ويژگی های جامعه يهوديان آرژانتينی

با توجّه به اینکه کشورهای جدید در سطح جهانی مجموعهای از مهاجران از اقصی نقاط جهان میباشند، بنابراین روند شکلگیری ملّت ـ دولت در این کشورها تحت تأثیر منافع، فرهنگ و تمدّن اقوام مهاجر بوده است. این روند در بسیاری از دولتهای تازهتأسیس از جمله ایالات متّحدهی آمریکا، کانادا و استرالیا و کشورهای آمریکای لاتین دیده میشود. در این پروسه مهاجران بعد از یکی دو سال توانستهاند با تعریفی واحد از نقش، جایگاه خود در نظام سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جامعهی جدید، هویت جدیدی را تولید نمایند. در تولید هویت جدید که از آن به عنوان هویت ملّی یاد میشود، مهاجران توانستهاند با رسیدن به مفهومی جدید، نظام اجتماعی خود را تعریف و با توافق بر یک سری از ارزشهای واحد، منافع جمعی را ایجاد و تعریف نمایند. در این تعریف، هویت ملّی هنجارها و ارزشهای توافقی است. از این رو کسانی که در شکلگیری این هویت جدید نقش دارند میتوانند ضمن اثرگذاری بر این پروسه، هنجارها و ارزشهای قومی خود را نیز به عنوان هنجارهای ملّی نهادینه نمایند. در این جامعهی ملّی جدید، بر اثر مرور زمان نقشها و هنجارهای قومی رنگ باخته و ارزشها و هنجارهای ملّی جایگزین آن میشود.

این روند و یا پروسه در کشور آرژانتین هنوز به تکامل نرسیده است و ملّتسازی و هویتسازی در مراحل میانی قرار دارد. کشور آرژانتین کشوری تازهتأسیس و مجتمعی از مهاجران از اقصی نقاط دنیا بهویژه مهاجران اسپانیایی، ایتالیایی، آلمانی، روسی و خاورمیانهای میباشد. با توجّه به اینکه مهاجرانی که به آرژانتین وارد شدند با سرزمینی روبهرو شدند که بومیانی با فرهنگ و تمدّن پیشرفته در آن‌جا زندگی نمیکردند، با مشکل فائق آمدن بر یک تمدّن و فرهنگ بومی روبهرو نبودند. این مشکل را اسپانیاییها در زمان ورود به مکزیک، پرو و بولیوی داشتند. از این جهت مهاجران برای غلبه بر فرهنگ ساکنان اصلی مجبور بودند که برای رسیدن به اصول مشترک به توافقاتی زودهنگام دست یابند. از سوی دیگر عدم وجود تمدّن و فرهنگ بومی در آرژانتین از استحاله و تبادلات فرهنگی تا حدّ زیادی جلوگیری کرد. در حالی که در مقایسه، در کشور برزیل اختلاط فرهنگی سیاهان بردهی وارداتی از آفریقا با مهاجرین سفیدپوست و همچنین اختلاط نژادی با بومیان در این سرزمین، تبادلات فرهنگی زیادی را به وجود آورد و از میان این تبادلات فرهنگ جدیدی تحت عنوان فرهنگ آفریقایی ـ بومی اکنون در برزیل به عنوان بخشی از فرهنگ مسلّط و هویت ملّی این کشور مورد شناساسی قرار میگیرد. امّا در آرژانتین به دلیل تنوّع قومی مهاجران و موجهای مهاجرتی که تنوّع نژادی و قومی را در این کشور تحت تأثیر قرار میداده است، هنوز وحدت فرهنگی و قومی حاصل نشده است. به همین دلیل مفهوم هویت ملّی در این کشور بسیار ضعیف است و تعاریف دقیق و مشخّصی از ارزشها و منافع ملّی وجود ندارد.

در این جامعه (آرژانتین) که مفهوم ملّیت (به لحاظ فرهنگی و ارزشی ـ نه به لحاظ حقوقی) هنوز شکل و قوام ندارد، آنچه که حاکم است منافع فردی و قومی است و همچنین پراکندگی منافع بسیار است. بنابراین جامعهای با این ویژگی، مهاجرانی که گذشته از وابستگیهای ملّی (سرزمین مادری) دارای یک سری از ارزشهای ملّی و قومی هستند میتوانند به عنوان کانونها و جزایر پراکندهی قدرت ظاهر شوند.

در این مدل یهودیان آرژانتینی به عنوان قوم یا نژادی با ارزشهای دینی و ایدئولوژی واحد که خود را برتر از سایر اقوام در جهان میدانند، از انگیزههای قوی برای تبدیل شدن به یک قدرت سیاسی و اثرگذار در تحوّلات جامعهی مذکور برخوردارند.

مهاجرت همزمان یهودیان با سایر مهاجرین به آرژانتین در ابتدای مسکونی شدن این سرزمین، سازماندهی یهودیان در کلنیهای کشاورزی و پراکنده شدن آن‌ها در نقاط پرجمعیت، ایجاد نهادها و سازمانهای مذهبی، اجتماعی و سیاسی با هدف حفظ هویت فرهنگی مذهبی و دفاع از منافع سیاسی و اجتماعی آنها، مالکیت زمینهای بزرگ کشاورزی و قرار گرفتن آن‌ها در ردیف تولیدکنندگان محصولات کشاورزی به عنوان اصلیترین کالای صادراتی، مالکیت بنگاههای اقتصادی و مالی بزرگ و اثرگذاری آن‌ها در سیستم مالی و پولی کشور، ارتباط آن‌ها با صهیونیسم بینالملل و به طور اخص اسرائیل و بهرهبرداری از لابی بزرگ یهودیان در سطح جهان، برخورداری آن‌ها از هویت واحد یهودی ـ صهیونیستی، مبتنی بر ارزشها و هنجارهای مذهبی یهودی و آرمانهای صهیونیسم بینالملل موجب گردیده آن‌ها نه تنها به عنوان یک اقلّیت قدرتمند در آرژانتین دارای نقش و نفوذ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی باشند، بلکه به نوعی سهم بزرگی را در ساختار سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به دست آوردند.

یک قومیت و دو کشور:

مهاجرت یهودیان آرژانتین به سرزمینهای اشغالی و اخذ تابعیت رژیم جعلی اسرائیل به معنی بریده شدن از سرزمین مادری یعنی آرژانتین نبود. به همین دلیل در زمان فعلی در سرزمینهای اشغالی جامعهی بزرگی از آرژانتینیهای اسرائیلی زندگی میکنند که تابعیت آرژانتینی خود را حفظ کردهاند. در واقع اسرائیلیهای آرژانتینی و آرژانتینیهای اسرائیلی اکنون به عنوان یک واقعیت انکارناپذیر در صحنهی سیاسی اسرائیل و آرژانتین به عنوان لابی دوطرفه صاحب نفوذ، قدرت و اثرگذاری هستند و تفکیک این دو از یکدیگر بسیار سخت و دشوار است. با توجّه به این ماهیت شاهد شکلگیری یک کانون اثرگذار در هر دو سو به نفع یهودیان در دو سرزمین هستیم. فقط با این تفاوت که در این تعامل جامعهی غیریهودی آرژانتینی به سود منافع یهودیان آرژانتینی و منافع صهیونستها (اسرائیلیها) منافع خود را از دست میدهد. در این ارتباط با یادآوری اصول سیاست خارجی اسرائیل که تقویت یهودیان در سطح مرزهای ملّی (سرزمینهای اشغالی فلسطین) و دفاع از منافع، هویت و ارزشهای یهودی در سطح جهان را به عنوان اولویت هدفگذاری کرده است، میتوان پیوندهای مادّی و غیرمادّی بین یهودیان آرژانتین و اسرائیل را مورد شناسایی قرار داد.

با توجّه به برخی اظهارات تاریخی مبنی بر اینکه صهیونیستها قصد داشتند آرژانتین را به عنوان سرزمین موعود برای اسکان دائم یهودیان اختصاص دهند لیکن بعداً استعمارگران اروپایی (انگلیسی و فرانسوی) آن‌ها را برای اسکان در فلسطین تشویق و ترغیب کردند، روند مهاجرت از آرژانتین به اسرائیل یکطرفه نیست. بدین جهت ترکیب جمعیتی یهودیان در آرژانتین با توجّه به مهاجرت دوطرفه (از آرژانتین به اسرائیل و از اسرائیل به آرژانتین) در حالت تعادل و مثبت است. یعنی اینکه با توجّه به روند مهاجرتها، از جمعیت یهودیان کاسته نشده است و با توجّه به میزان زاد و ولد (که در یهودیان بالاست)، این روند افزایشی است. از این رو هنوز این موضوع که صهیونیستها در صورت اینکه مجدّداً از فلسطین اخراج و آواره شوند رو به آرژانتین بیاورند، موضوعی است که مورد توجّه محافل سیاسی و فرهنگی منطقه است. همچنین علیرغم پیشرفتهای تکنولوژیک هنوز آرژانتین کشوری دور نسبت به کانونهای بحران محسوب میشود و در صورت بروز یک جنگ فراگیر یا یک تهدید هستهای این کشور میتواند به عنوان یک پناهگاه امن مورد استفاده قرار گیرد.

امتیازگیری اقلّیت فعّال از اکثریت منفعل:

یکی دیگر از ویژگیهای مهمّ جامعهی یهودیان در آرژانتین که در نتیجهی حضور فعّال آن‌ها در جامعهی فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و رسانهای این کشور حاصل شده و جوّ حمایت بینالمللی از یهودیان موجب تشدید آن گردیده است، امتیازگیری جامعهی یهودیان از سایر اقوام و ساکنان آرژانتین است. این سیاست به گونهای عمل می‌شود که در نگاه اوّل میتوان متوجّه شد که یهودیان در مقایسه با سایرین از امتیازات بیشتری برخوردار هستند. این امتیاز در اشکال مختلف منجر به تبعیض در حقوق شهروندی شده است. تصویب چندین قانون مبنی مبارزه با یهودیستیزی به نوعی حقوق ویژهای را برای یهودیان رقم زده است به نحوی که در اختلافات عادّی بین شهروندان، چنانچه یکی از طرفهای دعوا یهودی باشد، طرف مقابل از قبل شکستخورده است زیرا وکلای مدافع یهودی با استناد به قوانین مبارزه با یهودیستیزی از صدور احکام قضایی بر علیه یهودیان ممانعت مینمایند. نمونهای از قوانین بدین شرح است:

قانون 23592 مورّخ 29/6/1998 ـ در این قانون هر عمل منجر به اقدام عملی و یا توهین به یهودیان در مرافعههای شخصی و رسانهها و مطبوعات که به نحوی به یهودیت تعرّض شود، عملی مجرمانه بوده و قابل پیگیری قضایی است.

قانون24571 و 4574 ـ در ارتباط با استفادهی کارگران و کارمندان یهودی از سه روز تعطیلی مذهبی به صورت تعطیلی رسمی، دو روز به مناسبت تحویل سال نوی یهودی و یک روز به مناسبت روز بخشش (عفو و توبه).

قانون 193 ـ به دنبال انفجار آمیا دولت استان بوئنوسآیرس با صدور بخشنامهای به کلیهی مدارس ابتدایی و متوسّطه از آن‌ها خواسته است که در روز 18 جولای ضمن برگزاری مراسم یادبود برای کشتهشدگان متنی را برای گرامیداشت قربانیان در کلاسهای درس قرائت نمایند. نکتهی جالب اینکه حتّی نمونهی متن تهیهشده برای این برنامه نیز به همراه بخشنامهی مذکور به مدارس ارسال گردیده است.

در سال 1995 وزارت کشور آرژانتین کتابی دربارهی موضوع هولوکاست، تحت عنوان «6 میلیون یک بار» منتشر کرد. این کتاب به منظور آموزش در مدارس ابتدایی و متوسّطه در اختیار آموزش و پرورش قرار گرفته است.

نیز نگاه کنید به

گروه‌ها و نهاد‌های اجتماعی آرژانتین؛ جامعه و نظام اجتماعی آرژانتین