تاریخچه سینمای اردن
در سال 1934 ميلادي نخستين سينماي ناطق اردن به نام سينما البترا در امان شروع به فعاليت كرد. پس از سينما الفردوس در سال 1946 ميلادي و سينما الفيومي در سال 1950 ميلادي آغاز به كار كردند و فيلم هايي را به صورت ناطق به نمايش درآوردند. در شهر اربد اردن هم اولين سينما به صورت سينما تابستانه آغاز به كار كرد.
با آغاز دهه پنجاه ميلادي نقش سينما در اردن به صورت چشمگيري افزايش يافت تا جائي كه پس از سه دهه و در سال 1980 ميلادي تعداد سينماهاي اردن به بيش از 80 سينما رسيد. دكتر حسان ابوغنيمه در كتاب خود به نام پژوهشي در سينماي اردن آثار سينمايي اين كشور را در سه مرحله تقسيم بندي كرده است:
مرحله 1. با پايان پذيرفتن جنگ فلسطين و اسرائيل در سال 1948 ميلادي، تعدادي از سينماگران فلسطيني با مهاجرت به اردن به توليد آثار سينمايي خود در اين كشور پرداختند؛ از جمله آنها مي توان از احمد حلمي الكيلاني را نام برد كه در امان با تاسيس كانون تصويربرداري به توليد فيلم سينمايي پرداخت و پس از او صلاح الدين بدرخان و جمال الاصفر در همكاري مشترك در سال 1948 ميلادي يک فيلم بلند سينمايي ساختند و آن را در سينما البترا امان به نمايش گذاشتند و با همراهی افرادي چون محمد صالح الكيالي، ابراهيم سرحان، عبداللطيف الحاج هاشم، خميس شبلاق، زهير السقا به تاسيس شركت عربي توليد فيلم هاي سينمايي مبادرت كردند.
احمد حلمي الكيلاني با پيگيري اقدامات خود در توليد آثار سينمايي، با همكاري مصطفي صحي النجار، فخري اباظه و واصف الشيخ ياسين يک شركت فيلم اردني تاسيس كردند. از توليدات اين شركت فيلم سازي مي توان از فيلم صراع در سال 1957 ميلادي نام برد. وي هم چنين در سال 1964 ميلادي شركت هنري سينما و تلويزيون را تشكيل داد كه به توليد فيلم هاي كوتاه و تبليغاتي مي پرداخت. اين شركت بعدها به بخش سينما و تصوير وابسته به تلويزيون اردن پيوست.
مرحله 2. در سال 1965 ميلادي با تشكيل بخش سينما و تلويزيون در وزارت فرهنگ اردن، در آثار سينمايي اين كشور تغييراتي ايجاد شد. از اهداف اين بخش ايجاد مكاني مناسب براي اشتغال و مجهز كردن استوديوها براي توليد آثار مناسب بود. علي صيام مديريت بخش سينما و تلويزيون وزارت فرهنگ اردن را برعهده داشت که تعدادي از كارشناسان سينمايي را براي يادگيري تغييرات صورت گرفته در اين رشته به بريتانيا اعزام كرد.
مرحله 3. همزمان با تأسيس تلويزيون اردن در سال 1968 ميلادي، بخش ويژه اي به آثار سينمايي در اين سازمان تعلق گرفت كه به ساخت فيلم هاي كوتاه و مستند سينمايي مي پرداخت.
برخي فيلم هاي ساخته شده در طي مراحل ياد شده عبارتند از سرزمين محبوب پدري من (1962) توسط نمايش نامه نويس آماتور: محمود كواش، طوفان در پترا (1968) توسط آگراما[10]، جنگ تا آزادي (1968) توسط عبدالوهاب ال‌هنيدي در مورد اختلافات اسرائيل و فلسطين، جادۀ جرو سالم (1969) توسط عبدالوهاب ال هنيدي و مارها (1970) توسط جلال توآمي كه داراي موضوع دراماتيك اجتماعي بود.
تعداد سالن هاي نمايش فيلم سينمايي تا پايان سال 1991 ميلادي در اردن به 92 سالن افزايش يافت یعنی براي هر 300 اردني يك صندلي؛ اين سالن هاي نمايش روزانه 4 فيلم را در سانس هاي مختلف روي پرده می‌بردند كه سانس صبح آن به كودكان اختصاص داشت. بر اساس آمارهاي موجود نسبت پخش فيلم ها در سالن هاي سينماي اردن بدين شرح بوده است؛ 40 درصد فيلم هاي آمريكايي، 35 درصد فيلم هاي مصري و عربي، 20 درصد فيلم‌هاي هندي و ديگر كشورهاي آسيايي و 5 درصد فيلم هاي ساخته شده توسط كشورهاي اروپايي.
در زمينه گسترش فرهنگ سينما دو موسسه كانون سينمايي اردن (تاسيس در سال 1983 ميلادي) و كميته سينما وابسته به موسسه شومان (در سال 1989) با پخش فيلم هايي به صورت هفتگي به معرفي عوامل فيلم و گفتگو پيرامون موضوع آن در حضور تماشاگران مي پرداختند و پس از آن نتايج اين جلسات به صورت مكتوب در اختيار روزنامه هاي اردن و ديگر كشورهاي عربي براي چاپ ارسال مي گردید.
برخي از كشورهاي عربي هم چون مصر، تونس، عراق، سوريه، لبنان، فلسطين، الجزاير و مغرب فيلم هاي توليدي خود را براي نمايش به اين دو موسسه سينمايي مي فرستند.(32)
در سال 1983 باشگاه سينمايي اردن تاسيس شد كه نقش مهمي در طبقه بندي و پخش نمايش هاي سينمايي داشت و تلاش زيادي براي گسترش سينما در اردن به انجام رساند.
در سال 2003 اردن هيئت فيلم سلطنتي (RFC) [11]را براي تشويق فيلم سازان در كشور و همچنين آموزش فيلم سازان اردني در هنر ساخت فيلم ارتقاء داد. پيش از اين شركت تعاوني فيلم سازان امان در زمينۀ ارتقاء فيلم سازي ديجيتال در کارگاههاي رايگان در امان فعاليت داشت. سال 2007 سال بزرگي براي فيلم سازان اردني بود. در اين سال 10 فيلم در اردن ساخته شد كه سه فيلم از توليدات داخلي بود.
در سال 2008 اردن موسسۀ هنرهاي سينمايي درياي سرخ را تأسیس کرد كه پیشنهاد ایجاد يك مدرسه فارغ التحصيلي استادي هنرهاي زيبا در اين موسسه را ارائه كرد. (33)