صنعت چاپ و نشر کتاب در سیرالئون

كتاب

با وجود بی سوادی نزدیك به شصت درصد از مردم سیرالئون فرهنگ كتاب و كتابخوانی در این كشور رشد چشم گیری داشته و عموم باسوادان كشور در طول روز صفحاتی از كتب مورد علاقه خود را مطالعه می‌كنند.

1-8-1-11- پیشینه چاپ و انتشارکتاب در سیرالئون:

کشور سیرالئون یکی از نخستین و قدیمی­ترین کشورهای منطقه غرب آفریقا از نقطه نظر صنعت چاپ و انتشارات به شمار می­رود و نخستین چاپخانه مجهز در آفریقای زیر صحرای بزرگ در سال 1794 در این کشور شکل گرفت که البته بر اثر حمله فرانسوی­ها و پیش از آغاز به کار نابود شد. در سال 1800 و با ورود ماشین­های چاپ جدید، صنعت چاپ در این کشور شکل گرفت و اولین کتب چاپ این چاپخانه در دهه­های 1810 تا 1840 منتشر شدند. وضعیت چاپ و نشر کتب علمی و تاریخی پس از ورود گروه­ تازه­ای از سیاهان موسوم به آفریقایی آمریکایی رونق بیشتری یافت و در اواخر قرن نوزدهم سیرالئون در بین کشورهای آفریقایی از نظر چاپ کتب مختلف (البته با کیفیت پایین و شمارگان محدود) در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار داشت. جایگاه چاپ و نشر کتب در سیرالئون در دهه­های نخستین و میانه قرن بیستم نیز چندان تغییری نیافت و هر سال چند کتاب در مضامین گوناگون چاپ و روانه بازار می­شد.صنعت چاپ پس از استقلال کشور نیز در وضعیت خوبی بود و دولت­های وقت با وجود مشکلات فراوان اقتصادی و اجتماعی از چاپ و نشر کتاب در کشور غافل نبودند. با این حال جنگ داخلی سیرالئون در دهه 1990 ضربه بسیار سنگینی بر صنعت چاپ و انتشار کتب در این کشور وارد آورد به‌گونه­ای که سه شرکت انتشاراتی مهم دهه 1980 در جریان جنگ داخلی و بر اثر حملات شورشیان به طور کلی ورشکست شدند. وضعیت چاپ و انتشارات در سیرالئون از سال 2002 مورد بازنگری اساسی قرار گرفته و دولت­های وقت توجه ویژه­ای را برای بازمهندسی این صنعت مبذول داشته­اند. از این روی طی حدود یک دهه گذشته و با وجود تورم سنگین حاکم بر کشور؛ ده‌ها عنوان کتاب در مضامین علمی، تاریخی، سیاسی و هنری توسط شرکت­های انتشاراتی دولتی و خصوصی منتشر شده­اند که البته بخش قابل توجهی از این کتب به موضوع جنگ داخلی کشور اختصاص دارد. www.book industry in Africa.com/sierra leone/2011))

2-8-1-11- شرکت‌های انتشاراتی سیرالئون:

مهم­ترین شرکت انتشاراتی فعلی در سیرالئون که وظیفه چاپ کتب درسی کشور را بر عهده دارد چاپخانه دولتی سیرالئون[66] است که البته سه شرکت انتشاراتی خصوصی وابسته به مؤسسه­های بین­المللی لانگمن، مک میلان و اوانز نیز این مؤسسه را در چاپ کتب درسی مدارس و دبیرستان­های کشور کمک می­کنند. شرکت انتشاراتی پن[67] و مؤسسه کتاب تراست[68] از مهم­ترین شرکت­های دست اندرکار چاپ و نشر کتب در این کشور به شمار می­روند که با وجود مشکلات پیش روی خود هر سال چند عنوان کتاب را وارد بازار نشر این کشور می­نمایند. (Turay, 2004) علاوه بر آن انجمن ناشران سیرالئون[69]، انستیتو ملی چاپ و فناوری[70]، انجمن نویسندگان سیرالئون[71]، انتشارات «بونومبو»[72]، انتشارات «ادونتور»[73]، عصر جدید[74]، شرکت انتشاراتی تجاری[75]، موسسه ناشران اطلس[76]، موسسه انتشاراتی رومارونگ[77]، انتشارات اس او اس[78]، انتشارات دیلی میل[79]، انتشارات دانشگاه سیرالئون، انتشارات دانشگاه انجالا و موسسه انتشاراتی بانک مرکزی سیرالئون نیز سالانه چند عنوان کتاب در مضامین مختلف تاریخی، علمی، فرهنگی و بازرگانی چاپ و منتشر می­کنند. علاوه بر آن چند مؤسسه وابسته به مؤسسات اسلامی و کلیساهای مختلف سیرالئون نیز عهده­دار چاپ کتب مذهبی می­باشند. (عرب احمدی، 1387: 122-123)[80]جدای از چاپ کتب، مؤسسات مذکور در زمینه ترجمه آثار علمی و ادبی جهان نیز فعالیت دارند و هر سال ده‌ها عنوان ترجمه یه ویژه در زمینه رمان­های ادبی به زبان انگلیسی و زبان­های محلی (عمدتاً کریو) روانه بازار نشر سیرالئون می­شود.

3-8-1-11- چالش‌های چاپ کتاب در سیرالئون

با وجود رونق نسبی شرکت­های انتشاراتی در کشور سیرالئون؛ این کشور به دلیل مشکلات فراوان از جمله فقر شدید مردم، بیسوادی گسترده به ویژه در بین بزرگسالان، فرهنگ پایین کتابخوانی در کشور، گران بودن قیمت کتب عرضه شده در سطح جامعه، مشکلات ناشی از توزیع کتب در شهرهای مختلف، هزینه­های بسیار بالای چاپ کتب در کشور و... با نوعی بحران از نظر چاپ و انتشارات مواجه است و وزارت آموزش‌و‌پرورش، علوم و فناوری سیرالئون نیز تاکنون نتوانسته است این وضعیت نابسامان را منسجم سازد. (Kargbo, 2004) از این روی در حال حاضر بسیاری از مؤسسات انتشاراتی از طریق تبانی با مدیران دولتی هر سال اقدام به چاپ و یا تجدید چاپ کتب درسی مدارس ابتدایی و متوسطه و دانشگاه­ها می­نمایند و با توجه به خریداران این کتاب­ها درآمد قابل توجهی را عاید خود می­سازند. با این حال معدود کتب چاپ شده در مضامین علمی، ادبی و تاریخی معمولاً ماه­ها در کتابفروشی­های پایتخت و چند شهر بزرگ به انتظار مشتری خاک می­خورند.

4-8-1-11- تعداد کتب چاپ شده در طول سال:

مشکلات اشاره شده در سطور بالا سبب شده است که در حال حاضر (صرف‌نظر از کتب درسی) سالیانه کمتر از 70 عنوان کتاب در این کشور چاپ و منتشر شود که از این نظر کشور سیرالئون در زمره یکی از عقب افتاده­ترین کشورها در قاره آفریقا و جهان به شمار می­رود. کتب ترجمه شده از دیگر زبان­ها نیز وضعیت مشابهی دارند. در کنار این امر باید به انبوه کتب دست دوم چاپ آمریکا و کانادا اشاره کرد که توسط برخی مؤسسات خصوصی وارد کشور شده و با قیمت­های بسیار پایین در اختیار خوانندگان، که بیشتر دانشجویان می­باشند، قرار می­گیرد که این امر طی دو دهه گذشته ضربه سنگینی بر صنعت چاپ و انتشارات سیرالئون وارد آورده است. جالب اینجاست که برخی از نویسندگان مشهور سیرالئونی نیز به دلیل اطلاع از مشکلات چاپ و نشر مؤسسات داخلی و نحوه توزیع آن در داخل کشور و در سطح بین­المللی، ترجیح می­دهند رمان­های ادبی خود را در کشورهایی همچون ایالات متحده آمریکا، انگلستان و استرالیا چاپ کنند. (www.book industry in Africa.com/sierra leone/2011)