مدیریت فرهنگی ژاپن
متوليان سياست‌هاي فرهنگي در ژاپن به قرار زير هستند:
1) سازمان فرهنگ يا بونكاچو: متولي سياست‌هاي فرهنگي مرتبط با هنر، زبان ژاپني و ديگر زبان‌هاي بومي ژاپن و دين و مذهب در داخل كشور ژاپن است كه در ادامه به اين سازمان خواهيم پرداخت.
2) وزارت اقتصاد، تجارت و صنعت: متولي سياست‌هاي صنعت فرهنگ.
3) وزارت امور خارجه: متولي ديپلماسي فرهنگي و عمومي است كه پيشتر درباره آن و بازوي اجرايي آن يعني بنياد ژاپن توضيح داده شد.
4) وزارت كشور: متولي سياست‌هاي مرتبط با پخش راديو و تلويزيوني و نيز سياست‌هاي فرهنگي دولت‌هاي محلي.
5) سازمان خاندان امپراتوري: متولي سياست‌هاي مرتبط با فرهنگ سنتي. براي مثال حفظ و انتقال موسيقي درباري گاگاكو[1] كه ديرينه‌اي هزار ساله دارد، بر عهده این سازمان است.
سازمان فرهنگ يا بونكاچو در اين ميان نقش محوري و اصلي را در زمينه سياست‌گذاري فرهنگي بر عهده دارد. لذا به منظور آشنايي با ساز و كار سياست‌هاي فرهنگي ژاپن در اينجا اين سازمان و ساختار آن معرفي مي‌گردد، تا شناخت بهتري به ما در زمينه سياست‌هاي فرهنگي ژاپن بدهد.
سازمان فرهنگ
بونكاچو يا سازمان فرهنگ يكي از نهادهاي اجرايي در ژاپن است كه در زير مجموعه وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش و علوم و فناوري قرار مي‌گيرد. مأموريت كلي اين نهاد توسعه و ترويج فرهنگ، نگهداري و كاربرد سرمايه‌هاي فرهنگي و كارهاي اجرايي مرتبط با دين است. بر طبق قوانين اداري ژاپن اين سازمان، به عنوان سازماني خارج از وزارت يا آن طور كه در ژاپني مي‌گويند، گايكيوكو[2] دسته بندي مي‌شود. اين بدان معني است كه هر چند اين سازمان زير مجموعه وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش و علوم و تحقيقات است، اما از استقلال بسيار بالايي در سياست گذاري و اجرا برخوردار است. از آنجا كه اين سازمان بازوي اصلي كارهاي اجرايي فرهنگ در ژاپن است، به منظور آشنايي با ساز و كار مديريت فرهنگي در ژاپن، در جدول شماره 3 ساختار سازماني اين فرهنگ را به شكل خلاصه آورده‌ايم. این جدول با استناد به (بونکاچو نو سوشیکی، 2021) ترسیم شده است.
جدول شماره 1. ساختار سازمان فرهنگ در ژاپن:
| رياست سازمان | |||
| نايب رئيس (2 نفر) | مشاور (2 نفر) | بازرس (1 نفر) | |
| اداره سياست گذاري (33 نفر) (دفتر حسابداري، دفتر پژوهش و تحقيقات سياست‌هاي فرهنگي) | هماهنگي‌هاي كلي در سازمان فرهنگ، امور مربوط به كاركنان، حسابداري، اطلاع رساني، تبليغات، پژوهش‌ها و تحقيقات مرتبط با سياست‌گذاري‌هاي فرهنگي و ... بر عهده اين اداره است. | ||
| اداره طرح و برنامه (20 نفر) | طرح و برنامه جهت اجراي سياست‌هاي مرتبط با فرهنگ، مؤسسات فرهنگي مرتبط با تماشاخانه‌ها (شامل سينما، تأتر و ...) ، ترويج فرهنگ آينو و .... | ||
| اداره اقتصاد فرهنگ و امور بين‌الملل (12)
(دفتر روابط فرهنگي بين المللي) |
ترويج فرهنگ از ديدگاه توسعه اقتصادي، نظام مالياتي، روابط فرهنگي بين‌المللي، همكاري‌هاي بين‌المللي و ... بر عهده اين اداره است. | ||
| اداره زبان ملي (زبان ژاپني)
(دفتر پيشبرد آموزش زبان ژاپني مناطق (لهجه‌ها)) |
اصلاح و ترويج زبان ملي، آموزش زبان ژاپني به خارجي‌ها، ترويج شناخت زبان آينوها. | ||
| اداره كپي رايت يا حق تكثير (21 نفر)
(دفتر كپي رايت بين‌الملل) (اداره ترويج آثار تأليفي) |
مراقبت از حقوق مؤلفين، انتشارات و نيز مؤلفين آثار صوتي و تصويري | ||
| اداره استفاده از منابع فرهنگي (45 نفر)
(دفتر همكاري‌هاي بين‌المللي ميراث فرهنگي) |
سياست‌هاي جامع مرتبط با استفاده از منابع فرهنگي، حفظ و كاربرد سرمايه‌هاي فرهنگي و ... . | ||
| اداره اول سرمايه‌هاي فرهنگي (38 نفر) | نگهداري از سرمايه‌هاي فرهنگي ملموس به جز ابنيه‌ها و ساختمان‌هاي فرهنگي، سرمايه‌هاي فرهنگي نا ملموس، سرمايه‌هاي فرهنگي اقوام و نگهداري از فناوري‌ها. | ||
| اداره دوم سرمايه‌هاي فرهنگي (28 نفر) | نگهداري از سرمايه‌هاي فرهنگي ملموس كه به شكل ابنيه و ساختمان هستند، يادگارهاي فرهنگي، چشم‌اندازها و مناظر فرهنگي، ساختمان‌هاي سنتي، سرمايه‌هاي فرهنگي به شكل دفينه و زير خاكي و ... . | ||
| اداره دين و مذهب (10 نفر) | مقررات اماكن مذهبي، ارتباط با گروه‌هاي مذهبي، پيشنهادات راهبردي فني و تخصصي مرتبط با دين و مذهب از جمله وظايف اين اداره است. | ||
| مشاورين (با مسؤليت آفرينش فرهنگي) (18 نفر) | استفاده از منابع فرهنگي نا ملموس و غير منقول، ترويج فرهنگ زندگي، حمايت از آفرينش فرهنگي، پيشبرد جامعه‌اي مبتني بر همزيستي با استفاده از فرهنگ. | ||
| مشاورين (با مسوْليت هنر) (19 نفر) | مشاوره در زمينه هنرهاي نمايشي، سينما و رسانه، تبيين استانداردهاي مرتبط با آموزش هنر در مدارس، تربيت نيروي انساني. | ||
| مشاورين (با مسؤليت فرهنگ غذايي) (12 نفر) | ترويج فرهنگ غذايي خاص ژاپن، نشر اطلاعات، دادن نشان قدرداني از برجستگان مرتبط با فرهنگ غذايي ژاپن، تشويق مؤسسات مرتبط با توسعه گردشگري از طريق غذا. | ||
| مشاورين (با مسؤليت گردشگري فرهنگي) (12 نفر) | توسعه فرهنگي از ديدگاه ايجاد منبعي براي توسعه گردشگري، حمايت از مراكز گردشگري فرهنگي و ... . | ||
نمودار شماره 1 نشان دهنده بودجه سازمان فرهنگ در فاصله سال‌های 1968 (سال تأسیس) تا سال 2017 است. این نمودار در سه ردیف هزینه پرسنلی، هزینه برنامه‌ها و هزینه تأسیسات و فضاهای فرهنگی مرتب شده است. مجموع هزینه‌های سه ردیف پرسنلی، برنامه‌ها و تأسیسات و فضاهای فرهنگی برابر بودجه سالیانه سازمان فرهنگ ژاپن است.
در جدول شماره 2 به مقایسه هزینه‌های فرهنگ در ژاپن با چند کشور دیگر می‌پردازیم.
در اينجا بودجه دولتي بخش فرهنگ و نيز برآمد فرهنگي (جريان پول در بخش فرهنگ) كشورهاي آمريكا، ژاپن، انگلستان، فرانسه، آلمان و كره جنوبي در سال 2020 با هم مقايسه شده است (بونكاگه‌جوتسو كانرِن ده‌تا، 2021).
جدول شماره 2: ميزان بودجه دولتي بخش فرهنگ و برآمد فرهنگي (هزينه‌هاي بخش فرهنگ) در چند كشور صنعتي (واحد: ين) سال 2020.
| نام كشور | آمريكا | انگلستان | ژاپن | فرانسه | آلمان | كره جنوبي |
| بودجه دولتي فرهنگ و نيز برآمد بخش فرهنگ | 482 تريليون و 346 ميليارد و 200 ميليون ين | 114 تريليون و 797 ميليارد و 100 ميليون ين | 101 تريليون و 457 ميليارد و 100 ميليون ين | 47 تريليون و 904 ميليارد و 700 ميليون ين | 43 تريليون و 256 ميليارد و 300 ميليون ين | 26 تريليون 375 ميليارد ين |
بنياد توسعه هنر
زیر مجموعه وزارت آموزش و فرهنگ است و سه وظیفه کلی برای آن منظور شده است:
1) حمایت از فعالیت‌های هنری
2) حفظ و توسعه هنرهای نمایشی سنتی (مانند كابوكي، نو، جوروري[3] و ...)
3) توسعه و ترویج هنرهای صحنه‌ای معاصر (مانند اپرا، رقص و موسیقی، نمایش و ...)
بودجه این بنیاد حدود 54 میلیارد ین از محل بودجه دولتی و بیش از 15 میلیارد ین از محل اعانه‌ها و کمک‌های مردمی است (بونكاگه‌جوتسوشينكوكاي، 2021).
انجمن حمايت شركت‌هاي تجاري از هنر
با استناد به اساسنامه اين انجمن (ته‌كان، 2021) ، فعالیت‌های این انجمن به شرح زير است:
1) تشویق و ترویج حمایت از هنر توسط شرکت‌های تجاری
2) همکاری و ایفای نقش واسطه در کمک شرکت‌ها به هنر و نیز جمع‌آوری اطلاعات و نشر آن در این زمینه
3) تحقیق و پژوهش در زمینه حمایت و کمک به هنر و فرهنگ و ارائه پیشنهاد در زمینه سیاست‌های فرهنگی
4) همکاری و تبادل نظر با گروه‌های حامی هنر و فرهنگ در داخل و خارج و پیشبرد بحث کمک به هنر و فرهنگ با همکاری با همدیگر
5) اعطای نشان و مدال در زمینه فعالیت‌های حمایتی از سوی شرکت‌ها از هنر و فرهنگ
6) تشویق اعانات برای فعالیت‌های هنری
7) سایر اقداماتی که در راستای اهداف عام المنفعه انجمن باشد.
[1] 雅楽/Gagaku.
[2] 外局/Gaikyoku.
[3] 浄瑠璃/Jōruri.