زبان و ادبیات تایلند

زبان و خط رسمی

زبان ملی و رسمی‌تایلند، زبان تایلندی است که با گویش‌های گوناگون در سراسر این کشور به‌کار می‌رود و زبانی آهنگین است که افعال آن صرف نمی‌شود. بیشتر واژه‌های آن تک‌هجایی است و هر کلمه با پنج لحن گوناگون ادا می‌شودکه هر لحن، معنای آن کلمه را تغییر می‌دهد و یادگیری آن دشوار است. بیشتر کلمات چندهجایی این زبان، از زبان‌های خمر، پالی یا سانسکریت به آن وارد شده‌اند. ترتیب کلمات در این زبان به شکل فاعل، فعل و مفعول است و فاعل را معمولا نمی‌آورند.

در تایلند همچنین زبان‌های چینی (در شمال) و ملایو (در جنوب) هم به‌کار می‌رود، زبان انگلیسی هم که تدریس آن در مدارس دولتی اجباری است، در سراسر کشور، به‌ویژه در بانکوک و دیگر شهرهای اصلی کاربرد دارد؛ اما مردم تسلط چندانی به این زبان ندارند.

خط تایلندی را رام کام هنگ، پادشاه دوره سوخوتای از خط هندی و الفبای خمری اقتباس کرده است.

تاریخ ادبیات و کتابت

نخستین نوشته موجود به الفبای زبان تایلندی، سنگ نوشته‌ای است که از دوره سلطنت رام کام هنگ، یعنی از دوران سوخوتای بر جای مانده است و تاریخ آن ۱۲۸۳م است. در ۱۷۳۲م، در هنگام سلطنت باروماکوت(Barommakote) از پادشاهان دوره آیوتایا کتاب جواهرات یا جیندامانی(Jindamanee) از نخستین کتاب‌های تایلندی بود، که نوشته شد.

یکی از آثار منظوم دوره آیوتایا کتابی است با عنوان فرا مالای خام لونگ(Phra Malai Kham Luong) که شاهزاده «تاماتی بت»(Thammathibet) آن را نوشته است. داستان این کتاب درباره یکی از مقدسین به نام «فرامالای» است که به درون جهنمی از گناهکاران می‌افتد و آن‌ها را تا هنگامی‌که به مواعظ او گوش می‌دهند، از عذاب دور می‌کند. این قصه موضوع بسیاری از مجسمه‌ها و نقاشی‌های تایلند قرار گرفته است.

یکی از آثار ادبی مهم و معروف تایی رساله‌ای درباره سه جهان است که گویا یکی از پادشاهان دوره سوخوتای آن را در ۱۳۴۵م، نوشت و ترای فومی‌کاتا(Traiphumikhatha) نام دارد، این کتاب یکی از رساله‌های قدیمی موجود درباره جهان‌بینی بودایی است(History of Books In Thailand (1Page)).

«تاریخ ادبی تایلند مانند تاریخ سیاسی آن کشور از قرن سیزدهم میلادی شروع شد و در آن تاریخ، الفبای سیاسی که اکنون خط متعارف مردم است، صورت کامل حاصل کرد. از آن زمان به بعد، آثار محفوظ خردخرد به جای مانده است و همه از کتب و آثار مذهبی شروع می‌شود؛ در آن میان آثار نظم و نثر از هر دو به ظهور رسیده است و این آثار به شعر و نثر چینی قرابت و نزدیکی دارد؛ بعدا کلام منظوم و مقفا به تقلید از اشعار هند جنوبی، مالی و سانسکریت به ظهور رسیده است و کلمات بیگانه از زبان‌های سانسکریت و مالی و کامبوجی در آن‌ها به‌کار برده شده و سپس ادبیات بودایی به کلی مرکز وضع آثار ادبی تایلند شده است. مقالات و موضوعات خارج از مذهب، بعدها در قرون اخیر کم‌کم پیدا شده‌اند و حکایات بسیار از تاریخ قدیم چین در ادبیات سیامی یافت می‌شود؛ حکایات رزم‌نامه معروف هندی «رامایانا» بالتمام به زبان و شعر تایلندی ترجمه شده است و بعضی اخبار و داستان‌ها را از کتاب رزم‌نامه معروف «مهابهاراتا» گرفته‌اند و هم‌اکنون منظومه رامایانا به شعر تایلندی یکی از منابع مهم آن داستان و یکی از آثار مهم زبان تایلندی می‌باشد.

در قرون جدید اندک‌اندک آثار ادبی جدیدی به‌نثر تایلندی راه یافت. نخست حکایات بسیار از داستان‌ها و عشق‌نامه‌های چینی ترجمه و نثر تایلندی غنی و توانگر شد و بعد از آن از ادبیات اروپایی، مخصوصا اشعار و منثورات فرانسوی و انگلیسی از قرن نوزدهم به بعد، کسوت آن زبان را پوشیده است و به‌تدریج نویسندگانی در آن کشور به ظهور رسیده‌اند که به تقلید از نویسندگان اروپا حکایات کوچک و رمان‌های بزرگ به زبان ملی خود نوشته‌اند.

یکی از سلاطین‌دانشمندان آن کشور، موسوم به واجیراودها (Vajiravudha) ملقب به رامای ششم، که مردی ادیب و صاحب‌قلم بوده است، مقداری از تئاترهای انگلیسی شکسپیر را به زبان قومی خود ترجمه کرده است و آن‌ها را در تئاتر سلطنتی نمایش داده‌اند. این پادشاه بعضی از دراماهای کلاسیک سانسکریت مانند شاکونتالا و سادتری، را نیز به زبان تایلندی درآورده است و زمان او مقدمه عصر نوین در ادبیات تای به شمار می‌رود» (حکمت، ۱۳۷۹: ۵۸۳).

ادبیات سنتی تایلند

ادبیات سنتی منظوم تایلند از دوره آیوتایا (۱۳۵۰م تا ۱۷۶۷ م) آغاز می‌شود. آثار مذهبی این دوره عبارتند از:

۱.کتاب تولد بزرگ(Maha Chat)(که بعدها با عنوان نسخه سلطنتی تولد بزرگ بازنویسی شد)؛

۲. ویرایش تایلندی کتاب وسانتارا جاتاکا(Vessantara Jataka)(که داستان زندگی ماقبل آخر بودای آینده بر روی زمین است)؛

۳. داستان شاهزاده لو(Lilit Phra Lo)(داستانی تراژیک که یکی از آثار بزرگ منظوم ادبیات تایلند شمرده می‌شود)؛

۰۴ شکست یوان(Lilit Yuan Phai)(اثری تاریخی درباره شکست نیروهای کشور لان نا(Lan Na) از لشکریان آیوتایا).

دوره سلطنت نارای کبیر از پادشاهان دوران آیوتایا (۱۶۵۶م تا ۱۶۸۸م) را باید از ادوار طلایی ادبیات تایلند دانست که دربار نویسندگان را حمایت می‌کرد و کتاب‌های شعر جدیدی در این مدت تدوین شد. مهم‌ترین سفرنامه‌های منظوم تایلند، با موضوع اصلی مسافرت، جدایی، و عشق و عاشقی‌های سوزناک، مربوط به این دوره است، از جمله آن‌ها می‌توان از کتاب سفر اندوهگین(Nirat Khlong Kamsuan) نوشته سی پرات(Si Prat) نام برد که شرح سفر او به تبعید در «ناکون سیتامارات» از شهرهای جنوبی تایلند است.

بیشتر آثار ادبی تایلند در هجوم ویرانگر برمه‌ای‌ها به آیوتایا در ۱۷۶۷ م، از میان رفت و غارت شد؛ ولی پس از بیرون‌راندن برمه‌ای‌ها و انتقال پایتخت به بانکوک، بسیاری از قوانین، آثار مذهبی و متون ادبی بازنویسی شد، از جمله حماسه راماکیئن و کتاب مقدس تری پیتاکا (سه سبد) در دوران رامای یکم (۱۷۸۲م تا ۱۸۰۹ م) تدوین شدند؛ حماسه منظوم چانگ خون فائین(Chaichana Khong Luang) پر از ماجراهای عشقی و سلحشورانه است و عنوان این کتاب و عنوان حماسه فراآفای مانی، از نام قهرمانان این داستان گرفته شده است و هر دوی آن‌ها در دوران سلطنت رامای دوم (۱۸۰۹م تا۱۸۲۴م) نوشته شده است.

آوردن نخستین دستگاه چاپ به تایلند که مبلغان مسیحی آن را به این کشور وارد کردند، تحولی شگرف در تاریخ کتابت به وجود آورد. (Smyth, David.A)

حماسه فرا آفای مانی

سانتون پو(Sunthon Phu) از چهره‌های مشهور ادبی تایلند و از شعرای کلاسیک این سرزمین است که در میان مردم محبوبیت فراوانی دارد. وی در ۱۷۸۶م زاده شد و در میانه سده نوزدهم (۱۸۵۵م) درگذشت. او در نوشته‌های خود به‌خوبی احساس مردم را بیان می‌کرد و برای مردم می‌نوشت؛ از این رو نوشته‌های او که برای همه آسان فهم بود، محبوبیت فراوانی در میان قشرهای گوناگون جامعه پیدا کرد. اثر دیگر او عبارت است از کتاب مشهور نه سفر(Nine Nirat) که سفرنامه او به نقاط مرکزی و شرقی تایلند است و خاطرات او را از زیارت معابد آن ناحیه بیان می‌کند.

پادشاهان تایلند یعنی رامای پنجم و رامای ششم نیز نویسندگان برجسته‌ای بودند که میراث معنوی پرشماری از نظم و نثر از خود باقی گذاشتند. در میان آثار برجسته رامای پنجم باید از انگوپا(Ngo. Pa) و سفرنامه وی با عنوان کالی بین(Kali Bin)(سال‌های دور از خانه) که خاطرات سفر وی به اروپا در سال‌های ۱۹۰۶م و ۱۹۰۷م است، نام برد. آثار رامای ششم نیز شامل ماتاناپاتا(Matana Phata)، فرانان خام لونگ(Phraya Anuman Rajadnon) و سلسله مقالات وطنی او با عنوان «موانگ تای چونگ تون توت»(Muang Thai Chongtun Toet) (تایلندی‌ها بیدار شوید) است، این دو پادشاه کوشیدند که فرهنگ سنتی تایلند را با روش زندگی نوین غرب آشتی دهند.

یکی دیگر از نویسندگان و پژوهشگران برجسته تایلند «فرایا آنومان راجادون»(Phraya Anuman Rajadnon)(۱۸۸۸م تا ۱۹۶۹م) است که شیفته فرهنگ سنتی تایلند، از زبان‌شناسی تا فولکور بود، آثار بسیاری در این زمینه‌ها نگاشت و منبع الهام‌بخشی برای بسیاری از جوانان تایلندی شد که اکنون در حوزه‌های دانشگاهی می‌درخشند.

در دوران تازه یعنی از ۱۹۰۰م به بعد، تایلندی‌ها به آثار «دوک مای سود»(Dokmaisod) علاقه نشان داده‌اند که معروف‌ترین داستان‌های او عبارتند از: فودی(Phu Di)، نونگ نای روی(Nung Nai Roy)(به معنای یک‌درصد)، نیت(Nit) ، چای‌چانا خونگ لوانگ(Chaichana Khong Luang) و ناروبان(Naruban). بسیاری از آثار او را در مدارس تایلند درس می‌دهند.

کتاب تونگ ماهارات(Tung Maharat) درباره زندگی روستایی است و لونگ فرای(Long Phrai) ماجراهای جنگل است. این‌ها دو اثر مهم و معروف «مالای چو پینیج»(Malai Choopinij) هستند که در نوشتن داستان کوتاه تایلندی سرآمد بود؛ کتاب‌های وی را با دو نام مستعار یعنی«مای آنونگ»(Mae Anong) و «نوی اینتانون»(Noi Intanon) منتشر می‌کنند.

از میان نویسندگان برجسته و مدرن تایلند باید از نویسندگان زیر نام ببریم: «یاکوپ»(Yakhop) نویسنده داستان پوچاناسیپ تیت(Phu Chana Sip Thit) (درباره دربار پادشاهی برمه)، «سری بورافا»(Sri Burapha) و اثر عاشقانه مشهور او، کانگ لانگ فاپ(Khang Lang Phap).

کریشنا آسوکسین(Krishna Asokesin)، نویسنده بیش از یک‌صد داستان درباره عشق و مشکلات زندگی خانوادگی.

«سووانی سوخونتا»(Suwanee Sukhontha) و داستان چوکان(Chu Kan) درباره پزشک جوانی که برای کار به روستا می‌رود.

و سرانجام «کوکریت پراموج»(Kukrit Pramoj) نخست‌وزیر پیشین و اثر مشهور وی به‌نام سی‌فاندین(Si Phandin). سی فاندین درواقع تصویری از جامعه تایلند در دوران سلطنت چهار پادشاه، از رامای پنجم تا رامای هشتم، را نشان می‌دهد (164-2000:162 .(Thailand into the

«تامات آی بس»(Thamaat Ibes) یکی از شعرای ملی تایلند است که حدود ۲۵۰ سال پیش می‌زیست و اشعار وی درباره میهن‌دوستی و اخلاق‌گرایی است. او علاقه خاصی به حافظ شیرازی داشت و او را یکی از بزرگ‌ترین شاعران جهان می‌دانست و معتقد بودکه طراوت و تازگی اشعار حافظ هرگز از میان نخواهد رفت.

«مونتری آموی جانی»(Montri Amoyjani)، شاعر معاصر تایلند و از اعضای فرهنگستان زبان تایلند است که اشعار حافظ، خیام و عطار را به تایلندی ترجمه کرده است. او که در ۲۰۰۶ درگذشت، اشعار چند بعدی حافظ را نشانه هوش و جهان‌بینی عمیق وی می‌دانست (پاک آئین، ۱۳۹۰؛ ۱۳۰).

آشنایی با ادبیات غرب

«در آغاز سده بیستم، ترجمه آثار پرفروش نویسندگان غربی مانند ماری کورل(Marie Corelli)، ویلیام لخوس(William Lequeux)، چارلز گاروایس(Charles Garavice)، ریدر هاگارد(Rider Haggard)، ساکس رومرا(Sax Rohmer)، آنتونی هوپ(Anthony Hope) و آرتورکوتان دویل(Arthur Cotan Doyle)، کم‌کم وارد بازار شد؛ اما تا میانه دهه ۱۹۲۰، داستان‌های اصیل تایلندی که نخست به‌صورت پاورقی در روزنامه‌ها و مجلات کشور چاپ می‌شد، به شکل کتاب درآمد و بسیار پر طرفدار شد، بیشتر این داستان‌ها، قصه‌های عشقی بودند که موضوع اکثر آن‌ها عشق دختری فقیر به پسری پولدار (یا برعکس) بود و داستان پس از گذر از سلسله ماجراهای گوناگون، به سرانجام خوبی می‌رسید.

در سال‌های پایانی دهه ۱۹۲۰م، دوره‌ای طلایی آغاز شد که در آن، نویسندگان تایلندی برای نخستین بار به نقد موضوعات اجتماعی پرداختند و به مسائلی چون چندهمسری، روسپی‌گری، نابرابری‌های اجتماعی و جامعه طبقاتی توجه جدی شد.

آثاری چون سیرک زندگی(Lakhon Haeg Chiwit) از آکادام کونگ را پیپات(Akatdamkoeng Raphiphat) در ۱۹۲۹م، نبرد زندگی(Songkhram Chiwit) در ۱۹۳۲م و «آن سوی نقاشی و چند داستان دیگر»(Khang Lang Phap) از سیبورافا(Siburapha)(با نام مستعار کولاپ سای پرادیت)(Kulap Saipradit) روسپی(Ying Khon Chua) در ۱۹۳۷م از ک.سوان کانانگ(K. Suang Khanang) با نام مستعار کانها کینگ سیری(Kanha Khiengsiri) و کتاب اشراف(Phudi) اثر دوک مای سوت(Dokmai Sot)(با نام مستعار بوپا کونچون)(Buppha Kunchon)، از آثار کلاسیک ادبیات تایلند شمرده می‌شود.

معروف‌ترین این آثار، داستان «آن سوی نقاشی» است که تا آغاز سده بیست و یکم، چهل بار تجدید چاپ و به زبان‌های چینی و ژاپنی هم ترجمه شده است و از روی آن دو فیلم سینمایی ساخته‌اند. داستان درباره عشقی پرشور میان دانشجوی تایلندی رشته مالیه در ژاپن و زن اشرافی تایلندی است که متأهل و بزرگ‌تر از اوست. این داستان با بسیاری از داستان‌های این دوره، به‌سبب بیان صادقانه احساسات انسانی، تفاوت اساسی دارد، بیش از ده سال پس از نخستین چاپ این کتاب، یکی از منتقدان، در مقاله‌ای شخصیت‌های این داستان را نماد افول سنت اشرافی کهن و سربرآوردن طبقه جدید سرمایه‌دار کمپرادور، در تایلند معرفی کرده است.

در اواخر دهه ۱۹۴۰م، بسیاری از نویسندگان تایلندی که شیفته رئالیسم سوسیالیستی شده بودند، برای مدت کوتاهی به نوشتن رمان‌های بلند و داستان‌های کوتاه پرداختند که محور آن‌ها بر بی‌عدالتی اجتماعی دور می‌زد.

بیشتر این نویسندگان در سال‌های تاریک دهه ۱۹۵۰م و ۱۹۶۰م که آزادی بیان به شدت محدود شده بود، به خاموشی گرائیدند. در سال‌های بعد فقط داستان‌های واقع‌گریز و خیالی که «ادبیات آب راکد» خوانده می‌شود، دوام آوردند، اما یکی از نویسندگانی که در این دوره راه دیگری برگزید، «لائو کام هوم»(Lao Khamhom) (با نام مستعار کام سینگ سریناک)(Khamsing Srinawk) بود که داستان‌های موشکافانه او درباره آداب و رسوم تایلند برای نخستین بار در ۱۹۵۹ م، در مجموعه‌ای با عنوان فابوکان(Fabokan)(سیاست‌مدار و داستان‌های دیگر) منتشر شد. داستان او پرمایه‌تر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد. آثار او کوتاه بودند و بهترین آن‌ها را هم در اواخر دهه ۱۹۵۰م تا اوایل دهه ۱۹۷۰م نوشت، «لائو کام هوم» در جهان نویسندگی گل کرد، آن‌چنان‌که در ۱۹۹۲ م به دریافت عنوان «هنرمند ملی تایلند» نایل شد.

در اواخر دهه ۱۹۶۰م نسل تازه‌ای از نویسندگان، بار دیگر به واقع‌گرایی سوسیالیستی روی آوردند که این مرحله «ادبیات برای زندگی» نامیده شد و فضای روشن‌فکری حاصل از آن به سرنگونی دولت نظامی تایلند، در ۱۹۷۳م انجامید. چنین ادبیاتی با ساده‌کردن مسائل نمی‌توانست رواج چندانی پیدا کند، از این رو با کودتای نظامی و ضد انقلابی ۱۹۷۶م، سرکوب شد. این حرکت، بسیاری از نویسندگان، روشن‌فکران و دانشجویان را به حزب کمونیست تایلند کشاند و ترس از بروز دوره تاریک دیگری، سراسر کشور را فراگرفت؛ اما با روی کارآمدن نظامیان لیبرال‌تر، امیدهای تازه‌ای پدید آمد.

در ۱۹۷۷ م سوچارت ساواتسی(Suchart Sawatsi) نشریه‌ای سنت‌شکن به‌نام «جهان کتاب»(Khamsing Srinawk) به‌راه انداخت که تا ۱۹۸۳ م دوام آورد. این نشریه با مقالات برگزیده در زمینه‌های مصاحبه، بررسی کتاب، داستان‌های کوتاه و شعر، در تایلند و ادبیات جهانی، توجه همه دست‌اندرکاران ادبی و اجتماعی را به خود جلب کرد. پس از پایان کار این نشریه، سوچارت به نقش خود در ادبیات تایلند ادامه داد و به چاپ داستان‌های کوتاه در فصل‌نامه‌ای به‌نام «حلقه گل»(Fabokan) که از ۱۹۹۰م تا ۲۰۰۰م منتشر می‌شد، پرداخت؛ وی دست‌اندرکار برگزاری جوایز سالانه و پژوهش در زمینه تاریخ ادبی تایلند در سال‌های آغاز سده بیستم شد.

تحولات اجتماعی و اقتصادی سریعی که در میانه دهه ۱۹۸۰م در جامعه تایلند پیش آمد، برای نویسندگان این سرزمین الهام‌بخش شد؛ در همان حال برقراری جایزه‌های ادبی، تشویق و تمجید از نویسندگان و توجه دائمی رسانه‌های گروهی در این زمینه، نقش مهمی در ایجاد محیط ادبی پرشور در تایلند بازی کرد.

از میان نویسندگان این دوره باید از «چارت کورب جیتی»(Chart Korb Jitti) نام برد که از نظر هنری و مالی موفق‌ترین آن‌ها بود. داستان کوتاه او با عنوان پایان راه(Chon Trork) که در ۱۹۸۰م نوشت و ساختاری ماهرانه داشت، سقوط اقتصادی و اخلاقی افراد خانواده‌ای از طبقه کارگر را نشان می‌داد که با وجود کار طاقت‌فرسا نمی‌توانند با مزد روزانه بسیار کم در برابر فشار بی‌امان مخارج زندگی روزمره، تاب بیاورند. برعکس نویسندگان مکتب «ادبیات برای زندگی»، چارت کورب جیتی خوانندگان را وا می‌داشت که خود از داستان نتیجه‌گیری کنند، نه این‌که بخش خاصی از جامعه را متهم کند.

همین دیدگاه ناامیدکننده در داستان دیگر او با عنوان قضاوت(Kham Phiphaksa) که در ۱۹۸۲م نوشت و برنده جایزه شد، به‌چشم می‌خورد. داستان درباره سرایدار خوش‌نیت مدرسه‌ای در روستا است که بر اثر تزویر جامعه به آدمی رانده شده تبدیل می‌شود. «چارت کورب جیتی» با درآمد انتشار آثار خود به آن‌چنان تمکن مالی رسید که برای بیشتر نویسندگان تایلند رویایی بیش نبود. او به‌دلیل جدیتی که برای حضور ادبی در صحنه جهانی داشت و نیز برای تامین معاش خود، ترجمه انگلیسی آثار خود را نیز چاپ کرد» .(Smyth, David A)

باید افزود که نویسندگان تایلندی در سده بیستم به جای ورود به بازار ادبیات بورژوایی، بیشتر به نگاشتن داستان‌های کوتاه و سبک روی آوردند. رفته‌رفته برخی از نویسندگان به تولید آثار جدی‌تری پرداختند؛ از میان آن‌ها می‌توان به کوکریج پراموج، کولاپ سای پرادیت(Kulap Saipradit) (با نام مستعار سیبورافا)(Siborapha) و بوتان(Botan) اشاره کرد که بعضی از آثار آن‌ها به انگلیسی نیز ترجمه شده است. دو نویسنده تایلندی که آثار آن‌ها برمحور نقد اجتماعی قرار دارد، عبارتند از: «خام سینگ سریناک»(Kham Sing Srinawk) و «پیرا سودام»(Pira Sudham) که به زبان انگلیسی می‌نویسند .(Thai Literature)

از ۱۹۷۸م که جایزه ادبی سازمان آسه‌آن برقرار شد، یکی از نویسندگان تایلندی به‌نام «وین لیو وارین»(Win Lyovarin) تاکنون دو بار در سال‌های ۱۹۹۷ م و ۱۹۹۹م موفق به دریافت این جایزه شده است. داستان‌های او بیشتر درباره موضوعات دوران معاصر و از جمله مسائل سیاسی تایلند است.

در زمینه ادبیات کودکان باید از «گارپون وجاجیوا»(Ngarpun (Jane) Vejjajiva) با نام مستعار «جین» که یکی از نویسندگان و مترجمان معروف تایلندی است، نام برد که به فلج مغزی دچار است، کتاب شادمانی کتی که در ۲۰۰۳م چاپ شد، نخستین رمان اوست این کتاب درباره دختری تایلندی است که برای از دست‌دادن خانواده خود، سوگوار است ولی؛ از زندگی در کنار مادربزرگ خود در روستای کوچکی در کرانه رود چائوفرایا لذت می‌برد، این رمان جوایز بسیاری را به خود اختصاص داد و به زبان‌های گوناگون ترجمه شده است (پاک‌آئین، ۱۳۹۰: ۱۲۹).

برای مطالعه بیشتر نگاه کنید به:

Eoseewong, Nidhi. Pen and Sail: Literature and History in Early Bangkok, Silkworm Books, 2006.

Phillips, Herbert P. Modern Thai Literature: With an Ethnographic Interpretation. University of Hawaii Press, 1987.

Thai Literary Works of the Ayutthaya Period, Thailand, Asean, 1999.

Wenk, Klaus Thai Literature: An Introduction. White

Lotus Co Ltd; 1st edition.