مجموعه کاخ های بودایی پوتالا
مجموعه کاخ‌‌های بودایی پوتالا(Historic Ensemble of the Potala Palace, Lehasa, Tibet)، در بالای کوه«خونگ(Hung)» در شهر لهاسا مرکز منطقه‌ی خود مختار تبت چین قرار دارد. تمامی بنا‌های این مجموعه در دامنه‌ی کوه ساخته شده و معماری آن باشکوه و مجلل و«مروارید بام جهان» نامیده شده و نمادی برجسته از هنر معماری تبت و یکی از معماری‌های مشهور باستانی چین است. این مجموعه محل اقامت و فعالیت‌‌های سیاسی و مذهبی لاما‌های(وحانیون و مانک های پر قدرت مذهبی فرقه ی بودایی تبتی که به بودایی لامایی مشهور هستند. رهبر کنونی این فرقه دالای لاما است که اینک به خاطر فعالیت های سیاسی و حمایت از تجزیه طلبان تبتی در حال تبعید در خارج از کشور چین به سر می برد.) سلسله‌های منطقه‌ی تبت و بزرگترین معماری بلند باستانی موجود در تبت است. براساس یادداشت‌های تاریخی موجود، این مجموعه کاخ‌ها در قرن هفتم میلادی و در دوران حاکمیت سلسله‌ی«سونگ زِنگامپو(Songzen Gampo)» ساخته شده و کاخ خونگشان نامیده می شد. این مجموعه ساختمان عظیم که با سه ردیف دیوار محصور شده، دارای یک هزار قصر و اتاق کوچک و بزرگ است که مرکز سیاسی سلسله‌های حاکم منطقه نیز بوده است.
این مجموعه در قرن نهم میلادی در اثر درگیری و جنگ‌‌های و فروپاشی نظام حاکم سیاسی منطقه به تدریج منهدم و بار دیگر در سال1645میلادی، توسط دالایی پنجم تعمیر و بازسازی شد که این پروژ‌ه‌ی مرمت50 سال به طول انجامید. ساخت این مجموعه کاخ‌ها و معابد بودایی و تلفیق آنها با یکدیگر تا یافتن شکل کنونی، بیش از 300 سال ادامه داشت.
نمای بیرونی این مجموعه دارای13 طبقه با ارتفاع110 متر ساخته شده و ساختار اصلی آن ترکیب از سنگ و چوب است و دیوار‌ه‌ی کاخ از سنگ خارا ساخته شده و ضخیم ترین قسمت آن به پنج متر می رسد و بام آن طلاست. جسد دالایی پنجم در برج ارواح نگهداری می شود که برای روکش طلایی آن از 3724 کیلو طلا، 15 هزار سنگ گرانبها از جمله الماس، یشم سرخ و سبز، مروارید خات مکاری شده استفاده شده است.
در بازسازی های این مجموعه که پس از قرن17میلادی صورت گرفته، هزاران هزار نقاشی دیواری از شخصیت ها و داستان ها و بنا‌های تاریخی بودایی و آداب و رسوم و سرگرمی‌ها و زندگی مردم به آن افزوده شده است.
افزون براین، در این کاخ ها نقاشی‌ها، حکاکی‌ها، و پیکره‌های سنگی و چوبی، مجسمه‌های سفالی، اشیای گرانبهای تاریخی، و فرش‌های نفیس تبتی، و ظروف سفالین یشمی فراوانی نگهداری می شود که همگی بر نفاست و اهمیت تاریخی، فرهنگی و هنری این مجموعه افزوده است.
این مجموعه‌ی فرهنگی-مذهبی، در سال1994میلادی، در فهرست میراث فرهنگی جهان به ثبت رسید[۱].
نیز نگاه کنید به مجموعه غارهای موگائو دون خوانگ