فرقه داماکایا در تایلند

فرقه داماکایا

معبد وات فرا داماکایا تایلند

یکی از جنبش‌های اصلاحی در بودیسم تایلند که هواداران فراوانی را به خود جلب کرده است و جدا از نهاد سانگا فعالیت می‌کند، فرقه «داماکایا» است که ریشه در آموزه‌های جنبش بودایی «سوان موک» دارد. سوان موک را «بوداهاسا» یکی از علمای مذهبی برجستهٔ تایلند با هدف یافتن معانی و مفاهیم فلسفی جدید در جهان‌بینی بودیسم و ارائهٔ تفاسیر نو از اصول اساسی این مکتب، بنا کرد؛ تا برداشت‌های تازه‌ای از برخی باورهای خرافی و غیرعلمی بودیسم، از جمله موضوع چرخهٔ حیات بیان کند و زمینه‌های لازم را برای ایجاد تحول فرهنگی در تایلند پدید آورد. این فرقه در آموزه‌های سنتی مکتب بودایی ماهانیکایا از شاخهٔ تراوادا ریشه دارد و برخی از جنبه‌های مکاتب بودایی ماهایانا را نیز به خود جذب کرده است. فرقهٔ داماکایا را در اصل «فرامون کول تپ مونی» (Phramongkolthepmuni) (۱۸۸۵م تا ۱۹۵۹م) از آموزگاران برجستهٔ ریاضت بودیسم و راهب بزرگ معبد «پاک نام باسی چارون» (Wat Paknam Bhasicharoen) در ۱۹۱۶ م در شهر تونبوری بنا نهاد. تعالیم او را برخی از شاگردان وی از جمله «چایابون سیتی پول» (Chayaboon Sythipol) (متولد ۱۹۴۴م)، دانشجوی پیشین رشتهٔ مهندسی دانشگاه کاست سارت (Kaset Sart) دنبال کردند. او در ۱۹۶۹م نخست مرکز ریاضت و سپس در ۱۹۷۷م معبد بزرگی در کلونگ لوآنگ واقع در پاتوم تانی (Pathum Thani) ، در ۱۶ کیلومتری شمال فرودگاه بین‌المللی بانکوک بنا کرد. سنگ بنای آن را دختر پادشاه تایلند گذاشت و امروزه از مراکز بزرگ ریاضت و مراقبه بودائیان این فرقه است. سیتی پول که پس از کسب رهبری این فرقه، «فراداماچایو» (Pathum Thani) نامیده می‌شود اکنون شخصیتی کاریزماتیک پیدا کرده است که پیروانش او را دارای قدرت ماوراء الطبیعه می‌دانند که می‌خواهد پاسخی برای نیازهای مذهبی توده‌های شهرنشین تایلند بیابد. او با آمیختن رفتارهای سرمایه‌داری با آموزه‌های بودیسم، درصدد جلب قشرهایی از مردم شهری است که با ارزش‌های جامعهٔ مصرفی و رفاه برآمده از آن خو گرفته‌اند. اساس آموزه‌های این فرقه بر «بدن نهم» انسان بنا نهاده شده است. آن‌ها معتقدند که «در درون جسم انسان بدن‌های گوناگون وجود دارد که خالص‌ترین و پاک‌ترین آن بدن‌ها، بدن نهم است. این بدن نهم یا نهمین بدن به شکل لوتوسی سفید [نیلوفر آبی] ناب و بوداگونه است که انسان را به سوی نیروانا هدایت می‌کند. داماکایا دربارهٔ بدن نهم توضیح می‌دهد که این بدن همان چیزی است که بودا به آن اشاره کرده است. هنگامی‌که گفت: «آن کسانی که داما را می‌بینند مرا می‌بینند.» لذا چیزی که بودا به آن اشاره کرده است، «داماکایا» نامیده می‌شود و همهٔ ریاضت‌های عبادی به «داماکایا» منجر خواهد شد. داماکایا نیز انسان را به سوی نیروانا هدایت می‌کند و برای رسیدن به نیروانا هیچ راهی وجود ندارد مگر همین راه «داماکایا». پذیرش شیوهٔ داماکایا برای رسیدن به نیروانا یا روشنایی، را روشن‌فکران مشکل و غیرممکن تلقی می‌کنند؛ ولی کسانی که پیروی مذهب داماکایا را پذیرفته‌اند و ریاضت‌ها و عبادات آن را انجام داده‌اند، آن را مشکل نمی‌دانند و همه مجدانه نیت درک رضایت و سعادت ذهنی موعود را دارند».

یکی از عقاید این فرقه آن است که با نوع خاصی از مراقبه و مکاشفه‌که «ویجا داماکایا» نامیده می‌شود، می‌توان برای چند لحظه به نیروانا رسید و در بهشت با بودا دیدار کرد، درحالی‌که بودائیانِ دیگر مراقبه و مکاشفه را فقط از آن راهبان می‌دانند.

«در مذهب تراوادا اعمالی از قبیل مراقبه در تخصص راهبان است و بر مردم عادی فرض نیست. نیل به شهود از نظر بودایی عامی، کار تمام وقتی است که با هیاهوی جهان معاصر به آسانی امکان‌پذیر نیست، از این رو، چنانچه کسی مایل به سعی در طریق آن است، باید خود را یکسره وقف آن کند و از دنیا کناره بگیرد» (هاکینز، ۱۳۸۲: ۷۳)، ولی فرقه داماکایا این امکان را به وجود می‌آورد که مردم عادی هم بتوانند به مراقبه و شهود بپردازند؛ درواقع این فضیلت را در اختیار همگان قرار می‌دهد که در کنار دیگر لذت‌های جامعهٔ مصرفی امروز، به لذت مذهبی نیز دست یابند و به آرامش و روشنی بیشتر برسند.

می‌توان گفت که «تعلیمات و عبادات به شیوهٔ داماکایا از ایده‌آل‌های بودیسم، جسمانی و مادی است و از این نظر به حد اعلی رسیده است، زیرا شیوهٔ عبادی داماکایا می‌آموزد که هر کس، پول و هدایای بیشتری [به معبد] بدهد درجهٔ خلوص بیشتری دارد و راحت‌تر به کمال مطلوب خواهد رسید.این مبلغ تعیین نشده و از پیروان این مذهب خواسته نشده است که برای هر بار زیارت معبد چقدر باید هزینه کنند؛ در عین حال غیر از نذورات، اجناس مختلفی با قیمت‌های متفاوت، در معبد به زیارت‌کنندگان فروخته می‌شود و به مصرف معبد می‌رسد».

در سال‌های اخیر معبد داماکایا از برکت استقبال و نذورات بسیار پیروان خود، یکی از مراکز بزرگ ثروت در تایلند شده است و اجتماعاتی که همه‌ساله در آن برگزار می‌شود، در تاریخ تایلند بی‌مانند است.

«طرح‌ها و پروژه‌های بلندپروازانهٔ معبد داماکایا، اعتراضاتی را نیز برانگیخته است. معروف‌ترین معترض، «کوکریت پراموج» نخست‌وزیر سابق تایلند و سردبیر روزنامهٔ «سیام رات» است. او می‌گوید که راهبان بودایی باید معتدل و میانه‌رو باشند و فقط به اندازهٔ نیازهای خود بخواهند نه تجملات... او نتیجه می‌گیردکه معبد داماکایا در حقیقت تاجر فروشندهٔ «لذت مذهبی» است» .

فعالیت‌های معبد داماکایا که بر زمین‌های کشاورزی دست انداخته و خساراتی نیز به کشاورزان وارد کرده است، همواره با اعتراض کشاورزان روستاهای اطراف معبد همراه بوده است و آن‌ها را وادار به برخوردهای فیزیکی با این تأسیسات کرده است.در این برخوردها که در تاریخ تایلند سابقهٔ نداشته صدماتی نیز به مجسمهٔ اصلی بزرگ بودا در معبد، وارد آمده است.

فرقه سانتی آسوک (Santi Asoke)

این فرقه که از فرقه‌های «سوان موک» و «داماکایا» تندروتر است و هواداران بیشتری نیز دارد، مخالف بودیسم سنتی تایلند است و به‌نوعی می‌توان آن را از جنبش‌های سلفی در بودیسم به‌شمار آورد. رهبر این فرقه «پرابودپراک» (Phra Bodhirak) از راهبان بودایی تایلندی است که در ۱۹۳۴م در استان سری ساک (Sirisak) در شمال شرقی تایلند متولد شد. او نخست زندگی سختی داشت ولی توانست به دانشکدهٔ هنر پوچانک در بانکوک راه یابد و در طراحی و برنامه‌ریزی در تلویزیون تایلند مشغول کار شود. پس از آنکه وی از زندگی مرفهی برخوردار شد به مطالعهٔ جهان‌بینی بودیسم پرداخت و چندی بعد به جرگهٔ راهبان رسمی درآمد. نخست به فرقهٔ دامایوت و سپس به فرقهٔ ماهانیکایا (دو فرقهٔ سنتی بودیسم تایلند) پیوست؛ او با ترکیب آموزه‌های فرقهٔ ماهانیکایا و تراوادا شاخهٔ جدیدی را در بودیسم تایلند بنیان نهاد؛ وی با سخنان تند خود ضد رهبانیت سنتی بودیسم تایلند و تشکیلات رسمی آن، شهرت و هواداران بسیاری به‌دست آورد و بر اثر فشار مخالفان، همراه پیروان خود در شهر مذهبی ناخون پاتوم (Nakhon Phatom) در غرب بانکوک ساکن شد. در آنجا محلی را برای عبادت داما بنا نهاد و آن را سرزمین آسوک ( Asoke Land) نامید و به تولید و توزیع رایگان فرآورده‌ها و غذاهای گیاهی روی آورد.

در ۱۹۷۵م به‌علت مخالفت راهب بزرگ تایلند با برگزاری تظاهرات وی و فشاری که دستگاه سنتی بودیسم به او وارد می‌کرد، از شورای شیوخ بیرون آمد و از جامعهٔ روحانیان بودایی اعلام جدایی‌کرد؛ از این رو سال ۱۹۷۵ م، سال تولد جنبش سانتی آسوک به‌شمار می‌آید. ژنرال چاملونک، استاندار پیشین بانکوک یکی از طرفداران معروف سانتی آسوک به شمار می‌رود که حزبی سیاسی به‌نام «پالانگ دارما» Palang Dharma (PD)) (نیروی برحق) تشکیل داد و در مبارزات انتخاباتی ۱۹۸۸ م شرکت کرد و حزب وی موفق به گرفتن ۱۶ کرسی مجلس شورا شد. او جنبش سانتی آسوک را مشروع و قانونی اعلام کرد و آموزه‌های آن را براساس تعلیمات اصیل بودا دانست.

به‌طور کلی، اعضای فرقهٔ سانتی آسوک مخالف روسپی‌گری، مصرف مشروبات الکلی، قماربازی، اعتیاد، دنیاگرایی و مصرف‌گرایی هستند و از مصرف گوشت، مواد اعتیادآور، پوشیدن کفش، استفاده از کیف و چتر و همراه‌داشتن پول، خودداری می‌کنند.آن‌ها مخالف پاشیدن آب مقدس، نصب تصاویر و مجسمهٔ بودا و اجرای مراسم قربانی و کاربرد طلسم و نظر قربانی هستند. جنبش سانتی آسوک در سال‌های گذشته به‌ویژه در میان جوانان تایلند توانسته هواداران بسیاری پیدا کند و بر انتقادات از سیستم کنونی حاکم بر بودیسم تایلند بیافزاید. همچنین توانسته با شعار «بازگشت به بودیسم اصیل» چهار مرکز دیگر برای تبلیغ و جذب هوادار در نقاط گوناگون تایلند برپا کند. پرابودیراک برای آن که آموزه‌های بودا را عملی نشان دهد، مدینهٔ فاضله‌ای در شهر مذهبی «ناخون پاتوم» ایجاد کرده است و خود و راهبان طرفدار وی در آنجا از راه کشاورزی روزگار می‌گذرانند؛ هدف آن‌ها رواج مبانی اخلاقی و مخالف مادیگری و مصرف‌گرایی در جامعه است.

«در ۲۴ می ۱۹۸۹م سران و رؤسای راهبان محلی و استانی، متفقاً از شورای شیوخ بودیسم خواستند که پرابودیراک رهبر سانتی آسوک و ۷۹ نفر از یاران نزدیک او را به اتهام مخالفت و ضدیت و تحریف اصول بودیسم محاکمه، خلع لباس و از سلک روحانیت بودا اخراج کند. سرانجام دادگاه روحانیت تشکیل شد و پس از چند جلسه محاکمه، پرابودیراک محکوم به خلع لباس شد. دستور خلع لباس بودیراک در جلسه‌ای با حضور ۱۵۰ نفر از راهبان طراز اول به ریاست راهب اعظم قرائت شد و او آن را تصویب کرد» .

از آن زمان به بعد، این جنبش رو به افول نهاد، ولی همچنان حضور خود را در شهرهای بانکوک، ناکون پاتوم و ایسان حفظ کرد. جنبش «اتحاد مردم برای دموکراسی» که در سال ۲۰۰۶ برضد دولت ائتلافی تاکسین شیناواترا در تایلند به راه افتاد و به نهضت زردپوشان مشهور شد را ژنرال چاملونگ از هواداران سرسخت پرابودپراک‌که از سلطنت‌طلبان تایلند به شمار می‌رود، رهبری می‌کرد.