موسسات فرهنگی رسمی اردن

مؤسسات فرهنگي رسمي‌

• وزارت فرهنگ چنان که آمد اولين بار در سال 1988 به منظور شناساندن تمدن عربي اسلامي، احياء ميراث قومي‌در علوم و فنون و آداب، توجه به هنرمندان و نويسندگان و اديبان و تشويق آنان، ايجاد مراکز فرهنگي و هنري و نظارت بر آنها، حمايت از حرکت نشر و تاليف، ايجاد موزه‌هاي تاريخي و مردمي‌و باستان شناسي، ايجاد کتابخانه و نظارت بر آنان و... تأسيس شد.(4)

اين وزارت خانه تلاش زيادي در جهت نشر کتاب و مجلات و اجراي نمايش‌ها، ايجاد کتابخانه‌هاي تخصصي، حمايت از نويسندگان و اديبان، شرکت در سمينارها و همايش‌هاي مختلف، توجه به ميراث فرهنگي، حمايت از انجمن‌ها و مؤسسات فرهنگي و مراکز و اتحاديه‌ها به عمل آورده است.(5)

• وزارت آموزش و پرورش: کشور اردن در ابتداي تأسيس امارت شرقي (1921)، شاهد جنبش بزرگي در زمينه آموزش بود و برنامه‌هاي بسياري در زمينه آموزش، تأسيس مدارس ابتدايي و دبيرستان اجرا کرد ولي وزارت آموزش و پرورش اين کشور، در سال 1940 تأسيس شد. (6)

اين وزارت خانه در مناسبت‌هاي مختلف ملي و ديني در راه اندازي برنامه‌هاي فرهنگي و تفريحي شرکت و جشنواره‌ها و جشن‌هاي جمعي برپا مي‌کند. مدارس در اين برنامه مشارکت فعالي دارند. در زمان اتمام تحصيلات  دانشجويان نيز جشن فارغ التحصيلي برپا مي‌کند.(7) براي توضيحات بيشتر به فصل مربوطه مراجعه شود.

• وزارت آموزش عالي: قانون آموزش عالي اردن در سال 1985 به تصويب رسيد. اين وزارت خانه کليه اختيارات مربوط به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشي را در اختيار دارد. (8)

اهداف اين وزارتخانه عبارت است از ساختن هموطنان مومن، داراي روحيه مسئوليت پذيري، دنبال کننده مسائل انساني و ارزش‌ها و توسعه آنها، عالم به علوم و مهارت‌ها و معارف و نيز تربيت افراد متخصص، ايجاد مشارکت و همکاري بين مؤسسات آموزش عالي و ساير مؤسسات و... .(9)

اين وزارتخانه سعي در گسترش به كارگيري زبان عربي، تأليف و ترجمه بر اساس آن، يادگيري حداقل يک زبان خارجي براي آگاهي از دستاوردهاي ساير کشورها، امضاي توافقنامه‌هاي مختلف در زمينه آموزش عالي، تبادل معلومات به ويژه با کشورهاي عربي و ساير کشورها، شركت در همايش‌هاي ملي و بين المللي مربوط به آموزش عالي، ارسال نمايندگان، پذيرش نمايندگان خارجي، و آماده سازي و اجراي پروژه‌های مرتبط دارد.(10)

• وزارت گردشگري و آثار باستاني: اداره گردشگري در سال 1953 با هدف توسعه اماکن سياحتي و تنظيم فعاليت‌هاي گردشگري تأسيس شد. در ابتداي تأسيس، بخشي از وزارت اقتصاد و صنعت و تجارت به شمار مي‌رفت که در سال 1960 به صورت يک اداره مستقل شروع به فعاليت نمود و در سال 1967 به وزارتخانه تبديل شد. در ابتدا، اداره باستان شناسي نيز بخشي از آن بود، اما به تدريج جدا شد. (11)

گردشگري نقش مهمي ‌را در توسعه اقتصادي از طريق سهم بالاي آن در درآمد ملي اردن ايفا مي‌کند. در سال 1990 ميزان اين درآمد به حدود 7/116 ميليون دينار رسيد. اين وزارتخانه، اماکن تفريحي و گردشگري بسياري را در مناطق مختلف  اردن به ويژه در عجلون و جبل نيبو ايجاد کرده است؛ از جمله مدرسه ميناکاري که با هزينه 300 هزار دينار تأسيس شده است و منزل ملک عبدالله در شهر معان که با نوسازي، به يک موزه تاريخي براي علاقه‌مندان تبديل شده است.(12)

• اداره آثار باستاني: قانون تأسيس اداره باستان شناسي در جهت حفظ آثار باستاني، در سال 1923 صادر شد و در سال 1925 با حفظ و نگهداري اين آثار در جرش و  در قلعه اسلامي ‌در کرک آغاز شد.

در سال 1936 «لانکستر‌هاردنگ» به سمت مفتش آثار باستاني بخش شرقي اردن منصوب گشت و در سال 1948 مسئوليت منطقه وسيعي از فلسطين نيز به وي واگذار شد. وي توانست بخش زيادي از آثار باستاني بخش شرقي اردن را کشف کند و به ضبط و تصوير برساند. در سال 1951 موزه اي در قلعه براي نشان دادن آثار عصر سنگ تا عصر اسلامي ‌افتتاح شد. (13)

• وزارت تبليغات و رسانه‌هاي اردن در سال 1964 تأسيس شد. در ابتدا، نام آن وزارت فرهنگ و تبليغات بود برطبق قانون سال 1978 سازمان‌هاي تلويزيون، راديو، اداره چاپ و نشر، خبرگزاري اردن تحت نظارت آن فعاليت مي‌کردند.

اهداف اين وزارت خانه عبارت است از:

  - برنامه ريزي و آگاه سازي فکري در کشور و ترسيم سياست‌هاي عمومي‌ادارات و مؤسسات رسمي‌تبليغاتي و نظارت بر آنها

- تنظيم فعاليت‌هاي تبليغاتي و فکري مؤسسات تحت نظارت خود بر اساس ايمان به خداوند و حقیقت ‌گويي و تأکيد بر ارزش‌هاي اخلاقي

-ايجاد حس وطن دوستي و افتخار به آن و تأکيد بر ارزشهايي چون عدالت و مساوات و.... (14)

اداره چاپ و نشر: قانون چاپ و نشر در سال 1993 صادر شد، و ماده 3 آن تأکيد دارد که کليه مطبوعات اردني داراي آزادي هستند.(15) اداره چاپ و نشر، قديمي‌ترين اداره وزارت تبليغات و رسانه‌ها محسوب مي‌شود. اين اداره، در سال 1946 در زمان استقلال کشور اردن تأسيس شد.(16) وظايف اين اداره عبارت‌اند از: حفظ و نگهداري و مرمت آثار باستاني با روش‌هاي علمي‌و هنري، جلوگيري از نابودي آنها، ثبت آنها، نشر فرهنگ آثار باستاني، تأسيس مؤسسات و موزه‌ها در شهرهاي مختلف و  شناساندن اهميت اين آثار. (17)

• وزارت جوانان کار خود را از سال 1966 آغاز نمود و هدف آن توجه به جوانان و امور آنها، ايجاد روح مسئوليت و ساختن جوانان مؤمن و نيرومند بود. (18) وزارت جوانان تاکنون سلسله برنامه‌هاي فرهنگي، کنفرانس‌ها و نمايش‌هاي زيادي براي جوانان برگزار کرده و کتاب‌ها و مجلات بسياري زيادي به چاپ رسانده و برنامه‌هاي متنوعي براي جوانان اردني که در 22 کشور خارجي تحصيل مي‌کنند فراهم ديده است. (19)

• وزارت اوقاف و امور و مقدسات اسلامي: از زمان تأسيس امارت شرقي اردن، توجه و اهتمام زيادي به اوقاف اسلامي‌معطوف شد. در اين راستا قانون تأسيس وزارت اوقاف اسلامي‌ در سال 1280هجري قمري صادر شد.

اهداف اين وزارتخانه عبارت‌اند از:

- محافظت از مساجد و اموال اوقاف و حفظ و ترميم آنها

- توجه به توسعه مساجد براي اداي رسالت اسلامي ‌آن

- پرورش روحيه فداکاري و جهاد و ايثار در ميان مردم

- پرورش اخلاق اسلامي

حمايت از فعاليت‌هاي اسلامي، آموزش ديني، ايجاد مؤسسات، مراکز ديني، مدارس حفظ قرآن، محافظت از ميراث اسلامي ‌و نشر فرهنگ اسلامي. (20)

اين وزارت خانه فعاليت‌ها و اهداف خود را از طرق زير پيگيري مي‌کند:

-تهيه کادر مجرب متشکل از خطيبان، مدرسين و معلمين و واعظان

-ايجاد مراکز مرتبط در جامعه

-دارالقرآن‌ها و دبيرستان‌هاي تخصصي و مراکز فرهنگي اسلامي‌

-شناساندن تمدن اسلامي

-تقويت زبان عربي و... (21)

اين وزارتخانه در هر مسجد يک کتابخانه مخصوص فرهنگ اسلامي‌و دارالقرآن داير و مجله مخصوص «هدي الاسلام» را در جهت اهداف خود منتشر کرده است. (22) و داراي دو چاپخانه در شهرهاي قدس و عمان است، که در آن‌ها قرآن، مجله، تقويم سالانه، آموزش‌هاي حج و کتاب‌هاي مدرسه به چاپ مي‌رسد. (23)

حفظ و مراقبت و ترميم  «مسجد الاقصي» و قبه «الصخرة المشرفــة» بر عهده وزارت اوقاف اردن است که براي ترميم اين قبه حدود ده ميليون دينار هزينه شده است.(24)