روابط خارجی گرجستان: تفاوت میان نسخهها
(صفحهای تازه حاوی «'''مباني، اهداف و اصول سياست خارجي''' مسئله محوري در سياست خارجي گرجستان در واقع بطور كلي در كليت نظام سياسي، برقراري يك دولت مستحكم و مستقل است. دراين مرحلة مشكل، جمهوري گرجستان با بسياري از همان نوع مشكلاتي مواجه بوده است كه ديگر جمهوري هاي شو...» ایجاد کرد) |
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مباني، اهداف و اصول سياست خارجي''' | '''مباني، اهداف و اصول سياست خارجي''' | ||
مسئله محوري در سياست خارجي گرجستان در واقع بطور كلي در كليت نظام سياسي، برقراري يك دولت مستحكم و مستقل است. دراين مرحلة مشكل، جمهوري گرجستان با بسياري از همان نوع مشكلاتي مواجه بوده است كه ديگر جمهوري هاي شوروي سابق با آن مواجه اند. توسعه نهادهاي سياسي، بازسازي اقتصادي، تشكيل يك هويت ملي فراگير كه بتواند خواسته هاي ملي را بي آنكه موجب انحراف اقليتها شود برآورد. | مسئله محوري در سياست خارجي [[گرجستان]] در واقع بطور كلي در كليت نظام سياسي، برقراري يك دولت مستحكم و مستقل است. دراين مرحلة مشكل، جمهوري گرجستان با بسياري از همان نوع مشكلاتي مواجه بوده است كه ديگر جمهوري هاي شوروي سابق با آن مواجه اند. توسعه نهادهاي سياسي، بازسازي اقتصادي، تشكيل يك هويت ملي فراگير كه بتواند خواسته هاي ملي را بي آنكه موجب انحراف اقليتها شود برآورد. | ||
طرح اصلي سياست خارجي جمهوري گرجستان از سال 1991 تاكنون طي مراحلي از تثبيت استقلال بدست آمده است. سياست خارجي جمهوري گرجستان در سال هاي اوليه پس از استقلال به شدت در جهت واگرايي منطق هاي بود. بازگشت ادوارد شواردنادزه به صحنه سياسي گرجستان در سا ل 1993 حمايت هاي ديپلماتيك بين المللي گسترده اي را براي اين كشور فراهم آورد. شناسايي بين المللي و عضويت گرجستان در سازمان ملل در ظر ف مدت كوتاهي تحقق يافت. كمك هاي بشردوستانه و پشتيباني هاي مالي و مادي به گرجستان افزايش يافت. | طرح اصلي سياست خارجي جمهوري گرجستان از سال 1991 تاكنون طي مراحلي از تثبيت استقلال بدست آمده است. سياست خارجي جمهوري گرجستان در سال هاي اوليه پس از استقلال به شدت در جهت واگرايي منطق هاي بود. بازگشت ادوارد شواردنادزه به صحنه سياسي گرجستان در سا ل 1993 حمايت هاي ديپلماتيك بين المللي گسترده اي را براي اين كشور فراهم آورد. شناسايي بين المللي و عضويت گرجستان در سازمان ملل در ظر ف مدت كوتاهي تحقق يافت. كمك هاي بشردوستانه و پشتيباني هاي مالي و مادي به گرجستان افزايش يافت. | ||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
دولت جديد گرجستان اصول سياست خارجي خود را همگرايي با ساختارهاي يورو آتلانتيك، برقراري روابط استراتژيك با آمريكا، عادي سازي و بهبود روابط با روسيه و توسعه و گسترش روابط همه جانبه با كشورهاي همسايه اعلام نمود. شايان ذكر است كه جنگ گرجستان اوستياي جنوبي باعث وخيم شدن روابط با روسيه و تحت تاثير قرار گرفتن روابط با كشورهاي همسايه به ويژه كشورهاي مستقل مشترك المنافع شد تا جايي كه گرجستان اعلام نموده تا آگوست 2009 از عضويت از كشورهاي مستقل مشترك المنافع خارج خواهد شد. | دولت جديد گرجستان اصول سياست خارجي خود را همگرايي با ساختارهاي يورو آتلانتيك، برقراري روابط استراتژيك با آمريكا، عادي سازي و بهبود روابط با روسيه و توسعه و گسترش روابط همه جانبه با كشورهاي همسايه اعلام نمود. شايان ذكر است كه جنگ گرجستان اوستياي جنوبي باعث وخيم شدن روابط با روسيه و تحت تاثير قرار گرفتن روابط با كشورهاي همسايه به ويژه كشورهاي مستقل مشترك المنافع شد تا جايي كه گرجستان اعلام نموده تا آگوست 2009 از عضويت از كشورهاي مستقل مشترك المنافع خارج خواهد شد. | ||
پس از انقلاب رز در گرجستان روابط با آمريكا، اوكراين و تركيه با سرعت بيشتري به پيش ميرود كه حضور اين كشورها در صحن ههاي مختلف تجاري، اقتصادي، فرهنگي، نظامي و سياسي بسيار ملموس است. روابط با اسراييل هم از جايگاه خاصي برخوردار است. سفر مقامات گرجستان و اسراييل و حضور روزافزون تجار و بازرگانان اسراييلي در گرجستان، بر تعميق روابط دو كشور تأثير به سزايي داشته است. گرجستان دركشورهاي زير سفارتخانه و نمايندگي دارد: ارمنستان آذربايجان قزاقستان روسيه اوكراين تركيه ايران مصر اطريش فرانسه اسپانيا يونسكو آلمان يونان ايتاليا سوئيس انگلستان و ايالات متحده امريكا. به روز رسانی | پس از انقلاب رز در گرجستان روابط با آمريكا، اوكراين و تركيه با سرعت بيشتري به پيش ميرود كه حضور اين كشورها در صحن ههاي مختلف تجاري، اقتصادي، فرهنگي، نظامي و سياسي بسيار ملموس است. روابط با اسراييل هم از جايگاه خاصي برخوردار است. سفر مقامات گرجستان و اسراييل و حضور روزافزون تجار و بازرگانان اسراييلي در گرجستان، بر تعميق روابط دو كشور تأثير به سزايي داشته است. گرجستان دركشورهاي زير سفارتخانه و نمايندگي دارد: ارمنستان آذربايجان [[قزاقستان]] روسيه اوكراين تركيه ايران مصر اطريش [[فرانسه]] اسپانيا يونسكو آلمان يونان ايتاليا سوئيس انگلستان و ايالات متحده امريكا. به روز رسانی | ||
خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
اتحاديه اروپا در راستاي سياست همسايگي، علاوه بر كمكهاي اقتصادي فعلي براي اجراي پروژه هاي اقتصادي در گرجستان، نيازمند آن است كه تعرفه هاي ترجيحي بيشتري به كالاهاي گرجي اختصاص داده و سرمايه گذاري بيشتري در آن كشور انجام دهد، زيرا حل معضلات اقتصادي براي تداوم ثبات سياسي و اصلاحات سياسي اقتصادي در گرجستان اجتنا بناپذير است و در صورت عدم حل مشكلات اقتصادي مانند بيكاري، فقر و درآمد سرانه پايين، ممكن است ثبات مورد نظر اتحاديه اروپا در گرجستان از بين برود كه اين مسئله در راستاي سياست همسايگي اروپا نيست. تدوين و هدف از « مشاركت شرقي » اتحاديه اروپا اخيراً برنامه اي را تحت عنوان آن را ارائه كم كهاي فوري و بلندمدت به شش كشور حاضر در قفقاز جنوبي اعلام كرده است. بر اساس اعلام خوزه مانوئل باروسو، رئيس دور هاي كميسيون اروپا برنامه جديد اتحاديه اروپا به طور ويژه با هدف پيشبرد دموكراسي و اقتصاد بازار همكاري با گرجستان، آذربايجان، ارمنستان، اوكراين، بلاروس و مولداوي تدوين شده است. بر اساس اين برنامه قرار است اتحاديه اروپا مبلغ 350 ميليون يورو را در قالب كمك هاي مالي به اين كشورها براي انجام اقداماتي در جهت تأمين شرايط تجارت آزاد، تقويت همكاريها در زمينه انرژي، تحكيم مرزها و تقويت نهادهاي مدني آنها اختصاص دهد. باروسو طي سخناني با اشاره به جنگ پنج روزه ماه آگوست در قفقاز جنوبي و خسارت هاي مختلف ناشي از آن به كشورهاي منطقه قفقاز جنوبي و كشورهاي همجوار « جامع و كامل » آن، ابتكار جديد اتحاديه اروپا براي حمايت از اين كشورها را برنامه اي عنوان و از اين شش كشور به عنوان شركاء شرقي اتحاديه اروپا نام برد. او ارائه كمكها در قالب اين برنامه را در حقيقت اقدامي مستقيم در جهت منافع اروپا ارزيابي كرد. بر اساس قرائن موجود اتحاديه اروپا قصد دارد براي عملياتي كردن اين برنامه، موافقت نامه هاي جداگانه اي را با شش كشور فوق تدوين و امضاء نمايد. از همين رو برخي از كشورهاي منطقه ابراز اميدواري كرده اند كه در قالب اين برنامه در مرحله اول نظام رواديد شنگن به صورت رايگان در خصوص اين شش كشور اجرا و در مرحله بعد نيز نظام رواديد بين اين كشورها و ساير كشورهاي عضو پيمان شنگن به طور كامل حذف شود. | اتحاديه اروپا در راستاي سياست همسايگي، علاوه بر كمكهاي اقتصادي فعلي براي اجراي پروژه هاي اقتصادي در گرجستان، نيازمند آن است كه تعرفه هاي ترجيحي بيشتري به كالاهاي گرجي اختصاص داده و سرمايه گذاري بيشتري در آن كشور انجام دهد، زيرا حل معضلات اقتصادي براي تداوم ثبات سياسي و اصلاحات سياسي اقتصادي در گرجستان اجتنا بناپذير است و در صورت عدم حل مشكلات اقتصادي مانند بيكاري، فقر و درآمد سرانه پايين، ممكن است ثبات مورد نظر اتحاديه اروپا در گرجستان از بين برود كه اين مسئله در راستاي سياست همسايگي اروپا نيست. تدوين و هدف از « مشاركت شرقي » اتحاديه اروپا اخيراً برنامه اي را تحت عنوان آن را ارائه كم كهاي فوري و بلندمدت به شش كشور حاضر در قفقاز جنوبي اعلام كرده است. بر اساس اعلام خوزه مانوئل باروسو، رئيس دور هاي كميسيون اروپا برنامه جديد اتحاديه اروپا به طور ويژه با هدف پيشبرد دموكراسي و اقتصاد بازار همكاري با گرجستان، آذربايجان، ارمنستان، اوكراين، بلاروس و مولداوي تدوين شده است. بر اساس اين برنامه قرار است اتحاديه اروپا مبلغ 350 ميليون يورو را در قالب كمك هاي مالي به اين كشورها براي انجام اقداماتي در جهت تأمين شرايط تجارت آزاد، تقويت همكاريها در زمينه انرژي، تحكيم مرزها و تقويت نهادهاي مدني آنها اختصاص دهد. باروسو طي سخناني با اشاره به جنگ پنج روزه ماه آگوست در قفقاز جنوبي و خسارت هاي مختلف ناشي از آن به كشورهاي منطقه قفقاز جنوبي و كشورهاي همجوار « جامع و كامل » آن، ابتكار جديد اتحاديه اروپا براي حمايت از اين كشورها را برنامه اي عنوان و از اين شش كشور به عنوان شركاء شرقي اتحاديه اروپا نام برد. او ارائه كمكها در قالب اين برنامه را در حقيقت اقدامي مستقيم در جهت منافع اروپا ارزيابي كرد. بر اساس قرائن موجود اتحاديه اروپا قصد دارد براي عملياتي كردن اين برنامه، موافقت نامه هاي جداگانه اي را با شش كشور فوق تدوين و امضاء نمايد. از همين رو برخي از كشورهاي منطقه ابراز اميدواري كرده اند كه در قالب اين برنامه در مرحله اول نظام رواديد شنگن به صورت رايگان در خصوص اين شش كشور اجرا و در مرحله بعد نيز نظام رواديد بين اين كشورها و ساير كشورهاي عضو پيمان شنگن به طور كامل حذف شود. | ||
گرجستان و ناتو | [[گرجستان و ناتو]] | ||
قفقاز جنوبي بخش مهمي از فضاي جديدي است كه علاوه بر ايفاي نقش محوري در تحقق طرح هاي نفتي و ترانزيتي، از بعد امنيتي نيز حائز اهميت ويژه اي است و به همين دليل در مركز توجه ناتو قرار گرفته است. گرجستان به عنوان دروازه ورودي قفقاز و حسا سترين بخش آن، از گسترش ناتو و اقداما ت جديد آن به گرمي استقبال مي كند و آن را از هر لحاظ منطبق با منافع خود مي بيند. | قفقاز جنوبي بخش مهمي از فضاي جديدي است كه علاوه بر ايفاي نقش محوري در تحقق طرح هاي نفتي و ترانزيتي، از بعد امنيتي نيز حائز اهميت ويژه اي است و به همين دليل در مركز توجه ناتو قرار گرفته است. گرجستان به عنوان دروازه ورودي قفقاز و حسا سترين بخش آن، از گسترش ناتو و اقداما ت جديد آن به گرمي استقبال مي كند و آن را از هر لحاظ منطبق با منافع خود مي بيند. |
نسخهٔ ۲۹ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۳:۵۶
مباني، اهداف و اصول سياست خارجي
مسئله محوري در سياست خارجي گرجستان در واقع بطور كلي در كليت نظام سياسي، برقراري يك دولت مستحكم و مستقل است. دراين مرحلة مشكل، جمهوري گرجستان با بسياري از همان نوع مشكلاتي مواجه بوده است كه ديگر جمهوري هاي شوروي سابق با آن مواجه اند. توسعه نهادهاي سياسي، بازسازي اقتصادي، تشكيل يك هويت ملي فراگير كه بتواند خواسته هاي ملي را بي آنكه موجب انحراف اقليتها شود برآورد.
طرح اصلي سياست خارجي جمهوري گرجستان از سال 1991 تاكنون طي مراحلي از تثبيت استقلال بدست آمده است. سياست خارجي جمهوري گرجستان در سال هاي اوليه پس از استقلال به شدت در جهت واگرايي منطق هاي بود. بازگشت ادوارد شواردنادزه به صحنه سياسي گرجستان در سا ل 1993 حمايت هاي ديپلماتيك بين المللي گسترده اي را براي اين كشور فراهم آورد. شناسايي بين المللي و عضويت گرجستان در سازمان ملل در ظر ف مدت كوتاهي تحقق يافت. كمك هاي بشردوستانه و پشتيباني هاي مالي و مادي به گرجستان افزايش يافت.
گرجستان پس از كسب استقلال، به رغم وابستگي شديد اقتصادي به روسيه كه در واقع ميراث هفتاد ساله حضور تحت حاكميت اتحاد جماهير شوروي سابق بود، تدريجاً سياست خارجي روس گريزي از يك سو و ايجاد علقه و وابستگي به جهان غرب به ويژه آمريكا از سوي ديگر را در دستور كار خود قرار داد. اين روند كه از اوايل سال 1995 شروع شد در سال هاي اخير شتاب و گسترش چشمگيري يافته است به گونه اي كه گرجستان از 27 آوريل 1999 رسماً به عضويت شوراي اروپا در آمد و در 31 ماه مه 1999 نيز وضعيت عضويت وابسته در مجمع پارلماني ناتو را احراز كرد. همزمان با تحولات فوق مناسبات گرجستان با اعضاي واگراي گوام (گرجستان، اوكراين، آذربايجان، ملداوي و ازبكستان)، سازمان امنيت و همكاري اروپا، شوراي اروپا و پيمان آتلانتيك شمالي"ناتو" گسترش يافت.
وقوع انقلاب رز در گرجستان باعث تحولات بسياري در روابط سياسي با كشورهاي ديگر شد كه در اين ارتباط براي اولين بار دكترين امنيت ملي توسط دولت تهيه و تقديم مجلس شد و مجلس هم آن را در مهر ماه سال 1384 به تصويب رساند. سند مزبور ارزش هاي اساسي و حياتي گرجستان را حاكميت، امنيت، صلح، دمكراسي، حاكميت قانون، احترام به حقوق بشر و آزادي هاي اساسي و رفاه مادي مردم برشمرد و بر اساس اين ارزش ها منافع ملي كشور را نيز شامل تماميت ارضي، وحدت ملي، ثبات منطقه اي، تقويت آزادي و دمكراسي در كشورهاي همسايه و منطقه، استفاده بهينه از ظرفيت هاي ترانزيتي گرجستان، استفاده بهينه از منابع آلترناتيو قدرت، امنيت اكولوژيكي و تضمين استقلال ملي و فرهنگي تعريف كرده است. مهمترين نكته اين دكترين اين ميباشد كه فقط سه كشور آمريكا، اوكراين و تركيه را شريك استراتژيك معرفي نموده و كشورهاي آذربايجان، روسيه و ارمنستان در درجه دوم به عنوان كشورهاي شريك گرجستان (غير استراتژيك) و بر اساس منافع متقابل براي تنظيم روابط معرفي شده اند.
دولت جديد گرجستان اصول سياست خارجي خود را همگرايي با ساختارهاي يورو آتلانتيك، برقراري روابط استراتژيك با آمريكا، عادي سازي و بهبود روابط با روسيه و توسعه و گسترش روابط همه جانبه با كشورهاي همسايه اعلام نمود. شايان ذكر است كه جنگ گرجستان اوستياي جنوبي باعث وخيم شدن روابط با روسيه و تحت تاثير قرار گرفتن روابط با كشورهاي همسايه به ويژه كشورهاي مستقل مشترك المنافع شد تا جايي كه گرجستان اعلام نموده تا آگوست 2009 از عضويت از كشورهاي مستقل مشترك المنافع خارج خواهد شد.
پس از انقلاب رز در گرجستان روابط با آمريكا، اوكراين و تركيه با سرعت بيشتري به پيش ميرود كه حضور اين كشورها در صحن ههاي مختلف تجاري، اقتصادي، فرهنگي، نظامي و سياسي بسيار ملموس است. روابط با اسراييل هم از جايگاه خاصي برخوردار است. سفر مقامات گرجستان و اسراييل و حضور روزافزون تجار و بازرگانان اسراييلي در گرجستان، بر تعميق روابط دو كشور تأثير به سزايي داشته است. گرجستان دركشورهاي زير سفارتخانه و نمايندگي دارد: ارمنستان آذربايجان قزاقستان روسيه اوكراين تركيه ايران مصر اطريش فرانسه اسپانيا يونسكو آلمان يونان ايتاليا سوئيس انگلستان و ايالات متحده امريكا. به روز رسانی
روابط با كشور هاي جهان
روابط با آمريكا
آمريكا پس از آلمان دومين كشوري بود كه پس از استقلال گرجستان در اين جمهوري اقدام به تاسيس نمايندگي سياسي نمود. فعاليت آمريكا در گرجستان از بدو استقلال اين كشور آغاز شد. حضور آمريكا در گرجستان از بعد اقتصادي نيز درخور تأمل است. حضور شركت هاي متعدد به ويژه شركت هاي نفتي نظير شركت شورون بسيار پر
رنگ مي باشد. آمريكا به عنوان مهمترين عضو ناتو پيشگام در برقراري روابط نظامي با گرجستان بوده و سعي نموده تا ساختار روسي ارتش گرجستان را به سمت همسويي با ساختارهاي غربي خصوصاً ناتو سوق دهد. اين كشور از مدتها قبل تلاش گسترده اي براي افزايش مناسبات نظامي با گرجستان به عمل آورده است كه از آن ميان مي توان به توافق آمريكا در خصوص اعطاي اعتبار 50 ميليون دلاري به مرزباني گرجستان براي حفاظت مستقل از مرزهاي آبي اين كشور، آموزش نيروهاي گرجستان در مراكز آموزش نظامي آمريكا، برگزاري تمرينات نظامي مشترك، اهداء كشت يهاي مرزباني آمريكا اشاره كرد.
تحولات يازده سپتامبر و حمايت مقامات گرجي از ائتلاف ضد تروريستي به رهبري واشنگتن و اعلام باز بودن قلمرو هوايي گرجستان بر روي كشورهاي عضو ائتلاف مذكور زمينه ساز گسترش هر چه بيشتر روابط دو كشور گرديد و حمايت گرجستان از حمله امريكا به عراق روند گسترش و تحكيم روابط دو كشور را تعميق بخشيد. مقامات گرجي ضمن حمايت از حمله آمريكا به عراق و اعلام آمادگي كامل براي همكاري با واشنگتن، رژيم عراق را تهديدي جدي براي امنيت جهاني عنوان نمودند و اقدام آمريكا را كاملا مشروع دانستند.
پس از انقلاب رز كه از حمايت همه جانبه آمريكا برخوردار بود، توجه و حمايت آمريكا به زمامداران جديد در همه ابعاد به ويژه اقتصادي تشديد گرديد. پاول وزير خارجه وقت آمريكا در مراسم تحليف ساآكاشويلي خبر از كمك 160 ميليون دلاري از سوي آمريكا داد كه اين مبلغ در سفر رييس جمهور گرجستان به آمريكا به 200 ميليون دلار افزايش يافت. رفت و آمدها در سطوح بالاي دو كشور نشان از نزديكي و مراودت اين دو كشور با هم دارد.
پس از جنگ آگوست 2008 روابط دو كشور توسعه بيشتري يافت. دولت آمريكا در سال جاري مبلغي معادل 350 ميليون دلار براي كمك به گرجستان اختصاص داده است كه در چارچوب كمكهاي مالي وعده داده شده به اين كشور به مبلغ كلي يك ميليارد دلاري است كه تفليس بايد ظرف سه سال از دولت ايالات متحده دريافت كند. اين تفاهم نامه در آخرين روزهاي دولت بوش به امضاء رسيد. وزير دارايي گرجستان در جريان سفر خود به ايالات متحده تاكنون با مقامات وزارت دارايي و آژانس توسعه بين المللي آمريكا ملاقات كرده كه در جريان اين مذاكرات جزئيات كمك هاي مالي دولت آمريكا به گرجستان مورد بررسي قرار گرفته است. كشورهاي حامي مالي گرجستان در تاريخ 22 اكتبر سال 2008 در كنفرانسي در بروكسل تصميم گرفتند كه طي سه سال آينده مبلغ 5/4 ميليارد دلار به دولت گرجستان كه در اثر جنگ پنج روزه ماه آگوست با روسيه به زير ساختارهاي آن خساراتهاي جدي وارد شده، بپردازند. از اين ميان سهم دولت آمريكا در ارائه اين كمك هاي مالي، يك ميليارد دلار است كه تفليس تاكنون 400 ميليون دلار آن را دريافت كرده است.
روابط با اتحاديه اروپايي
ادغام گرجستان در ساختارهاي اروپايي از جمله اولويت هاي اصلي سياست خارجي اين كشور مي باشد. گرجستان همواره تلاش نموده تا به عضويت ناتو و اتحاديه اروپايي درآيد ولي اين امر تاكنون محقق نشده است. مقامات گرجستاني كه اولويت نخست خود را به الحاق به نهادهاي اروپايي معطوف ساخته اند و با جنگ آگوست واگرايي نهايي خود را از روسيه نشان دادند، معتقدند عملياتي شدن اين برنامه منافع متقابل زيادي براي كشورهاي منطقه و همچنين اتحاديه اروپا در بر خواهد داشت. از منظر آنها كشورهاي منطقه در قالب اين برنامه و به شكل جمعي به شكل بهينه تري قادر به كنترل مرزهاي خود خواهند بود كه از اين طريق نه تنها خود آنها، بلكه كل اتحاديه اروپا سود خواهد برد. به اعتقاد آنها با اجرايي شدن اين برنامه كشورهاي منطقه در خواهند يافت كه تمام راه ها به مسكو ختم نمي شود و آنها م يتوانند به حاشيه امن بيشتري تعاملات خود را به سوي اروپا سمت دهند.
از سوي ديگر منطقه قفقاز جنوبي نيز در سياست خارجي اروپاييان از اهميت بسزايي برخوردار است و همواره از آن به عنوان يك منطقه مهم و حياتي مي نگرد. لذا به دنبال برقراري يك رابطه نزديك با اين كشورها و همكاري تنگاتنگ با آنها و به ويژه گرجستان به خاطر موقعيت جغرافيايي و سياست گرايش به غرب آن ميباشند. وجود گاز منطقه و واقع شدن گرجستان در مسير ترانزيتي و به عنوان يكي از مسير هاي مطمئن براي انتقال انرژي به اروپا دليل توجه اصلي اروپا به داشتن روابط با گرجستان و گسترش آن است.
اتحاديه اروپا در راستاي سياست همسايگي، علاوه بر كمكهاي اقتصادي فعلي براي اجراي پروژه هاي اقتصادي در گرجستان، نيازمند آن است كه تعرفه هاي ترجيحي بيشتري به كالاهاي گرجي اختصاص داده و سرمايه گذاري بيشتري در آن كشور انجام دهد، زيرا حل معضلات اقتصادي براي تداوم ثبات سياسي و اصلاحات سياسي اقتصادي در گرجستان اجتنا بناپذير است و در صورت عدم حل مشكلات اقتصادي مانند بيكاري، فقر و درآمد سرانه پايين، ممكن است ثبات مورد نظر اتحاديه اروپا در گرجستان از بين برود كه اين مسئله در راستاي سياست همسايگي اروپا نيست. تدوين و هدف از « مشاركت شرقي » اتحاديه اروپا اخيراً برنامه اي را تحت عنوان آن را ارائه كم كهاي فوري و بلندمدت به شش كشور حاضر در قفقاز جنوبي اعلام كرده است. بر اساس اعلام خوزه مانوئل باروسو، رئيس دور هاي كميسيون اروپا برنامه جديد اتحاديه اروپا به طور ويژه با هدف پيشبرد دموكراسي و اقتصاد بازار همكاري با گرجستان، آذربايجان، ارمنستان، اوكراين، بلاروس و مولداوي تدوين شده است. بر اساس اين برنامه قرار است اتحاديه اروپا مبلغ 350 ميليون يورو را در قالب كمك هاي مالي به اين كشورها براي انجام اقداماتي در جهت تأمين شرايط تجارت آزاد، تقويت همكاريها در زمينه انرژي، تحكيم مرزها و تقويت نهادهاي مدني آنها اختصاص دهد. باروسو طي سخناني با اشاره به جنگ پنج روزه ماه آگوست در قفقاز جنوبي و خسارت هاي مختلف ناشي از آن به كشورهاي منطقه قفقاز جنوبي و كشورهاي همجوار « جامع و كامل » آن، ابتكار جديد اتحاديه اروپا براي حمايت از اين كشورها را برنامه اي عنوان و از اين شش كشور به عنوان شركاء شرقي اتحاديه اروپا نام برد. او ارائه كمكها در قالب اين برنامه را در حقيقت اقدامي مستقيم در جهت منافع اروپا ارزيابي كرد. بر اساس قرائن موجود اتحاديه اروپا قصد دارد براي عملياتي كردن اين برنامه، موافقت نامه هاي جداگانه اي را با شش كشور فوق تدوين و امضاء نمايد. از همين رو برخي از كشورهاي منطقه ابراز اميدواري كرده اند كه در قالب اين برنامه در مرحله اول نظام رواديد شنگن به صورت رايگان در خصوص اين شش كشور اجرا و در مرحله بعد نيز نظام رواديد بين اين كشورها و ساير كشورهاي عضو پيمان شنگن به طور كامل حذف شود.
قفقاز جنوبي بخش مهمي از فضاي جديدي است كه علاوه بر ايفاي نقش محوري در تحقق طرح هاي نفتي و ترانزيتي، از بعد امنيتي نيز حائز اهميت ويژه اي است و به همين دليل در مركز توجه ناتو قرار گرفته است. گرجستان به عنوان دروازه ورودي قفقاز و حسا سترين بخش آن، از گسترش ناتو و اقداما ت جديد آن به گرمي استقبال مي كند و آن را از هر لحاظ منطبق با منافع خود مي بيند.
نكته مهم ديگري كه در گسترش ناتو به شرق به خصوص در قفقاز جنوبي نبايد از نظر دور نگه داشته شود، انطباق اين گسترش با منافع اقتصادي غرب است. تشديد و « گسترش و توسعه نظامي امنيتي » به عبارت ديگر دو محور و هدف غرب در منطقه به شكل تأمل برانگيزي به موازات و همگام با يكديگر « حضور اقتصادي دنبال مي شوند. كمك ناتو به گرجستان و برخي ديگر از كشورهاي منطقه در تشكيل گردان هاي حافظ امنيت خط لوله نفت و يا تشويق اين كشور به كنترل مرزهاي ساحلي خود، كه يكي از مهمترين گذرگاه هاي نقل و انتقال كالاها و منابع از آسياي مركزي به اروپا و بالعكس است، از شواهد اين مدعا هستند.
گرجستان تلاش مي كند ساختار نظامي خود را با ناتو با دو هدف عمده، كاهش وابستگي شديد به ساختار نظامي روسيه و نزديكي و همگرايي بيشتر با اروپا و آمريكا همخوان سازد. استفاده از كمك هاي متنوع ناتو اعم از مشاوره هاي كارشناسي، آموزش پرسنل نظامي، ارائه خدمات فني و واگذاري تجهيزات نظامي به منظور تحكيم ارتش ملي از سوي مقامات گرجستان به عنوان يك هدف بلند مدت دنبال مي شود. ناتو نيز متقابلاً با توجه به اهميت گرجستان و قفقاز جنوبي در تلاش است با كمك به گرجستان آن را به سطح استانداردهاي ناتو نزديك و در نهايت به عضويت خود در آورد. البته با توجه به مشكلات داخلي و نقش روسيه الحاق گرجستان به ناتو هنوز انجام نشده است.
به دليل موقعيت استراتژيك گرجستان در منطقه، ناتو تلاش مي كند به گرجستان براي الحاق به ناتو و معيارهاي آن كمك مي كند. رئيس جمهور گرجستان اعلام كرده است كه با توجه به برآورده كردن 70 تا 80 درصد معيارهاي ناتو براي الحاق در كمترين زمان ممكن به اين سازمان ملحق خواهد شد. شايان ذكر است با توجه به جنگ آگوست 2008 و به رسميت شناختن استقلال دو جمهوري آبخازيا و اوستياي جنوبي توسط روسيه الحاق گرجستان به دليل تماميت ارضي اين كشور به تاخير افتاده است. زيرا يكي از معيارهاي پيوستن كشوري به ناتو حفظ تماميت ارضي آن كشور است.
روابط با روسيه
از زمان روي كارآمدن شواردنادزه، گرجستان تلاش كرد تا روابط سازنده اي با روسيه در چارچوب تنظيم قراردادهاي دوجانبه فراهم آورد. روابط گرجستان با روسيه به دليل بحران جنگ هاي داخلي و ادعاي گرجستان مبني بر دخالت روسيه در اين درگيري ها طي دو سه سال اول پس از استقلال بحراني شده بود.
روابط روسيه و گرجستان پس از روي كار آمدن پوتين و به طور مشخص پس از تحولات مربوط به برقراري رژيم رواديد و فرا رسيدن زمان اجراي مفاد موافقت نامه استانبول در خصوص تخليه پايگاه هاي نظامي روسيه در گرجستان، تحولات يازده سپتامبر آمريكا و ورود نيروهاي نظامي اين كشور به گرجستان، وارد مرحله جديدي شد. تنش در روابط روسيه و گرجستان به حدي است كه برخي از مطبوعات كشورها از آن به عنوان جنگ سرد ياد مي كنند.
وقوع انقلاب رز در گرجستان موجب تحولات بسياري در نوع روابط روسيه و گرجستان ايجاد نمود. هر چند روابط دو كشور در زمان شوارد نادزه به حالت جنگ سرد باقي مانده بود ولي نگاه روسيه به زمامداران كنوني نيز به دليل سياست هاي غرب گرايانه تر آنها خيلي خوشبينانه نبود. زمامداران جديد گرجستان پس از به قدرت رسيدن بر داشتن روابط دوستانه و بر اساس احترام متقابل و برابر و كنار گذاشتن اوهام تاريخي گذشته و پايه ريزي آن بر اساس اصول و چارچوبي جديد تاكيد داشتند. در اين رابطه چند سفر در سطوح مختلف دولتي بين دو كشور انجام شد. اين روند ادامه داشت تا اين كه موضوع پيوستن گرجستان به ميان آمد و با واكنش شديد روسيه در اين خصوص مواجه شد. تنش ميان دو كشور به بهانه هاي مختلف گسترش يافت.
2007 و 2008، افزايش تنش ها ميان روسيه و گرجستان در سال هاي 2006 ميلادي، ناشي از جنگ تجاري روسيه عليه گرجستان و اتهامات متقابل دولت گرجستان مبني بر دخالت روسيه در امور داخلي گرجستان مي باشد. دولت روسيه براي تحت فشار قرار دادن تفليس، صادرات محصولات گرجي به بازار روسيه، به ويژه شراب را ممنوع اعلام كرد. متقابلاً دولت گرجستان علاوه بر انتقاد از روسيه به جهت حمايت از جمهوري هاي تجزيه طلب اوستياي جنوبي و آبخازيا، چندين تن از افسران روسي مستقر در گرجستان را به عنوان جاسوس دستگير كرد و نهايتاً آنها را از گرجستان اخراج كرد. اين تنش ها در سالهاي اخير باعث درگيري در آگوست 2008 ميان روسيه و
گرجستان شد.
روابط با تركيه
روابط تركيه و گرجستان به دليل همكاري هاي خوب دو كشور و با وجود مشتركات تاريخي و جغرافيايي و اشتراك منافع طرفين در تمام ابعاد همواره روند رو به رشدي را طي كرده است و امروزه گرجستان از تركيه به عنوان شريك استراتژيك خود مي نگرد. تركيه پس از كشورهاي آلمان و آمريكا سومين كشوري بود كه ضمن به رسميت شناختن استقلال گرجستان در سال 1991 روابط سياسي خود را با گرجستان برقرار نمود. تركيه به عنوان يكي از بازيگران منطقه اي همواره در اين منطقه و از جمله گرجستان حضور چشمگير داشته و گرجستان به عنوان پل ارتباطي و مناسب ترين مسير براي ترانزيت انرژي درياي خزر به تركيه و اروپا و بالعكس ترانزيت كالاهاي تركيه به بازارهاي آسياي مركزي و قفقاز جنوبي بوده و م يباشد. گرجستان يكي از بازارهاي نزديك و سريع براي صدور كالاها و خدمات تركيه محسوب مي گردد. در سياست غرب و به ويژه آمريكا تركيه و گرجستان از موقعيت خاصي براي تامين منافع غرب برخوردار هستند. لذا هر دو كشور مورد توجه آمريكا مي باشند. در حال حاضر تركيه به دليل موقعيت در ساختارهاي يورو آتلانتيك ناتو شريك خوبي براي گرجستان جهت ارتقاء اين كشور و رسيدن به استانداردهاي ناتو تلقي مي گردد. ضمناً تركيه در ارتقاء سطح اقتصادي و تجاري گرجستان و همچنين سرمايه گذاري در اين كشور در بخشهاي انرژي و حمل و نقل، توريسم و غيره نقش بسزايي ايفا مينمايد و در بعد اقتصادي يكي از كفه هاي ترازوي گرجستان محسوب مي گردد.
تركيه نيز با توجه به مجاورت جغرافيايي و به تبع آن همگوني بافت فرهنگي و تناسب الگوي مصرفي دو كشور، به گرجستان به عنوان بازار مناسبي براي كالاها و خدمات خود مي نگرد و اين كشور را كه بي شك مهمترين بخش قفقاز و خط مقدم آن است و به دليل حائل بودن ارمنستان با آذربايجان و ساير كشورهاي ترك زبان آسياي مركزي، به عنوان پلي براي پيوند با تر كهاي حاشيه خزر و آسياي مركزي ميداند. مهمترين بخش هاي همكاري دو كشور به شرح ذيل مي باشد:
همكاري در زمينه حفاظت از مرزهاي دريايي، همكاري هاي فرهنگي و هنري، همكاري در زمينه انرژي، توسعه تجارت مرزي، بازسازي فرودگاه باتومي، احداث راه آهن قارص آخالكالي تفليس باكو، احداث شاهراه چيلدير آخالكالكي تفليس، پروژه انتقال گاز و نفت آذربايجان و گاز تركمنستان از طريق گرجستان و تركيه به بازارهاي جهاني، پروژه ساخت نيروگاه هيدروالكتريكي در سامخته جاواختي، پروژه ساخت يك خط ترانزيتي برق با ظرفيت 500 كيلو وات كه سيستم برق آذربايجان، گرجستان و تركيه را پيوند مي دهد، كمك تركيه به گرجستان در تقويت و تجهيز سيستم مرزباني، پروژه احداث خط لوله نفت باكو تفليس جيحان و تجهيز فرودگاه نظامي مارنه ئولي، مهمترين طرح هاي مشترك همكاري دو جانبه و منطقه اي دو كشور مي باشند.
همكاري هاي نظامي دو كشور از همان آغاز استقلال گسترش يافت و از سال 1998 روند رو به افزايشي داشته است. تركيه علاوه بر بازسازي پايگاه هوايي مارنه ئولي و تجهيز بخشي از پايگاه وازياني، همكاري گسترد هاي با گرجستان در امر آموزش نيروهاي نظامي اين كشور ايفا مينمايد. همچنين تاكنون تركيه كمك هاي چند ميليون دلاري در زمينه تجهيزات نظامي به گرجستان نموده است. تركيه به نيروهاي گرجي به 4 ميليون دلار كمك كرده است. آنكارا همچنين قصد دارد در سال 2009 حدود 100 ماشین جنگی، 500 ماشین انتقال دهنده مجموعه های موشکی - ضد هوايي آنزا - 2 ساخت پاكستان؛ دو كشتي مين جمع كن و دو كشتي آبي - خاكي، سيستم هشدار از پيش نسبت به حمله هوايي با وسايل ضد هوايي موسوم به دو، M- هزار و هشتصد آر پي جي 72، MP5 ,MTSA 8 مسلسل سبك 6 اسكاي واچر، 0 1، مسلسل و تفنگ 4 و 60 5، 1 ميليون فشنگ با كاليبر هاي 5 هزار نارنجك انداز، 0 و بيست و پنج هزار " ست" تجهيزات در اختيار گرجستان قرار دهد. MP5A دستي 3 مناسبات سياسي دو كشور با توجه به تبادل هيات هاي عالي رتبه سياسي در سطح خوبي مي باشد. (به روز رسانی و نام انگلیسی)
در پي تحولات به وجود آمده در آگوست 2008 در منطقه قفقاز و حمله روسيه به گرجستان به عنوان يكي از متحدين قديمي تركيه، برقراري مناسبات دوستانه بيشتر با كشورهاي منطقه قفقاز و نيز تسريع در روند همگرايي منطقه اي در دستور كار دولتمردان تركيه قرار گرفت.
شايد به همين دليل بود كه رجب طيب اردوغان نخست وزير تركيه پس آغاز بحران در قفقاز طرح پيشنهاد تشكيل پيمان كشورهاي قفقاز را ميان روسيه، تركيه، گرجستان، آذربايجان و ارمنستان داد.
روابط با اسراييل
پس از استقلال گرجستان، اسراييل سفارت خود را در آن كشور افتتاح نمود و سپس گرجستان نيز سفارت خود را در اسراييل افتتاح كرد. با توجه به سفر مقامات درجه اول و عالي رتبه گرجي و اسراييلي در پايتخت هاي يكديگر و با توجه به حجم روابط اقتصادي و تجاري و سرمايه گذاري، بي شك روابط گرجستان و اسراييل از بدو استقلال تاكنون در زمينه هاي مختلف سياسي، اقتصادي، فرهنگي و نظامي با پيشرفت هاي قابل ملاحظه اي روبرو بوده است.
اسراييل علاوه بر همكاري هاي دو جانبه با گرجستان، علاقمند به مشاركت در طرح هاي منطق هاي نظير انرژي درياي خزر و حمل و نقل و مسائل مربوط به برقراري صلح و امنيت در منطقه قفقاز مي باشد كه تلاش نموده با اين نوع همكاري ها حضور خود در منطقه قفقاز را تحكيم و توسعه بخشد. در زمينه همكاري هاي نظامي، حجم فروش تسليحات نظامي اسراييل به گرجستان، از سال 2000 تا به امروز، به حدود 200 ميليون دلار بالغ مي شود. بر اساس اطلاعات منابع اسراييلي، سيستم هاي موشكي قابل حمل لينكس 1، دوربين هاي ديد در شب، خمپاره و موشك، در ليست تسليحات ارسالي به گرجستان قرار دارد. اسراييل به علاوه در بهسازي جنگنده هاي سوخوي- 225 به گرجستان ياري رسانده و 18 درون 3 اسكاي-لارك 4 و پنج هواپيماي بي سرنشين هِرمِس 5 به آن كشور تحويل داده است.
اسراييل در رابطه با فروش تسليحات به گرجستان، از آنجا كه حساسيت مسكو را درك مي كرد، فروش 200 تانك مِركاوا 6 به گرجستان را متوقف ساخت. تانك مركاوا به دليل داشتن تجهيزات حفاظتي موثر در حفظ جان سرنشينان، در اسراييل به نام تانك مادرا معروف شده است. ميخاييل ساكاشويلي، رييس جمهور گرجستان سال گذشته صدها نفر از مشاوران نظامي شركت هاي امنيتي ويژه اسراييل را كه حدود 1000 نفر بودند مسوول آموزش
نيروهاي مسلح گرجستاني در زمينه استفاده از نيروهاي كماندو، نيروهاي هوايي و دريايي، حملات با تانك و توپخانه كرد. هم چنين تفليس سيست مهاي اطلاعاتي را از رژيم صهيونيستي خريداري كرده است. مسكو در طي جنگ اوستياي جنوبي بارها از اسراييل خواسته بود حمايت هاي نظام ياش از گرجستان را متوقف كند. رژيم صهيونيستي در واكنش به موضع گيري مسكو مدعي شده بود كه حماي تها از تفليس تنها در راستاي حمايت هاي دفاعي است.
روابط با كشورهاي مستقل مشترك المنافع
كشورهاي مستقل مشترك المنافع، سازماني است كه پس از فروپاشي اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي تشكيل شد. در تركيب آن 12 كشور وجود دارند. بيانيه ايجاد كشورهاي مشترك المنافع روز 21 دسامبر 1991 در آلماتي به امضاي سران روسيه، بلاروس، قزاقستان، آذربايجان، ارمنستان، قرقيزستان، مولداوي، تاجيكستان، تركمنستان، ازبكستان و اوكراين رسيد. گرجستان 3 دسامبر 1993 رسماً وارد اين اتحاديه شد كه تصميم در اين رابطه بنا به درخواست ادوارد شواردنادزه رئيس جمهور وقت گرجستان از سوي سران كشورهاي مستقل مشترك المنافع آن زمان اتخاذ شد. به دنبال تحولات آگوست ميان روسيه و گرجستان، مقامات اين جمهوري تصميم به خروج از اين ساختارگرفتند و ميخائيل ساآكاشويلي رئيس جمهور گرجستان اعلام كرد كه گرجستان تصميم به خروج از اتحاديه كشورهاي مستقل مشترك المنافع گرفته است و اوكراين و ساير كشورها را نيز فرا خواند كه اين سازمان كه در آن به گفته وي "روسيه حكمفرمايي" مي كند را ترك كنند.
روز 18 آگوست سال 2008 كميته اجرايي كشورهاي مستقل مشترك المنافع درخواست گرجستان مبني بر خروج از ساختار را دريافت كرد. گرجستان بيش از 700 سند در چارچوب كشورهاي مستقل مشترك المنافع امضا كرده است. خروج گرجستان از تركيب اين ساختار يك سال بعد از دريافت درخواست يا بعبارت ديگر در ماه اوت
2009 به مرحله اجرا در خواهد آمد. در عين حال گرجستان اعلام نموده است كه روابط دو جانبه و چند جانبه خود را با كشورهاي همسايه و منطقه ادامه خواهد داد.