شاهکارهای ادبی تایلند
در دوران تازه یعنی از ۱۹۰۰م به بعد، تایلندی‌ها به آثار «دوک مای سود» علاقه نشان داده‌اند که معروف‌ترین داستان‌های او عبارتند از: فودی"، نونگ نای روی (به معنای یک‌درصد)، نیت ، چای‌چانا خونگ لوانگ و ناروبان". بسیاری از آثار او را در مدارس تایلند درس می‌دهند.
در سال‌های پایانی دهه ۱۹۲۰م، دوره‌ای طلایی آغاز شد که در آن، نویسندگان تایلندی برای نخستین بار به نقد موضوعات اجتماعی پرداختند و به مسائلی چون چندهمسری، روسپی‌گری، نابرابری‌های اجتماعی و جامعه طبقاتی توجه جدی شد.
آثاری چون سیرک زندگی از آکادام کونگ را پیپات۲ در ۱۹۲۹م، نبرد زندگی" در ۱۹۳۲م و «آن سوی نقاشی و چند داستان دیگر» از سیبورافاه (با نام مستعار کولاپ سای پرادیت)۶ روسپی" در ۱۹۳۷م از ک.سوان کانانگ^ با نام مستعار کانها کینگ سیری" و کتاب اشراف اثر دوک مای سوت (با نام مستعار بوپا کونچون)۱۲، از آثار کلاسیک ادبیات تایلند شمرده می‌شود.
معروف‌ترین این آثار، داستان «آن سوی نقاشی» است که تا آغاز سده بیست و یکم، چهل بار تجدید چاپ و به زبان‌های چینی و ژاپنی هم ترجمه شده است و از روی آن دو فیلم سینمایی ساخته‌اند. داستان درباره عشقی پرشور میان دانشجوی تایلندی رشته مالیه در ژاپن و زن اشرافی تایلندی است که متأهل و بزرگ‌تر از اوست. این داستان با بسیاری از داستان‌های این دوره، به‌سبب بیان صادقانه احساسات انسانی، تفاوت اساسی دارد، بیش از ده سال پس از نخستین چاپ این کتاب، یکی از منتقدان، در مقاله‌ای شخصیت‌های
1. Lakhon Haeg Chiwit
2. Akatdamkoeng Raphiphat 3. Songkhram Chiwit 4. Khang Lang Phap 5. Siburapha
6. Kulap Saipradit
7. Ying Khon Chua 8. K. Suang Khanang 9. Kanha Khiengsiri 10. Phudi
11. Dokmai Sot
12. Buppha Kunchon
۲۴۴
این داستان را نماد افول سنت اشرافی کهن و سربرآوردن طبقه جدید سرمایه‌دار کمپرادور، در تایلند معرفی کرده است.
در اواخر دهه ۱۹۴۰م، بسیاری از نویسندگان تایلندی که شیفته رئالیسم سوسیالیستی شده بودند، برای مدت کوتاهی به نوشتن رمان‌های بلند و داستان‌های کوتاه پرداختند که محور آن‌ها بر بی‌عدالتی اجتماعی دور می‌زد.
بیشتر این نویسندگان در سال‌های تاریک دهه ۱۹۵۰م و ۱۹۶۰م که آزادی بیان به شدت محدود شده بود، به خاموشی گرائیدند. در سال‌های بعد فقط داستان‌های واقع‌گریز و خیالی که «ادبیات آب راکد» خوانده می‌شود، دوام آوردند، اما یکی از نویسندگانی که در این دوره راه دیگری برگزید، «لائو کام هوم» (با نام مستعار کام سینگ سریناک)" بود که داستان‌های موشکافانه او درباره آداب و رسوم تایلند برای نخستین بار در ۱۹۵۹ م، در مجموعه‌ای با عنوان فابوکان۳ (سیاست‌مدار و داستان‌های دیگر) منتشر شد. داستان او پرمایه‌تر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد. آثار او کوتاه بودند و بهترین آن‌ها را هم در اواخر دهه ۱۹۵۰م تا اوایل دهه ۱۹۷۰م نوشت، «لائو کام هوم» در جهان نویسندگی گل کرد، آن‌چنان‌که در ۱۹۹۲ م به دریافت عنوان «هنرمند ملی تایلند» نایل شد.
در اواخر دهه ۱۹۶۰م نسل تازه‌ای از نویسندگان، بار دیگر به واقع‌گرایی سوسیالیستی روی آوردند که این مرحله «ادبیات برای زندگی» نامیده شد و فضای روشن‌فکری حاصل از آن به سرنگونی دولت نظامی تایلند، در ۱۹۷۳م انجامید. چنین ادبیاتی با ساده‌کردن مسائل نمی‌توانست رواج چندانی پیدا کند، از این رو با کودتای نظامی و ضد انقلابی ۱۹۷۶م، سرکوب شد. این حرکت، بسیاری 1. Lao Khamhom
2. Khamsing Srinawk 3. Fabokan
از نویسندگان، روشن‌فکران و دانشجویان را به حزب کمونیست تایلند کشاند و ترس از بروز دوره تاریک دیگری، سراسر کشور را فراگرفت؛ اما با روی کارآمدن نظامیان لیبرال‌تر، امیدهای تازه‌ای پدید آمد.
در ۱۹۷۷ م سوچارت ساواتسی نشریه‌ای سنت‌شکن به‌نام «جهان کتاب» به‌راه انداخت که تا ۱۹۸۳ م دوام آورد. این نشریه با مقالات برگزیده در زمینه‌های مصاحبه، بررسی کتاب، داستان‌های کوتاه و شعر، در تایلند و ادبیات جهانی، توجه همه دست‌اندرکاران ادبی و اجتماعی را به خود جلب کرد. پس از پایان کار این نشریه، سوچارت به نقش خود در ادبیات تایلند ادامه داد و به چاپ داستان‌های کوتاه در فصل‌نامه‌ای به‌نام «حلقه گل»۳ که از ۱۹۹۰م تا ۲۰۰۰م منتشر می‌شد، پرداخت؛ وی دست‌اندرکار برگزاری جوایز سالانه و پژوهش در زمینه تاریخ ادبی تایلند در سال‌های آغاز سده بیستم شد.
کتاب تونگ ماهارات درباره زندگی روستایی است و لونگ فرای ماجراهای جنگل است. این‌ها دو اثر مهم و معروف «مالای چو پینیج»۳ هستند که در نوشتن داستان کوتاه تایلندی سرآمد بود؛ کتاب‌های وی را با دو نام مستعار یعنی«مای آنونگ»" و «نوی اینتانون» منتشر می‌کنند.