پیشینه روابط سیاسی و اقتصادی گرجستان و ایران

از دانشنامه ملل
نسخهٔ تاریخ ‏۳۰ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۲۴ توسط 127.0.0.1 (بحث) (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).)

روابط تاریخی بین دو كشور

سرزمین قفقاز، سرزمین اقوام گوناگون و چشم اندازهای جغرافیایی متفاوت، در همسایگی شمال غربی ایران قرار دارد. اغلب سرزمینهای واقع در قلمرو قفقاز، سالهای متمادی از دور ه ساسانیان تا قاجاریه زیر نظر حكومت ایران اداره می شد. در پاره ای موارد، حكام محلی كه از طرف ایران منصوب می شدند، ادار ه امور را بر عهده داشتند. سیطره حكومت ایران در قفقاز در دوره های تاریخی متعدد شدت و ضعف داشته است. در دوره هایی كه دولت ایران در جن گ با مهاجمان به حدود و ثغور كشور یا جنگ برا ی كشورگشایی یا سركوبی حاكمان متمرد درگیر می شد، اقتدار حكومت ایران در مركز به سستی می گرایید یا اختلا ف ها در درو ن هیات حاكمه شدت می گرفت، این مناطق نیز مانند نقاط پیرامونی دیگر، ادعا ی استقلال می كردند و در دوره هایی، نیمه مستقل و گاه مستقل به حیات خود ادامه می دادند. ولی هرگاه دولت های ایران از اینگونه درگیری ها و جنگ های پیرامونی رهایی می یافتند مجدداً قدرت خود را باز یافته و اقتدار خویش را گسترش می دادند.

اوایل دوره صفویه، اوج اقتدار ایران بر قفقاز بود، در این دوره مرزهای شمال غربی ایران بسیاری از قلمرو كنونی قفقاز جنوبی و داغستان را در برمی گرفت. در دوره جنگ های ایران و عثمانی، ایران و روسیه و روسیه و عثمانی، قفقاز میدان مبارزه سه دولت مقتدر آن زمان بود. در دور ه قاجاریه در اثر ضع ف دولت ایران در پی جنگ ها و لشگركشی های مداوم و نیز ورود بازیگرا ن جهانی دیگر از جمله امپر اطوری های روسیه، فرانسه و انگلیس به صحنه منطقه، رفته رفته از اقتدار ایران كاسته شد و پس از امضای معاهده های گلستان در سال 1813 و تركمن چای در سال 1828، مرزها ی ایران و روسیه به مرزهای كنونی رسید و قفقاز پس از آن از ایران جدا و ارتباط ایرانیان با ملل و اقوام قفقاز به تدریج رو به كاهش نهاد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، پرتوهای انقلاب، ملل مسلمان منطقه و از جمله قفقاز را تحت تاثیر خود قرارداده و سبب خیزش و برپایی دوبارة خودآگاهی آنان شد. تاریخ قفقاز سراسر مبارزه با ظلم و استبداد است. افسانه های مردمی "كوراوغلو" و مبارزات او در برابر خوانین و پادشاهان، مبارزا ت قهرمانانه "قاچاِ بنی" در برابر ظلم ماموران تزاری و دست نشاندگان محلی تزار در آذربایجان "آرسن" و "توتاشخیا" در گرجستان و دیگر مبارزان مردمی در مقاطع متفاوت تاریخی و در قلمروهای گوناگون، همه نشان دهنده تاریخ پر از فراز و نشیب ملل قفقاز است. سابقه جنبش های فراگیر اسلامی و مردمی قفقاز در قرن های اخیر به اوایل قرن نوزدهم به زمانی می رسد كه امپر اطوری روسیه پس از انضمام گرجستان به قلمرو امپراطوری خود در سا ل 1801 میلادی، در پی كشور گشایی در جنو ب رشته كوه های قفقاز بود. ایران علایق اقتصادی، فرهنگی، دینی و مذهب ی بسیاری با قفقاز دارد. مرزهای مشترك ایران و قفقاز در شمال غربی، ایران را با ارمنستان، آذربایجان و نخجوان و از آن طریق با گرجستان و روسیه و سایر جمهوری های قفقاز مرتبط می سازد. سفارتخانه های جمهوری های قفقاز جنوبی در ایران، افتتاح گذرگاه های مرزی، بازارچه های مرزی، آغاز ارتباط مرزنشینان، برقراری خطوط اتوبوسرانی، هوایی و دریایی، ارتباط بین ایران و قفقاز را تسهیل می كند. روابط ایران با كشورهای قفقاز و سایر كشورهای منطقه در حال گسترش است.

جمهوری اسلامی ایران از اولین كشورهایی محسوب می گردد كه استقلال گرجستان را به رسمیت شناخت و پس از آن دو كشور همكاری های هرچه بیشتر منطقه ای و بسط و تعمیق مناسبات فیمابین را در دستور كار خود قرار دادند. روابط دو كشور به ویژه پس از سفر آقای هاشمی رفسنجانی به گرجستان، آهنگ و شتاب افزونتری یافت. برگزاری دو اجلاس كمیسیون مشترك همكاری های اقتصادی در تهران و تفلیس، امضاء بیش از 30 سند همكاری، همكاری و مشاركت در بازسازی صنایع و بنادر گرجستان، سرمایه گذاری مشترك به منظور تولید اتومبیل در گرجستا ن در سال 1996، امضاء قرارداد بین وزارت نیرو و طرف گرجی در خصوص تعمیر و بازسازی یك نیروگاه برق در این كشور به ارزش 10 میلیون دلار با توجه به جدی بودن مشكل تامین برق در گرجستان، اجرای برنامه تولید مشترك طیور با ظرفیت اولیه 50 هزار جوجه گوشتی توسط وزارت جهادسازندگی از جمله توافقات دو كشور می باشد.

با سفر رئیس دانشگاه دولتی تفلیس به تهران و امضاء یادداشت تفاهم با دانشگاه تهران و هم چنین تبادل استاد و دانشجو و مبادله برنامه فرهنگی دوساله جهش مناسبی در روند همكاری های فرهنگی دو كشور ایجاد شده است. (البته این برنامه هنوز عملی نشده است). در زمینه امور بهداشت و درمان و دارو و همكاری های آموزشی پزشكی یادداشت تفاهمی نیز بین دو كشور به امضاء رسیده است. مناسبات پارلمانی دو كشور نیز با سفر رییس گروه پارلمانی گرجستان به جمهوری اسلامی ایران در سال 1387 تقویت گردیده و گروه دوستی پارلمانی بین دو كشور تشكیل شده است.