جغرافیای طبیعی تونس: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
جمهوری [[تونس]] با مساحتی حدود ۱۵۵/۱۶۲ کیلومتر مربع کوچک‌ترین کشور مسلمان در شمال آفریقای سفید است که از شمال و مشرق به دریای مدیترانه، از جنوب شرقی به صحرای لیبی و از مغرب به کوه‌های الجزایر محدود است، تونس با جمهوری الجزایر ۹۵۶ کیلومتر و با دولت لیبی ۴۵۹ کیلومتر مرز مشترک خاکی دارد، طول جغرافیایی تونس از شمال به جنوب ۷۵۶ و از شرق به غرب ۳۵۱ کیلومتر است، این کشور با برخورداری از ۱۳۰۰ کیلومتر ساحل (بدون محاسبه جزیره‌ها) و دشت‌های هموار و پوشیده شده از درختان متنوع، به‌ویژه درختان زیتون، از آب‌وهوای مدیترانه‌ای دلچسبی، به‌ویژه در مناطق شرقی و شمالی، برخوردار است. تونس با جزیره سیسیل ایتالیا ۱۳۷ کیلومتر فاصله دارد و فاصله زمانی سفر هوایی از شهر تونس به پایتخت ایتالیا نیز تقریبا چهل‌وپنج دقیقه و به پاریس دو ساعت است. سفر دریایی از تونس به ایتالیا و فرانسه نیز با ناوگان مسافربری تونس و برخی از کشورهای اروپایی از شهرهای گوناگون، مانند تونس، بنزرت و جزیره جربه انجام می‌شود؛ سفر دریایی از شهر بندر حلق‌الوادی در تونس به بندر ژنوا در ایتالیا تقریبا یک شبانه‌روز طول می‌کشد. | جمهوری [[تونس]] با مساحتی حدود ۱۵۵/۱۶۲ کیلومتر مربع کوچک‌ترین کشور مسلمان در شمال آفریقای سفید است که از شمال و مشرق به دریای مدیترانه، از جنوب شرقی به صحرای لیبی و از مغرب به کوه‌های الجزایر محدود است، تونس با جمهوری الجزایر ۹۵۶ کیلومتر و با دولت لیبی ۴۵۹ کیلومتر مرز مشترک خاکی دارد، طول جغرافیایی تونس از شمال به جنوب ۷۵۶ و از شرق به غرب ۳۵۱ کیلومتر است، این کشور با برخورداری از ۱۳۰۰ کیلومتر ساحل (بدون محاسبه جزیره‌ها) و دشت‌های هموار و پوشیده شده از درختان متنوع، به‌ویژه درختان زیتون، از آب‌وهوای مدیترانه‌ای دلچسبی، به‌ویژه در مناطق شرقی و شمالی، برخوردار است. تونس با جزیره سیسیل ایتالیا ۱۳۷ کیلومتر فاصله دارد و فاصله زمانی سفر هوایی از شهر تونس به پایتخت ایتالیا نیز تقریبا چهل‌وپنج دقیقه و به پاریس دو ساعت است. سفر دریایی از تونس به ایتالیا و فرانسه نیز با ناوگان مسافربری تونس و برخی از کشورهای اروپایی از شهرهای گوناگون، مانند تونس، بنزرت و جزیره جربه انجام می‌شود؛ سفر دریایی از شهر بندر حلق‌الوادی در تونس به بندر ژنوا در ایتالیا تقریبا یک شبانه‌روز طول می‌کشد. | ||
=== [[ارتفاعات تونس]] === | === [[ارتفاعات تونس|ارتفاعات]] === | ||
تونس کشوری هموار با دشت‌های فراوان و ارتفاعات اندک است و بیشتر ناهمواری آن در مناطق هم‌جوار با سلسله کوه‌های الجزایر است مناطق کوهستانی در شمال و غرب این کشور قرار دارد و صحرا و بیابان نیز در مناطق جنوبی و مرکزی گسترده است، جبل شعانبی با ارتفاعی در حدود ۱۵۴۴ متر بزرگ‌ترین کوه تونس است. مطماطه، خمیر، دورسیل، زغوان، رصاص، بوقرنین، | تونس کشوری هموار با دشت‌های فراوان و ارتفاعات اندک است و بیشتر ناهمواری آن در مناطق هم‌جوار با سلسله کوه‌های الجزایر است مناطق کوهستانی در شمال و غرب این کشور قرار دارد و صحرا و بیابان نیز در مناطق جنوبی و مرکزی گسترده است، جبل شعانبی با ارتفاعی در حدود ۱۵۴۴ متر بزرگ‌ترین کوه تونس است. مطماطه، خمیر، دورسیل، زغوان، رصاص، بوقرنین، | ||
سبیطله، کسریره و فرینه از دیگر ارتفاعات مهم تونس است. یونسکو ارتفاعات اشکل واقع در شمال تونس را در فهرست میراث جهانی قرار داده است، جرید و نفزاوه نیز از مهم‌ترین واحه‌های تونس است. | سبیطله، کسریره و فرینه از دیگر ارتفاعات مهم تونس است. یونسکو ارتفاعات اشکل واقع در شمال تونس را در فهرست میراث جهانی قرار داده است، جرید و نفزاوه نیز از مهم‌ترین واحه‌های تونس است. | ||
=== [[رودها و دریاچه های تونس|رودها و دریاچه ها]] === | |||
مجرده و ملیان بزرگ‌ترین رودخانه‌های تونس است؛ رودخانه مجرده از کشور الجزایر سرچشمه می‌گیرد و در نزدیکی غار الملح واقع در شمال شرقی تونس به دریا می‌ریزد و در مسیر خود مناطقی، مانند تستور، باجه و تبرسق را سیراب می‌کند. ده دریاچه در تونس وجود دارد که بحیره تونس و بحیره بنزرت مهم‌ترین دریاچه‌های آبی و شط جری بزرگ‌ترین دریاچه نمکی این کشور است. | مجرده و ملیان بزرگ‌ترین رودخانه‌های تونس است؛ رودخانه مجرده از کشور الجزایر سرچشمه می‌گیرد و در نزدیکی غار الملح واقع در شمال شرقی تونس به دریا می‌ریزد و در مسیر خود مناطقی، مانند تستور، باجه و تبرسق را سیراب می‌کند. ده دریاچه در تونس وجود دارد که بحیره تونس و بحیره بنزرت مهم‌ترین دریاچه‌های آبی و شط جری بزرگ‌ترین دریاچه نمکی این کشور است. | ||
خلیج تونس، خلیج حمامات، خلیج قابس و خلیج بوغراره در جزیره جربه مهم‌ترین مناطق خلیجی تونس است. خلیج قابس در قدیم به سرت‌الصغیر معروف بوده است. جزایر قرقنه و جربه در جنوب تونس و شبه‌جزیره‌های منستیر و مهدیه نیز در شرق این کشور از 1. <nowiki>http://www.ins.nat.tn</nowiki> | === [[جزایر و مجمع الجزایر تونس|جزایر و مجمع الجزایر]] === | ||
خلیج تونس، خلیج حمامات، خلیج قابس و خلیج بوغراره در جزیره جربه مهم‌ترین مناطق خلیجی تونس است. خلیج قابس در قدیم به سرت‌الصغیر معروف بوده است. جزایر قرقنه و جربه در جنوب تونس و شبه‌جزیره‌های منستیر و مهدیه نیز در شرق این کشور از 1. <nowiki>http://www.ins.nat.tn</nowiki> | |||
مهم‌ترین جزایر و نیز بهترین مناطق جذب گردشگری در تونس است، بندرهای حلق‌الوادی، تونس، بنزرت و صفاقس از مهم‌ترین بنادر دریایی تونس و یکی از مهم‌ترین مناطق دریایی برای رفت‌وآمد ناوگان‌های بین‌المللی است. | مهم‌ترین جزایر و نیز بهترین مناطق جذب گردشگری در تونس است، بندرهای حلق‌الوادی، تونس، بنزرت و صفاقس از مهم‌ترین بنادر دریایی تونس و یکی از مهم‌ترین مناطق دریایی برای رفت‌وآمد ناوگان‌های بین‌المللی است. | ||
=== [[پوشش گیاهی و جانوری تونس|پوشش گیاهی و جانوری]] === | |||
تونس را از زمان‌های دور به علت سرسبزی و پوشش گیاهی آن به‌ویژه باغ‌های زیتون و مرکبات، «تونس الخضراء» می‌خوانند (ابن ابی دینار، ۲۱:۱۲۸۶). خاک تونس در مناطق شمال و شرق این کشور بسیار حاصلخیز و از تنوع گیاهی فراوانی برخوردار است، سه درصد از مساحت تونس را رمل و شنزار تشکیل می‌دهد و هرچه از شمال به سوی مناطق مرکزی و جنوبی پیشروی کنیم، از سرسبزی خاک کاسته و بر حجم و وسعت بیابان‌ها و صحراها افزوده می‌شود. حرکت شن‌های روان و پیشروی آن به مناطق دیگر، یکی از چالش‌های مهم زیست‌محیطی کنونی تونس است. | تونس را از زمان‌های دور به علت سرسبزی و پوشش گیاهی آن به‌ویژه باغ‌های زیتون و مرکبات، «تونس الخضراء» می‌خوانند (ابن ابی دینار، ۲۱:۱۲۸۶). خاک تونس در مناطق شمال و شرق این کشور بسیار حاصلخیز و از تنوع گیاهی فراوانی برخوردار است، سه درصد از مساحت تونس را رمل و شنزار تشکیل می‌دهد و هرچه از شمال به سوی مناطق مرکزی و جنوبی پیشروی کنیم، از سرسبزی خاک کاسته و بر حجم و وسعت بیابان‌ها و صحراها افزوده می‌شود. حرکت شن‌های روان و پیشروی آن به مناطق دیگر، یکی از چالش‌های مهم زیست‌محیطی کنونی تونس است. | ||
مساحت جنگل‌های این کشور بالغ‌بر ۵۵۵ هزار هکتار است. بیشتر زمین‌های کشاورزی در مناطق شمالی و غربی کشور متمرکز است. زیتون و انجیر از درختان اصلی و بومی تونس است. پژوهشگران تونسی برآنند که برنج، نیشکر، ابریشم، نارنج، لیمو، آلوچه سیاه، شاه‌بلوط و پسته را ایرانی‌ها در دوران اسلامی با خود به تونس بردند (کعاک، ۱۳۸۷: ۲۲۶). | مساحت جنگل‌های این کشور بالغ‌بر ۵۵۵ هزار هکتار است. بیشتر زمین‌های کشاورزی در مناطق شمالی و غربی کشور متمرکز است. زیتون و انجیر از درختان اصلی و بومی تونس است. پژوهشگران تونسی برآنند که برنج، نیشکر، ابریشم، نارنج، لیمو، آلوچه سیاه، شاه‌بلوط و پسته را ایرانی‌ها در دوران اسلامی با خود به تونس بردند (کعاک، ۱۳۸۷: ۲۲۶). | ||
مرکبات، گندم، جو، انگور، پرتقال، هلو، گلابی، هندوانه و شاتوت از مهم‌ترین فرآورده‌های کشاورزی تونس است، فرآورده‌های زیتون | مرکبات، گندم، جو، انگور، پرتقال، هلو، گلابی، هندوانه و شاتوت از مهم‌ترین فرآورده‌های کشاورزی تونس است، فرآورده‌های زیتون در شهر صفاقس و تولید خرما در مناطقی، مانند نفطه وتوزر که در تونس موسوم به خرمای «دقله» یا «دگله» است، از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است و به خارج از کشور صادر می‌شود، تونس دارای مقام چهارم تولید زیتون در جهان است، جزیره جربه واقع در جنوب شرقی تونس از مهم‌ترین مناطق کاشت و برداشت برنج دانه‌درشت است. سبزی‌های معطر، مانند تره، شاهی، تلخون و مرزه در تونس کاشته نمی‌شود و از ریحان نیز در گل‌فروشی‌ها استفاده می‌شود، برخی از سبزیجات به نام «قناریه» و «بسباس» نیز در تونس استفاده می‌شود که به‌نظر می‌رسد در ایران وجود ندارد. توت و ابریشم در خلیج قابس به عمل می‌آید. | ||
در شهر صفاقس و تولید خرما در مناطقی، مانند نفطه وتوزر که در تونس موسوم به خرمای «دقله» یا «دگله» است، از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است و به خارج از کشور صادر می‌شود، تونس دارای مقام چهارم تولید زیتون در جهان است، جزیره جربه واقع در جنوب شرقی تونس از مهم‌ترین مناطق کاشت و برداشت برنج دانه‌درشت است. سبزی‌های معطر، مانند تره، شاهی، تلخون و مرزه در تونس کاشته نمی‌شود و از ریحان نیز در گل‌فروشی‌ها استفاده می‌شود، برخی از سبزیجات به نام «قناریه» و «بسباس» نیز در تونس استفاده می‌شود که به‌نظر می‌رسد در ایران وجود ندارد. توت و ابریشم در خلیج قابس به عمل می‌آید. | |||
==== '''منابع جانوری''' ==== | |||
جانورانی چون گوسفند، بز، گاو، اسب، شتر، سگ، شترمرغ، خروس، بوقلمون، خرگوش، گربه، کفتار، گراز، خوک، شغال، آهو و انواع مار و بزمجه انواع گوناگون منابع جانوری تونس است؛ شیر، ببر، پلنگ، فیل و زرافه در محیط‌زیست تونس وجود ندارد و مردم تونس به گربه که آن را «قطوسه» می‌نامند، بسیار علاقه‌مندند. | جانورانی چون گوسفند، بز، گاو، اسب، شتر، سگ، شترمرغ، خروس، بوقلمون، خرگوش، گربه، کفتار، گراز، خوک، شغال، آهو و انواع مار و بزمجه انواع گوناگون منابع جانوری تونس است؛ شیر، ببر، پلنگ، فیل و زرافه در محیط‌زیست تونس وجود ندارد و مردم تونس به گربه که آن را «قطوسه» می‌نامند، بسیار علاقه‌مندند. | ||
'''آب‌وهوا''' | '''[[آب و هوای تونس|آب‌وهوا]]''' | ||
آب‌وهوای مناطق شرقی، شمالی و غربی تونس مدیترانه‌ای و غیرشرجی و مناطق مرکزی و جنوبی نیز از هوایی نیمه‌مرطوب و خشک برخوردار است. میانگین دما بین ۱۰ تا ۲۷ درجه است و درجه هوا در برخی از روزهای تابستان، به‌ویژه تیرماه، بسیار گرم و سوزان است و گاهی اوقات به پنجاه درجه نیز می‌رسد. | آب‌وهوای مناطق شرقی، شمالی و غربی تونس مدیترانه‌ای و غیرشرجی و مناطق مرکزی و جنوبی نیز از هوایی نیمه‌مرطوب و خشک برخوردار است. میانگین دما بین ۱۰ تا ۲۷ درجه است و درجه هوا در برخی از روزهای تابستان، به‌ویژه تیرماه، بسیار گرم و سوزان است و گاهی اوقات به پنجاه درجه نیز می‌رسد. | ||
نسخهٔ ۲۵ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۳۱
جمهوری تونس با مساحتی حدود ۱۵۵/۱۶۲ کیلومتر مربع کوچک‌ترین کشور مسلمان در شمال آفریقای سفید است که از شمال و مشرق به دریای مدیترانه، از جنوب شرقی به صحرای لیبی و از مغرب به کوه‌های الجزایر محدود است، تونس با جمهوری الجزایر ۹۵۶ کیلومتر و با دولت لیبی ۴۵۹ کیلومتر مرز مشترک خاکی دارد، طول جغرافیایی تونس از شمال به جنوب ۷۵۶ و از شرق به غرب ۳۵۱ کیلومتر است، این کشور با برخورداری از ۱۳۰۰ کیلومتر ساحل (بدون محاسبه جزیره‌ها) و دشت‌های هموار و پوشیده شده از درختان متنوع، به‌ویژه درختان زیتون، از آب‌وهوای مدیترانه‌ای دلچسبی، به‌ویژه در مناطق شرقی و شمالی، برخوردار است. تونس با جزیره سیسیل ایتالیا ۱۳۷ کیلومتر فاصله دارد و فاصله زمانی سفر هوایی از شهر تونس به پایتخت ایتالیا نیز تقریبا چهل‌وپنج دقیقه و به پاریس دو ساعت است. سفر دریایی از تونس به ایتالیا و فرانسه نیز با ناوگان مسافربری تونس و برخی از کشورهای اروپایی از شهرهای گوناگون، مانند تونس، بنزرت و جزیره جربه انجام می‌شود؛ سفر دریایی از شهر بندر حلق‌الوادی در تونس به بندر ژنوا در ایتالیا تقریبا یک شبانه‌روز طول می‌کشد.
ارتفاعات
تونس کشوری هموار با دشت‌های فراوان و ارتفاعات اندک است و بیشتر ناهمواری آن در مناطق هم‌جوار با سلسله کوه‌های الجزایر است مناطق کوهستانی در شمال و غرب این کشور قرار دارد و صحرا و بیابان نیز در مناطق جنوبی و مرکزی گسترده است، جبل شعانبی با ارتفاعی در حدود ۱۵۴۴ متر بزرگ‌ترین کوه تونس است. مطماطه، خمیر، دورسیل، زغوان، رصاص، بوقرنین،
سبیطله، کسریره و فرینه از دیگر ارتفاعات مهم تونس است. یونسکو ارتفاعات اشکل واقع در شمال تونس را در فهرست میراث جهانی قرار داده است، جرید و نفزاوه نیز از مهم‌ترین واحه‌های تونس است.
رودها و دریاچه ها
مجرده و ملیان بزرگ‌ترین رودخانه‌های تونس است؛ رودخانه مجرده از کشور الجزایر سرچشمه می‌گیرد و در نزدیکی غار الملح واقع در شمال شرقی تونس به دریا می‌ریزد و در مسیر خود مناطقی، مانند تستور، باجه و تبرسق را سیراب می‌کند. ده دریاچه در تونس وجود دارد که بحیره تونس و بحیره بنزرت مهم‌ترین دریاچه‌های آبی و شط جری بزرگ‌ترین دریاچه نمکی این کشور است.
جزایر و مجمع الجزایر
خلیج تونس، خلیج حمامات، خلیج قابس و خلیج بوغراره در جزیره جربه مهم‌ترین مناطق خلیجی تونس است. خلیج قابس در قدیم به سرت‌الصغیر معروف بوده است. جزایر قرقنه و جربه در جنوب تونس و شبه‌جزیره‌های منستیر و مهدیه نیز در شرق این کشور از 1. http://www.ins.nat.tn
مهم‌ترین جزایر و نیز بهترین مناطق جذب گردشگری در تونس است، بندرهای حلق‌الوادی، تونس، بنزرت و صفاقس از مهم‌ترین بنادر دریایی تونس و یکی از مهم‌ترین مناطق دریایی برای رفت‌وآمد ناوگان‌های بین‌المللی است.
پوشش گیاهی و جانوری
تونس را از زمان‌های دور به علت سرسبزی و پوشش گیاهی آن به‌ویژه باغ‌های زیتون و مرکبات، «تونس الخضراء» می‌خوانند (ابن ابی دینار، ۲۱:۱۲۸۶). خاک تونس در مناطق شمال و شرق این کشور بسیار حاصلخیز و از تنوع گیاهی فراوانی برخوردار است، سه درصد از مساحت تونس را رمل و شنزار تشکیل می‌دهد و هرچه از شمال به سوی مناطق مرکزی و جنوبی پیشروی کنیم، از سرسبزی خاک کاسته و بر حجم و وسعت بیابان‌ها و صحراها افزوده می‌شود. حرکت شن‌های روان و پیشروی آن به مناطق دیگر، یکی از چالش‌های مهم زیست‌محیطی کنونی تونس است.
مساحت جنگل‌های این کشور بالغ‌بر ۵۵۵ هزار هکتار است. بیشتر زمین‌های کشاورزی در مناطق شمالی و غربی کشور متمرکز است. زیتون و انجیر از درختان اصلی و بومی تونس است. پژوهشگران تونسی برآنند که برنج، نیشکر، ابریشم، نارنج، لیمو، آلوچه سیاه، شاه‌بلوط و پسته را ایرانی‌ها در دوران اسلامی با خود به تونس بردند (کعاک، ۱۳۸۷: ۲۲۶).
مرکبات، گندم، جو، انگور، پرتقال، هلو، گلابی، هندوانه و شاتوت از مهم‌ترین فرآورده‌های کشاورزی تونس است، فرآورده‌های زیتون در شهر صفاقس و تولید خرما در مناطقی، مانند نفطه وتوزر که در تونس موسوم به خرمای «دقله» یا «دگله» است، از کیفیت بسیار خوبی برخوردار است و به خارج از کشور صادر می‌شود، تونس دارای مقام چهارم تولید زیتون در جهان است، جزیره جربه واقع در جنوب شرقی تونس از مهم‌ترین مناطق کاشت و برداشت برنج دانه‌درشت است. سبزی‌های معطر، مانند تره، شاهی، تلخون و مرزه در تونس کاشته نمی‌شود و از ریحان نیز در گل‌فروشی‌ها استفاده می‌شود، برخی از سبزیجات به نام «قناریه» و «بسباس» نیز در تونس استفاده می‌شود که به‌نظر می‌رسد در ایران وجود ندارد. توت و ابریشم در خلیج قابس به عمل می‌آید.
منابع جانوری
جانورانی چون گوسفند، بز، گاو، اسب، شتر، سگ، شترمرغ، خروس، بوقلمون، خرگوش، گربه، کفتار، گراز، خوک، شغال، آهو و انواع مار و بزمجه انواع گوناگون منابع جانوری تونس است؛ شیر، ببر، پلنگ، فیل و زرافه در محیط‌زیست تونس وجود ندارد و مردم تونس به گربه که آن را «قطوسه» می‌نامند، بسیار علاقه‌مندند.
آب‌وهوای مناطق شرقی، شمالی و غربی تونس مدیترانه‌ای و غیرشرجی و مناطق مرکزی و جنوبی نیز از هوایی نیمه‌مرطوب و خشک برخوردار است. میانگین دما بین ۱۰ تا ۲۷ درجه است و درجه هوا در برخی از روزهای تابستان، به‌ویژه تیرماه، بسیار گرم و سوزان است و گاهی اوقات به پنجاه درجه نیز می‌رسد.
زمستان تونس غالبا سرد و همراه با سوز سرماست؛ سرمایی‌که از اروپا وارد تونس می‌شود، سامانه بارش برف فقط در منطقه عین دراهم واقع در شمال غربی تونس فعال است و شهر تونس برفی به خود نمی‌بیند. پایداری هوا در طول سال به‌خصوص در فصل‌های باران‌خیز بسیار کم است؛ به‌گونه‌ای که در طول روز، ابری و آفتابی‌شدن آسمان به‌گونه‌ای متناوب اتفاق می‌افتد. آسمان پایتخت تونس و مناطق ساحلی همواره ابری است و باران‌های موسمی در طول سال فراوان و به‌طور متناوب می‌بارد. بارش باران در تونس به انواع گوناگون سوزنی و سیلابی وجود دارد.گاهی جاری‌شدن سیل و ایجاد آب‌گرفتگی در خیابان‌ها و منازل موجب اختلال در زندگی عادی مردم می‌شود. میزان بارندگی سالانه در مناطق شمالی کشور به‌اندازه ۸۰۰ میلی‌متر می‌رسد. مناطق مرکزی بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌متر و بخش‌های جنوبی نیز بین ۵۰ تا ۱۵۰میلی‌متر باران سالانه را ثبت می‌کنند.
جاذبه‌های طبیعی
هوای مدیترانه‌ای، ساحل‌های ماسه‌ای، دریای آبی، چشمه‌های آب گرم، بیابان‌های زیبا و جنگل‌های تنک مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی تونس است، شمال، شمال شرقی و جنوب شرقی تونس را آب‌های دریای مدیترانه فراگرفته است؛ پدیده‌ای خدادادی که این کشور را به منطقه ماسه‌های طلایی معروف کرده است، جنوب و مرکز تونس نیز با داشتن بیابان‌ها و واحه‌های طبیعی، که از مهم‌ترین مناطق خرماخیز این کشور هستند، هرساله گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌کند.