رود سیر دریا
این رود که با نام عربی «سیحون» یا نام «گل‌زریون» نیز معروف است دومین رود پر آب و بزرگ آسیای مرکزی و دومین رود مهم قزاقستان به شمار می‌رود، این رود از سلسله ارتفاعات تیان شان در قرقیزستان سرچشمه گرفته با گذر از مرز ازبکستان وارد جنوب قزاقستان می‌شود و با پیوستن به آمو دریا (جیحون) سر انجام به دریاچه آرال (دریاچه خوارزم) در خاک قزاقستان می‌ریزد، سیر دریا دارای دو سرچشمه است یکی از کوه‌های تین شیان واقع در قرقیزستان و دیگری در شرق ازبکستان، دو رودخانه نارین و قره دریا در مجاورت مرز این کشور با تاجیکستان رودخانه سیر دریا با حدود ۲۲۰۰ کیلومتر طول از کشورهای قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان می‌گذرد تا سرانجام در دریاچه آرال در قزاقستان بریزد. بخش عمده مسیر سیردریا از خاک ازبکستان گذشته و محصول پنبه این کشور مدیون آب حیات بخش این رودخانه است.
بر روی رود سیر دریا در محدوده قرقیزستان از سوی دولت برای تولید برق سدی احداث شده است که بخاطر کمبود آبیاری کشتزارهای پنبه موجب نارضایتی دولت ازبکستان شده است، مردم تاجیکستان هم از برکت سیر دریا بهره مند می‌شوند که بیشتر از این رود برای تولید برق استفاده می‌کنند. رود سیر دریا پس از ترک کوه‌های آسیای مرکزی به دشت‌های ازبکستان و قزاقستان می‌رسد. این دو کشور پر جمعیت از این رود برای کشاورزی بهره می‌برند. در قزاقستان بدلیل کاهش آب‌های این رود ناگزیر در بهره برداری از آب سیر دریا برای کشاورزی و کشت پنبه از شیوه‌های مدرن آبیاری استفاده می‌کنند. بسیاری از مردم قزاق که در کناره‌های سیر دریا زندگی می‌کنند با ماهی گیری از این رود روزگار می‌گذرانند.
علاوه بر روستاهای زیادی که در طول مسیر این رود قرار دارد، شهرهای خجند در تاجیکستان و قزل اوردا در قزاقستان نیز در کنار این رود آرام گرفته و از مواهب آن بهره مند می‌شوند.
دره حاصلخیز فرغانه مدیون آب این رودخانه است: حجم آب وارده به سیردریا در سال حدود ۹۰ کیلومتر مکعب است که نسبت به سال‌های گذشته کاهش چشمگیری داشته است.