خطرات، تهدیدها و چالش های پیش روی گرجستان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۳۲

1- اشغال مناطق گرجستان توسط روسیه و اقدامات تروریستی در این مناطق

درگیری‌های روسیه و گرجستان - برگرفته از سایت osce.usmission - قابل بازیابی از: https://osce.usmission.gov/twelve-years-since-the-full-scale-military-aggression-against-georgia-by-russia/

گرجستان در اوایل قرن 20 قربانی تهاجم روسیه و در طول 70 سال تحت اشغال شوروی بوده است. گرجستان در سال 1991 استقلال خود را به دست آورد که با بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی ناشی از اقدامات روسیه همراه بود.

دراوایل دهه 90 جنبش‌های جدایی‌طلبانه در گرجستان که از سوی روسیه حمایت و هدایت می‌شد، به درگیری‌های مسلحانه تبدیل شد. در این درگیری‌ها علاوه بر گروه‌های مسلح جدایی‌طلبان، نیروهای ارتش روسیه نیز شرکت داشتند. این درگیری‌ها منجر به پاکسازی قومی‌شده است که توسط سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا به رسمیت شناخته شد.

روسیه در ماه اوت سال 2008 به منظور نقض حاکمیت و تمامیت ارضی گرجستان و محدود ساختن انتخابات آزاد و دمکراتیک این کشور، مجددا به گرجستان حمله کرد که منجر به موج جدید پاکسازی قومی‌شد. اقدامات غیر قانونی روسیه در گزارش‌ها و سندهای کمیسیون حقیقت‌یاب اتحادیه اروپا به ثبت رسیده است و مجالس و دولت‌های برخی از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی اشغال مناطقی از گرجستان را از سوی روسیه به رسمیت شناخته‌اند.

دولت روسیه به منظور مشروعیت بخشیدن به اقدامات نظامی خود، اصول حقوق بین‌المللی و توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 را نقض کرد. مناطق اشغالی آبخازیا و تسخینوالی را بعنوان کشورهای مستقل به رسمیت شناخت و نیروها و پایگاهای نظامی خود را در آن‌جا مستقر نمود. ضمنا روسیه از کشورهای جهان خواسته است استقلال مناطق آبخازیا و تسخینوالی را به رسمیت بشناسند. در این راستا روسیه با استفاده از اهرم‌های سیاسی و اقتصادی، برخی از این کشورها را تحت فشار قرار داده است.

اشغال مناطق گرجستان از سوی روسیه که حاکمیت و استقلال سیاسی گرجستان را نقض می‌کند، مهم‌ترین عامل بی ثباتی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می‌باشد. نظامی‌کردن مناطق اشغالی و استقرار نیروهای زمینی، هوایی، دریایی، مرزی و اطلاعاتی روسیه در این مناطق، تهدید جدی برای امنیت گرجستان و کل منطقه است.

نادیده گرفتن اصل احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت کشورها از سوی روسیه و تلاش‌های این کشور جهت تغییر ساختار امنیت یوروآتلانتیک و احیای مجدد حوزه نفوذ خود، نه تنها امنیت گرجستان بلکه امنیت دیگر همسایگان روسیه و اروپا را تهدید می‌کند.

قرائن و شواهد حکایت از آن دارد که روسیه پس از جنگ اوت 2008 و اشغال آبخازیا و تسخینوالی از این مناطق جهت پرورش گروهای تروریستی به منظور انجام اقدامات تروریستی در خاک گرجستان استفاده می‌کند. جلوگیری از اقدامات گروه‌های تروریستی وشناسایی آن‌ها گویای این حقیقت است.

نقض حقوق بشر از سوی رژیم‌های دست نشانده روسیه و نیروهای اشغال‌گر بسیار نگران کننده است. ساکنان مناطق اشغالی بدلیل قومیت و ملیت خود همواره مورد توهین و سرکوب قرار می‌گیرند. دولت گرجستان همچنین نگران روند تغییر بافت جمعیت در مناطق اشغالی و خطر نابودی فرهنگ ملی آبخازیایی است.

روسیه با فعالیت غیر قانونی اقتصادی در مناطق اشغالی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی این مناطق، آسیب جدی به محیط زیست مناطق گرجستان می‌رساند.

2- خطر حمله مجدد نظامی از سوی روسیه

هدف حمله نظامی روسیه به گرجستان در اوت 2008 نه تنها اشغال مناطق گرجستان و به رسمیت شناختن این مناطق بلکه تغییر سیاست خارجی گرجستان و براندازی دولت منتخب این کشور بوده است. چراکه محافل حکومتی روسیه، گرجستان آزاد و مستقل را خطر جدی برای روسیه تلقی می‌کنند. روسیه درصدد است مانع توسعه گرجستان و همگرایی این کشور با نهادهای یوروآتلانتیک شود. روسیه می‌خواهد گرجستان را به حوزه نفوذ خود تبدیل کند. لذا استقرار نیروهای نظامی روسیه در مناطق اشغالی گرجستان و افزایش توان نظامی و تسلیحات پایگاه‌های خود زمینه‌سازی حمله مجدد به گرجستان است. روسیه از موازین و حقوق بین‌المللی تخطی می‌کند و حاضر به اجرای توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 نیست. این کشور درپی جنگ اوت 2008 مانع ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا در گرجستان شده است و حتی به هیئت ناظران اتحادیه اروپا اجازه ورود به مناطق اشغالی را نمی‌دهد. دولت روسیه همچنین مخالف استقرار نیرو‌های بین‌المللی در مناطق اشغالی است. با توجه به اقدامات روسیه، احتمال حمله مجدد این کشور به گرجستان وجود دارد، هرچند که حمایت‌های بین‌المللی از گرجستان و حضور ناظران اتحادیه اروپا می‌تواند عامل بازدارنده باشد.

3- نقض حقوق مهاجرین اجباری و رانده‌شدگان از مناطق اشغالی

حوادث اوایل دهه 90 و در پی آن جنگ اوت 2008 موجب پاک‌سازی قومی‌شد که در پی آن بیش از 500 هزار نفر یعنی 80 درصد جمعیت مناطق اشغالی از خانه و کاشانه خود رانده شدند. 261 هزار نفر اکنون در دیگر مناطق تحت کنترل دولت مرکزی گرجستان سکونت دارند. نقض حقوق رانده‌شدگان و مهاجرین اجباری یکی از مهم‌ترین چالش‌ها است و دولت گرجستان بازگشت آوارگان به خانه و کاشانه خود و حفظ حقوق شناخته شده آن‌ها را در اولویت کاری خود قرار داده است.

4- مناقشات منطقه قفقاز

توسعه مناقشات و بحران‌ها از کشورهای همسایه به گرجستان یکی از تهدیدات است. مناقشات موجود در منطقه قفقاز که منبع توسعه بحران‌ها است، تاثیر منفی بر امنیت این منطقه می‌گذارد. این در حالی است که روسیه درصدد رودررویی مردم قفقاز شمالی با گرجستان است. عدم کنترل مرزهای گرجستان و روسیه در آبخازیا و منطقه تسخینوالی شرایط مناسبی برای توسعه جرایم فراملی ایجاد می‌کند که به نوبه خود عامل بروز بحران‌های دیگر در منطقه می‌باشد. مناقشه قره باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان خطر دیگری برای امنیت منطقه است و از سر گیری این مناقشه قطعا امنیت کشورهای قفقاز جنوبی را مختل کرده و به توسعه نفوذ روسیه در قفقاز کمک خواهد کرد.

5- تروریسم بین‌المللی و جرایم سازمان یافته فراملی

تروریسم ناشی از عوامل دولتی و غیر دولتی یکی از چالش‌های مهم جهان معاصر است. وجود مناطق اشغالی در گرجستان در واقع زمینه توسعه تروریسم و جرایم سازمان یافته را فراهم می‌کند. ضمنا تروریسم دولتی برای گرجستان به عنوان خطر ویژه تلقی می‌کند. با توجه به ظرفیت و نقش ترانزیتی گرجستان، خطر این که از مناطق اشغالی برای اقدامات غیر قانونی از جمله قاچاق سلاح، مواد مخدر، تسلیحات کشتار جمعی و قاچاق انسان استفاده شود، وجود دارد.

6- چالش‌های اجتماعی و اقتصادی

کاهش میزان سرعت رشد سریع و پایدار اقتصادی از چالش‌های امنیت ملی گرجستان است. مهار چالش‌های ناشی از تکرار بحران اقتصادی جهانی، از دیگر اهداف مهم گرجستان بوده و در این راستا گرجستان به افزایش میزان سرعت رشد اقتصادی می‌اندیشد. نابسامانی در توسعه اقتصادی، کاهش در آمد‌های کشور، و افزایش بی کاری می‌تواند به تنش اجتماعی و اختلال در ثبات و امنیت کشور منجر شود. لذا حفظ و رشد اقتصادی و رقابت مردم از اولویت‌های دولت گرجستان به شمار می‌رود.

7- چالش‌های انرژی

تحکیم استقلال انرژی برای تامین امنیت ملی گرجستان بسیار مهم است. در این راستا باید تنوع در منابع تامین انرژی حفظ شود. از طرف دیگر ایجاد زیرساخت‌های لازم و توسعه منابع انرژی پاک برای افزایش امنیت انرژی گرجستان حائز اهمیت است.

8- خطرات سایبری

با توجه به افزایش وابستگی زیر ساخت‌های حساس گرجستان به تکنولوژی‌های اطلاعاتی، موضوع مهار چالش‌های مربوط به حفظ فضای اطلاعاتی گرجستان مطرح می‌کند. روسیه در جنگ اوت 2008 همزمان با حملات زمینی، هوایی و دریایی حملات هدفمندانه سایبری نیز انجام داد. حملات سایبری روسیه، اهمیت حفظ فضای سایبری برای امنیت ملی گرجستان را نشان داده است.

9- چالش‌های زیست‌محیطی

بحران‌های ناشی از فر آیند‌های طبیعی و فعالیت انسانی می‌تواند محیط زیست، تنوع زیستی و رفاه مردم گرجستان را تهدید کند. گرجستان نگران آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از فعالیت رژیم اشغالگر روسیه در مناطق اشغالی به ویژه در آبخازیا برای آماده‌سازی المپیک زمستانی 2014 سوچی، است. دولت گرجستان از طریق همکاری با جامعه بین‌المللی از تمامی امکانات خود استفاده خواهد کرد تا از فاجعه زیست‌محیطی در سواحل دریای سیاه که ناشی از استخراج غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب آبخازیا و انتقال آن‌ها به روسیه است، جلوگیری کند.

10- چالش‌های جمعیتی

بهبودی وضعیت جمعیتی برای توسعه کشور اهمیت زیادی دارد. گفتنی است که میزان زاد و ولد و بازگشت مهاجران گرجی به وطن در مقایسه با سال‌های گذشته افزایش چشم‌گیری داشته است. حفظ این روند یکی از اهداف دولت گرجستان می‌باشد. تلاش روسیه برای تغییر بافت جمعیتی در مناطق اشغالی و اسکان دادن اتباع روسیه در این مناطق از دیگر چالش‌های پیش روی گرجستان است و اینگونه اقدامات روسیه هویت ملی آبخازیایی‌ها را تهدید می‌کند.

11- خطرات مربوط به همگرایی مدنی

در راستای همگرایی مدنی ضروری است دولت شرایطی جهت آموزش زبان گرجی برای اتباع این کشور هموار کند تا آن‌ها بتوانند در عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور حضوری فعال‌تر داشته باشند.

12- تخریب آثار میراث فرهنگی

گرجستان به حفظ آثار میراث فرهنگی اهمیت می‌دهد. تخریب هدفمندانه آثار میراث فرهنگی در مناطق اشغالی موجب نگرانی دولت می‌کند. دولت همچنین درصدد حفظ آثار میراث فرهنگی گرجستان در خارج از کشور است^[۱].

نیز نگاه کنید به

گرجستان؛ سیاست و حکومت گرجستان؛ سند امنیت ملی گرجستان

کتابشناسی

↑ بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص130-133.

[1] بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ گرجستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص130-133.

[۱]

@@ خط ۱۸: / خط ۱۸: @@
 [[روسیه]] با فعالیت غیر قانونی اقتصادی در مناطق اشغالی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی این مناطق، آسیب جدی به محیط زیست مناطق [[گرجستان]] می‌رساند.
-====2- خطر حمله مجدد  نظامی از سوی [[روسیه]]====
+=== 2- خطر حمله مجدد نظامی از سوی [[روسیه]] ===
 هدف حمله نظامی [[روسیه]] به [[گرجستان]] در اوت 2008  نه تنها اشغال مناطق [[گرجستان]] و به رسمیت شناختن این مناطق  بلکه تغییر سیاست خارجی [[گرجستان]] و براندازی دولت منتخب این کشور بوده است. چراکه  محافل حکومتی [[روسیه]]، [[گرجستان]] آزاد و مستقل را خطر جدی برای [[روسیه]] تلقی می‌کنند. [[روسیه]] درصدد است مانع توسعه [[گرجستان]] و همگرایی این کشور با نهادهای یوروآتلانتیک شود. [[روسیه]] می‌خواهد [[گرجستان]] را به حوزه نفوذ خود تبدیل کند. لذا استقرار نیروهای نظامی [[روسیه]] در مناطق اشغالی [[گرجستان]] و افزایش توان نظامی و تسلیحات پایگاه‌های خود زمینه‌سازی حمله مجدد به [[گرجستان]] است. [[روسیه]] از موازین و حقوق بین‌المللی تخطی می‌کند و حاضر به اجرای توافقنامه آتش‌بس مورخ 12 اوت 2008 نیست. این کشور درپی جنگ اوت 2008  مانع ادامه فعالیت هیئت ناظران سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا در [[گرجستان]] شده است و حتی به هیئت ناظران اتحادیه اروپا اجازه ورود به مناطق اشغالی را نمی‌دهد. دولت [[روسیه]] همچنین مخالف استقرار نیرو‌های بین‌المللی در مناطق اشغالی است. با توجه به اقدامات [[روسیه]]، احتمال حمله مجدد این کشور به [[گرجستان]] وجود دارد، هرچند که حمایت‌های بین‌المللی از [[گرجستان]] و حضور ناظران اتحادیه اروپا می‌تواند عامل بازدارنده باشد.
-====3- نقض حقوق مهاجرین اجباری و رانده‌شدگان از مناطق اشغالی====
+=== 3- نقض حقوق مهاجرین اجباری و رانده‌شدگان از مناطق اشغالی ===
 حوادث اوایل دهه 90  و در پی آن جنگ اوت 2008  موجب پاک‌سازی قومی‌شد که در پی آن بیش از 500 هزار نفر یعنی 80 درصد جمعیت مناطق اشغالی از خانه و کاشانه خود رانده شدند. 261 هزار نفر اکنون در دیگر مناطق تحت کنترل دولت مرکزی [[گرجستان]] سکونت دارند.  نقض حقوق رانده‌شدگان و مهاجرین اجباری یکی از مهم‌ترین چالش‌ها است و دولت [[گرجستان]] بازگشت آوارگان به خانه و کاشانه خود و حفظ حقوق شناخته شده آن‌ها را در اولویت کاری خود قرار داده است.
-====4- مناقشات منطقه قفقاز====
+=== 4- مناقشات منطقه قفقاز ===
 توسعه مناقشات و بحران‌ها از کشورهای همسایه به [[گرجستان]] یکی از تهدیدات است. مناقشات موجود در منطقه قفقاز که منبع توسعه بحران‌ها است، تاثیر منفی بر امنیت این منطقه می‌گذارد. این در حالی است که [[روسیه]] درصدد رودررویی مردم قفقاز شمالی با [[گرجستان]] است. عدم کنترل مرزهای [[گرجستان]] و [[روسیه]] در [[آبخازیا]] و منطقه تسخینوالی شرایط مناسبی برای توسعه جرایم فراملی ایجاد می‌کند که به نوبه خود عامل بروز بحران‌های دیگر در منطقه می‌باشد.  مناقشه قره باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان خطر دیگری برای امنیت منطقه است و از سر گیری این مناقشه قطعا امنیت کشورهای قفقاز جنوبی را مختل کرده و به توسعه نفوذ [[روسیه]] در قفقاز کمک خواهد کرد.
-====5- تروریسم بین‌المللی و جرایم سازمان یافته فراملی====
+=== 5- تروریسم بین‌المللی و جرایم سازمان یافته فراملی ===
 تروریسم ناشی از عوامل دولتی و غیر دولتی یکی از چالش‌های مهم جهان معاصر است. وجود مناطق اشغالی در [[گرجستان]] در واقع زمینه توسعه تروریسم و جرایم سازمان یافته را فراهم می‌کند. ضمنا تروریسم دولتی برای [[گرجستان]] به عنوان خطر ویژه تلقی می‌کند. با توجه به ظرفیت و نقش ترانزیتی [[گرجستان]]، خطر این که از مناطق اشغالی برای اقدامات غیر قانونی از جمله قاچاق سلاح، مواد مخدر، تسلیحات کشتار جمعی و قاچاق انسان استفاده شود، وجود دارد.
-====6- چالش‌های اجتماعی و اقتصادی====
+=== 6- چالش‌های اجتماعی و اقتصادی ===
 کاهش میزان سرعت رشد سریع و پایدار اقتصادی از چالش‌های امنیت ملی [[گرجستان]] است. مهار چالش‌های ناشی از تکرار بحران اقتصادی جهانی، از دیگر اهداف مهم [[گرجستان]] بوده و در این راستا [[گرجستان]] به افزایش میزان سرعت رشد اقتصادی می‌اندیشد. نابسامانی در توسعه اقتصادی، کاهش در آمد‌های کشور، و افزایش بی کاری می‌تواند به تنش اجتماعی و اختلال در ثبات و امنیت کشور منجر شود. لذا حفظ و رشد اقتصادی و رقابت مردم از اولویت‌های دولت [[گرجستان]] به شمار می‌رود.
-====7- چالش‌های انرژی====
+=== 7- چالش‌های انرژی ===
 تحکیم استقلال انرژی برای تامین امنیت ملی [[گرجستان]]  بسیار مهم است. در این راستا باید تنوع در منابع تامین انرژی حفظ شود. از طرف دیگر ایجاد زیرساخت‌های لازم  و توسعه منابع  انرژی پاک برای افزایش امنیت انرژی [[گرجستان]] حائز اهمیت است.
-====8- خطرات سایبری====
+=== 8- خطرات سایبری ===
 با توجه به افزایش وابستگی زیر ساخت‌های حساس [[گرجستان]] به تکنولوژی‌های اطلاعاتی، موضوع مهار چالش‌های مربوط به حفظ فضای اطلاعاتی [[گرجستان]] مطرح می‌کند. [[روسیه]] در جنگ اوت 2008 همزمان با حملات زمینی، هوایی و دریایی حملات هدفمندانه سایبری نیز انجام داد. حملات سایبری [[روسیه]]،  اهمیت حفظ فضای سایبری برای امنیت ملی [[گرجستان]] را نشان داده است.
-====9- چالش‌های زیست‌محیطی====
+=== 9- چالش‌های زیست‌محیطی ===
 بحران‌های ناشی از فر آیند‌های طبیعی و فعالیت انسانی می‌تواند محیط زیست، تنوع زیستی و رفاه مردم [[گرجستان]] را تهدید کند. [[گرجستان]] نگران  آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از فعالیت رژیم اشغالگر [[روسیه]] در مناطق اشغالی به ویژه در [[آبخازیا]] برای آماده‌سازی المپیک زمستانی  2014 سوچی، است. دولت [[گرجستان]] از طریق همکاری با جامعه بین‌المللی از تمامی امکانات خود استفاده خواهد کرد تا از فاجعه زیست‌محیطی در سواحل دریای سیاه که ناشی از استخراج غیر قانونی مصالح ساختمانی و چوب [[آبخازیا]] و انتقال آن‌ها به [[روسیه]] است، جلوگیری کند.
-====10- چالش‌های جمعیتی====
+=== 10- چالش‌های جمعیتی ===
   بهبودی وضعیت جمعیتی برای توسعه کشور اهمیت زیادی دارد. گفتنی است که میزان زاد و ولد و بازگشت مهاجران گرجی به وطن در مقایسه با  سال‌های گذشته افزایش چشم‌گیری داشته است. حفظ این روند یکی از اهداف دولت [[گرجستان]] می‌باشد. تلاش [[روسیه]] برای تغییر بافت جمعیتی در مناطق اشغالی و اسکان دادن اتباع [[روسیه]] در این مناطق از دیگر چالش‌های پیش روی [[گرجستان]] است و اینگونه  اقدامات [[روسیه]] هویت ملی آبخازیایی‌ها را تهدید می‌کند.
-====11- خطرات مربوط به همگرایی مدنی====
+=== 11- خطرات مربوط به همگرایی مدنی ===
 در راستای همگرایی مدنی ضروری است دولت شرایطی جهت آموزش [[زبان گرجی]] برای اتباع این کشور هموار کند تا آن‌ها  بتوانند در عرصه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور حضوری فعال‌تر داشته باشند.
-====12- تخریب آثار میراث فرهنگی====
+=== 12- تخریب آثار میراث فرهنگی ===
 [[گرجستان]] به حفظ آثار میراث فرهنگی اهمیت می‌دهد. تخریب هدفمندانه آثار میراث فرهنگی در مناطق اشغالی موجب نگرانی دولت می‌کند. دولت همچنین درصدد حفظ آثار میراث فرهنگی [[گرجستان]] در خارج از کشور است<ref>بنیاد مطالعات قفقاز (۱۳۹۲). جامعه و فرهنگ [https://wikimelal.ir/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 گرجستان]. تهران: [https://www.icro.ir/ سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی] (در دست انتشار)، ص130-133.</ref>.
 ==نیز نگاه کنید به ==
 [[گرجستان]]؛ [[سیاست و حکومت گرجستان]]؛ [[سند امنیت ملی گرجستان]]
 ==کتابشناسی==