین و فروش آن در بازار سایر کشورهای اسپانیولیزبان به‌ویژه اسپانیا مقرونبهصرفه و شدنی است. این اقدام با عنوان «آرژانتین ترجمه میکند» در دستور کار قرار گرفته است و مترجمین زبدهی کشور برای این کار فراخوانده شده‌اند.

وزارت امورخارجهی آرژانتین، پروژهای را با عنوان «برنامهی جنوب» به تصویب رسانده است که هدف آن ترجمهی مهم‌ترین آثار ادبی و کتب فرهنگی و تاریخی آرژانتین به زبانهای دیگر برای معرّفی بیشتر کشور در جهان خارج است. طبق این برنامه تا پایان سال 2009 ترجمهی 290 اثر از نویسندگان آرژانتینی به 32 زبان خارجی نهایی شده است. (www.programasur.mrecic.gov.ar)

تجارت فرهنگی

بخش فرهنگ علاوه بر این‌که ایفاگر وظیفهی اصلی خود در جامعهی آرژانتینی می‌باشد، یک صنعت مهم و پرسود نیز محسوب می‌شود. ارزش کلّ صنایع و تولیدات فرهنگی آرژانتین در سال 2010 برابر 5/3 درصد تولید ناخالص داخلی کشور بوده است که رشد قابل ملاحظهای را نشان می‌دهد. این آمار در دو سال قبل از آن به ترتیب 02/ 3 و 27/ 3 درصد گزارش شده است. بررسی رشد سهم فرهنگ در تولید ناخالص داخلی این کشور، نشان‌دهنده‌ی رشد فزاینده در این بخش به صورت مرتّب از سال 2000 بوده است.

جدول شمارهی 6 ـ 1 مشارکت بخش فرهنگ در تولید ناخالص داخلی کشور

میزان مشارکت بخش فرهنگی در نولید ناخالص داخلی کشور بین سالهای 2005ـ2000
سال	تولید ناخالص داخلی کشور (میلیون پزو)	مشارکت صنایع و فعالیتهای فرهنگی در تولید ناخالص داخلی (میلیون پزو)	درصد مشارکت
2000	$ 276173	6409.7	2.32%
2001	$263997	6347.7	2.4%
2002	$ 235236	5809.5	2.47%
2003	$ 256023	6727.4	2.63%
2004	$279141	7959.1	2.85%
2005	$ 304764	9146.2	3%

منبع: سایت رسمی دبیرخانهی فرهنگ کشور  www.sinca.cultura.gov.ar

از سوی دیگر، میزان صادرات محصولات فرهنگی در سال 2010 برابر 675/ 115 میلیون دلار بوده است در حالی که واردات در همین سال برابر 844/ 147 میلیون دلار بوده است. بنابراین در این بخش تراز بازرگانی کشور 169/32میلیون دلار منفی بوده است که نشان‌دهنده‌ی غلبهی واردات محصولات فرهنگی بر صادرات است. (www.sinca.cultura.gov.ar/)

جدول شمارهی 6 ـ 2 صادرات محصولات فرهنگی آرژانتین

جدول میزان صادرات آرژانتین (فوب[1] – دلار)
سال	سمعی بصری	نشر	آهنگ	جمع کل
2007	12765502	82222190	32904631	127892322
2008	13743866	94337325	30993996	139075189
2009	16014698	7330767	20637286	109982550
2010	15033937	81701377	18939686	115675020
منبع: دبیرخانه‌ی فرهنگی آرژانتین www.sinca.cultura.gov.ar

جدول شمارهی 6 ـ 3 واردات محصولات فرهنگی

جدول میزان واردات آرژانتین (سیف[2] ـ دلار)
سال	سمعی بصری	نشر	آهنگ	جمع کل
2007	2610131	133188230	2832573	138630934
2008	3945028	168271999	2338451	174555734
2009	3749930	135828355	1504699	141182984
2010	8504768	138853834	1487375	147844996
منبع: دبیرخانهی فرهنگی آرژانتین  www.sinca.cultura.gov.ar

در سال 2010 در بین فعّالیتهای فرهنگی، مزیت نسبی با موسیقی بوده است. در این بخش آرژانتین بیش از 20 میلیون دلار صادرات داشته و تنها بیش از یک میلیون دلار واردات انجام داده است. در حالی که به عنوان مثال در بخش انتشار کتاب صادرات این بخش قریب 3/38 میلیون دلار گزارش شده و واردات حدود 3 برابر بیشتر یعنی 96 میلیون دلار بوده است. در همین سال آرژانتین حدود 5/6 میلیون دلار فیلمهای سینمایی و 4/9 میلیون دلار محصولات ویدئویی صادر نموده است. جدول 6ـ 3 اختصاص به صادرات و واردات بخشها و زیربخشهای فرهنگی در سال 2010 دارد.

جدول شمارهی 6 ـ 3 صادرات و واردات محصولات فرهنگی بر اساس بخش و زیربخش در سال 2010

صادرات و واردات محصولا فرهنگی بر اساس بخش و زیربخش در سال 2010
بخش	زیربخش	صادرات (فوب)	واردات (فوب)
نشر	روزنامهها و مجلات	5841280	9389588
	کتب	38314609	96009833
	سایر مصنوعات چاپی	28905490	29829205
	متون منتشره در قالب CD ، DVD	269287	699722
تولیدات صوتی ضبط شده	موسیقیهای با کلام	20452299	1221425
	موسیقیهای بدون کلام	184968	283244
محصولات تصویری	فیلم	6568898	514095
	محصولات ویدیویی	9441650	1468247
منبع: مؤسّسهی ملّی آمار و اطلاعات (INDEC)

آخرین جدول (جدول 6 ـ 4) نیز در این بخش به بررسی تجارت خارجی فرهنگی آرژانتین در قسمت نشر  اختصاص دارد.

جدول شمارهی 6 ـ 4 تجارت خارجی فرهنگی آرژانتین در بخش نشر

سال	صادرات (فوب ـ دلار)	واردات (سیف)	تراز بازرگانی
2007	82222190	133188230	50966039ـ
2008	94337325	168271999	73934674ـ
2009	73330767	135928395	62597628ـ
2010	81701337	137852834	56151457ـ
منبع: مؤسّسهی ملّی آمار و اطلاعات آرژانتین

6ـ 5 جهانگردی بینالمللی:

زیرساختهای توریستی، از جمله هتلها، جاده و خطوط هوایی و بالأخره اتوبوسرانی آرژانتین به خوبی شکل گرفته است و در مقایسه با سایر کشورهای آمریکای لاتین برای جهانگردان بسیار امن و راحت می‌باشد. برخی از نقاط این کشور از جمله کاتامارکا، لاریوخا، سان خوان و خوخوی تقریباً برای جهانگردان خارجی ناشناخته است.

ـ محوّطه‌های میراث فرهنگی:

ـ آثار جهانی ثبت شده از آرژانتین در یونسکو (میراث بشریت):

بلوک عیسوی کوردوبا

بلوک عیسوی کوردوبا(Jesuit Block and Estancias of Córdoba) در کوردوبا و مرکز استان عیسوی پاراگوئهی سابق قرار گرفته است. بلوک عیسوی کوردوبا شامل ساختمانهای متعدّد دانشگاه، کلیسا، اقامتگاه جامعهی مذهبی عیسوی و کالج بوده است. همراه با پنج محوّطهی بزرگ از مزارع کشاورزی، و ساختمانهای مذهبی و غیرمذهبی است که نشان‌دهنده‌ی یک تجربهی منحصربفرد شهرسازی است که در آن بناهای مختلف مذهبی، اجتماعی، و اقتصادی در یک دورهی بیش از 150 ساله در طول قرون 17 و 18 میلادی انجام شده است. این بناها نمونه‌های استثنایی از تلفیقی از ارزشها و فرهنگ اروپایی و بومی را در طول دوره‌های تأثیرگذار در آمریکای جنوبی به نمایش میگذارند.

دانشگاه ملّی کوردوبا که پیش از این کالج ماکیسموی انجمن عیسوی نامیده میشده است، در وسط یک باغ بزرگ گیاهشناسی در این مجموعه قرار گرفته است. ساختمان اصلی از سنگ و آجر است.

ساختمان اصلی کلیسا از دو منارهی بزرگ سنگی که در بخش بالایی از آجر استفاده شده ساخته شده است. دیوارها از سنگ است. در داخل کلیسا یک محراب ساخته شده که به شکل بسیار زیبایی تزئین شده است. این معماری در ساخت کالج و ساختمانهای دیگر نیز تکرار شده است. به طور کلّی معماری بنا الگوی کامل معماری قرون 15 و 16 اسپانیاست و کلیسا شباهت بسیاری به کلیسای مونسرات در نزدیکی بارسلون اسپانیا دارد.

5 مجموعهی دیگر در نزدیکی ساختمان کلیسا و کالج قرار دارند که هر کدام عبادتگاههای جداگانه، محلّ اقامت کشیشها، محلّ زندگی کارگران، مزارع کشت سبزیجات و میوهها، کارگاههای نسّاجی و کارگاههای دیگر و محلهای پرورش و نگهداری حیوانات داشته‌اند. در واقع هر کدام را شاید بتوان شهرکهای مجزّایی فرض کرد که در 5 نقطهی مختلف تعبیه و ساخته شده بود.

پارک ملّی یخچالهای طبیعی[1]:

شامل پارکهایی از یخچالهای طبیعی بسیار زیبا و اعجابانگیز است که تلفیقی از کوههای سر به فلک کشیده و تعداد زیادی دریاچه‌های یخچالی از جمله «دریاچه‌ی بزرگ آرژنتین» در این مجموعه قرار دارد.

این منطقهی وسیع کوهستانی شامل میدان یخچالهای طبیعی پاتاگونیا می‌باشد که نیمی از این پارک بزرگ زیبا و منحصربفرد را در بر میگیرد. این یخچال با وسعتی حدود 14 هزار کیلومتر مربّع بزرگترین کوه یخ خارج از قطب جنوب است. در مجموع این منطقه دارای 47 یخچال بزرگ طبیعی اصلی و 200 یخچال کوچکتر مستقل از یخچال اصلی می‌باشد.

در واقع این منطقه بهترین مکان در آمریکای جنوبی برای دیدن یخچالهای طبیعی است و در ضمن یکی از بهترین نقاط دنیا برای مطالعهی گرم شدن کرهی زمین و پیشروی سطح یخچالهاست. به همین دلیل سالیانه هزاران گردشگر صرفاً برای بازدید از این منطقه به آرژانتین سفر می‌کنند. این پارک در سال 1981 توسّط یونسکو به عنوان میراث مشترک جهانی به ثبت رسید.

ـ پارک ملّی ایگواسو:

این پارک بزرگ شامل پارک ملّی و رودخانهی بزرگ پرآبی است که در استان میسیونس در شمال شرقی آرژانتین واقع شده است. رودخانهی ایگواسو در بخش شمالی پارک و مجموعهی بزرگ آبشاری به همین نام واقع شده است. بخش جنوبی همین رودخانه و پارک نیز میراث جهانی برزیل را تشکیل می‌دهد. بدین ترتیب مشخص می‌شود که آبشار عظیم و بینظیر ایگواسو که به طور متوسّط 80 متر ارتفاع و سه کیلومتر طول دارد، بخشی از مرزهای دو کشور برزیل و آرژانتین را تشکیل می‌دهد.

جنگلی که در حاشیهی رودخانه و آبشار ایگواسو به عمق 200 کیلومتر مربّع واقع شده است، مشخّصات جنگلهای مناطق مرطوب نیمهگرمسیری را دارد. در این منطقهی حفاظتشده، گونه‌های مختلفی از جانوران از پستانداران تا پرندگان دیده می‌شوند. به‌ویژه تقریباً گونه‌های کاملی از پرندگان جنوب آمریکای لاتین را می‌توان در این پارک بزرگ ملّی و میراث جهانی دید. این منطقهی بزرگ در سال 1541 توسّط دون آلوار نونیز اسپانیایی کشف شد.

ـ غار دستساز[2]:

این غار نمونهی بینظیری از هنر حفّاری غار توسّط انسانهای نخستین است که حدس زده می‌شود که بین 9500 تا 13000 سال قبل کنده شده باشد و نشانه‌های خوبی از فرهنگ جوامع بشری اوّلیه در آمریکای لاتین است. این غار نام خود را از نقوش دست انسان که بر دیواره‌های غار حکاکی شده، گرفته است. البتّه در دیواره‌های غار همچنین نقوشی از حیوانات و همچنین صحنه‌های شکار دیده می‌شود.

این نقّاشیها شاید کار اجداد جوامع شکارچی منطقهی پاتاگونیا باشد که بخشی از نسلهای بعدی آن‌ها در قرن 19 توسّط استعمارگران اروپایی در این منطقه کشف و البتّه نابود شدند. این غار شگفتانگیر در استان پاتاگونیا واقع شده و در سال 1999 در فهرست آثار تاریخی یونسکو ثبت شد.

ـ شبهجزیرهی والدس[1]:

این شبهجزیره که در استان چوبوت واقع شده است در واقع یک پرتگاه 4000 کیلومتری است که 100 کیلومتر از شرق اقیانوس اطلس بیرون زده است. این منطقه 400 کیلومتر خطّ ساحلی است که تعدادی خلیج، صخره‌های سنگی، دریاچه‌های کمعمق، سواحل و تپّه‌های شنی و جزایر کوچک را به وجود آورده است.

سواحل و آبهای اطراف این شبهجزیره، مکان ویژهای برای زندگی پستانداران دریایی است. نهنگهای جنوبی از آبهای حفاظتشدهی این منطقه برای جفتگیری و زاد و ولد استفاده می‌کنند. حدّاکثر جمعیتی بالغ بر 1000 نهنگ از این نوع در این منطقه زندگی می‌کنند. شیرهای دریایی و پرنده‌های خاص منطقه نیز در دسته‌های بزرگ در این منطقه وجود دارند. گلّه‌های بزرگ از شترهای بیکوهان آمریکای جنوبی نیز در این منطقه زندگی می‌کنند. شبهجزیرهی والدس در سال 1999 به عنوان میراث مشترک جهانی توسّط یونسکو به ثبت رسید.

ـ راه اینکا[2]:

در واقع ادامهدهندهی راه اصلی کشف یک فرهنگ عمدهی آمریکای لاتین است که می‌توان نام «راه اینکا» را بر آن نهاد و در امتداد درّه‌های دیدنی رودخانه‌ی ریو گرانده (رودخانهی بزرگ) از سرچشمه‌های آن در فلات سرد بیابانی و ارتفاعات آند تا منطقهی رودخانهی لئون در حدود 150 کیلومتر به سمت جنوب کشیده شده است.

شواهد قابل توجّهی در این مسیر کشف شده که نشان‌دهنده‌ی آن است که به عنوان یک مسیر اصلی تجاری در 10 هزار سال قبل مورد استفاده قرار می‌گرفته است. کشفیات این راه طولانی، ابعاد زیادی از نوع زندگی در امپراتوری بزرگ اینکاها را روشن کرده است. این میراث جهانی در سال 2003 توسّط یونسکو به ثبت رسید.

6ـ 6 کنوانسیونهای بینالمللی میراث فرهنگ و آرژانتین:

در حال حاضر مهم‌ترین کنوانسیون بینالمللی میراث فرهنگی کنوانسیون مشهور به 1972 می‌باشد که در کنفرانسی که توسّط سازمان علمی فرهنگی ملل متّحد (یونسکو) در شهر پاریس در اکتبر 1972 برگزار گردید، به تصویب رسید. آرژانتین نیز در سال 1978 با تأیید نهایی مفادّ این کنوانسیون به عضویت آن درآمده است. هشتمین نشست کمیتهی میراث جهانی نیز در سال 1984 در بوئنوس‌آیرس برگزار گردید.

6ـ 7 قهرمانان ملّی و مفاخر فرهنگی:

آرژانتین مفاخر ادبی، فرهنگی، ورزشی و قهرمانان زیادی دارد. در این بخش صرفاً مهم‌ترین قهرمان ملّی کشور و همچنین دو نفر از قهرمانان ورزشی کشور معرفی می‌شوند. سایر مفاخر کشور در بخشهای بعدی معرّفی خواهند شد.

---

[1] Península Valdés

[2] Quebrada de Humahuaca

---

[1] Los Glaciares

[2] Cueva de Manos

---

[1] فوب(FOB) به معنی قیمت تا لحظهی تحویل روی کشتی است. بنا بر قوانین بین‌المللی در شرایط فوب فروشنده وظیفه دارد تمامی هزینه‌های کالا را تا محلّ حمل اصلی (با کشتی یا هواپیما یا راهآهن) متقبّل شود و تمامی هزینه‌های بعد از این مرحله اعم از کرایهی حمل، بیمه، تعرفه‌های وارداتی و... را خریدار متقبّل می‌شود.

[2] سیف (CIF) به معنای بهای تمام شدهی کالا در مرکز کشور مقصد است که تشکیل میشود از بهای کالا در شهر مبدأ به اضافهی هزینهی بستهبندی و کرایهی حمل تا بندر کشور مقصد و هزینهی بیمه تا مقصد.

---

[1] Adolfo Bioy casares

[2] Guillermo Martínez

[3] Tomás Eloy Martínez