سازمان های اسلامی روسیه
مهم ترین سازمانهاي اسلامي عبارتند از:
الف ـ اداره مركزي ديني مسلمانان روسيه و كشورهاي اروپايي مشترك المنافع اين اداره بر اساس فرمان ملكه روسيه يكاتريناي دوم در سال 1789 به عنوان اجتماع ديني محمدي اونبورگ تشكيل شد.در سال 1992 اداره مركز ديني مسلمانان روسيه و كشورهاي مشترك المنافع اروپايي بر اساس تصويب نامه چهارمين كنگره مسلمانان روسيه و كشورهاي مشتركالمنافع اروپايي تأسيس گرديد. نشاني اداره مفتي: باشقيرستان، شهر اوفا خيابان توقاي 50. مراكز نسبتا بزرگ مربوط به اين اداره ديني در شهرهاي سن پطرزبورگ، روستوف، اوليانوفسك، قازان، يكاترين بورگ،زلنودولسك، آستراخان، چليابيسك، پرم، صلاوات، ايژيوسك، سامارا، نيژني وارتوفسك و اورنبورگ وجود دارند. هيأترئيسه، رهبري اداره ديني را بر عهده دارد.مفتي اداره ديني طلعت تاج الدين و معاون وي مفتي استان روستوف جعفر حضرت بيكمائف ميباشد. رستم ولياف نماينده دايمي اداره ديني در مسكو است.
ب ـ اداره ديني مسلمانان جمهوري تاتارستان در جمهوري هاي تاتارستان و باشقيروستان به طور جداگانه و تحت نظر اداره ديني فوق، دو اداره ديني مستقلمسلمانان تشكيل شده است. مفتي اداره ديني مذكور حضرت عثمان اسحاقوف است.
ج ـ اداره ديني مسلمانان جمهوري باشقيرستان مفتي : حضرت نور محمد نعمت اولين.
د ـ اداره ديني مسلمانان منطقه اروپاي مركزي، مفتيات مسكو اين اداره در تاريخ 23 فوريه 1994 در دادگستري فدراسيون روسيه ثبت نام شده و شامل 67 مسجد و جماعت ديني ازجمله اداره ديني شهر نيژني نوگورود ميباشد. تعداد متدينين منطقه سه ميليون نفر و مساجد و جوامع ديني اين اداره درشهرهاي مسكو، يگوروفسك، نوگينسك، پودولسك، زونيگورود، دوبنا، تولا، ايوانوف، ولاديمير، نيژني نوگورود، دزيرژينسك،ياروسلاول، تور، كاستروما، كالنينگراد و سوچي واقع گرديدهاند. مسؤوليت اين اداره ديني را مفتي راويل عين الدين بر عهده دارد. نشاني : 129090، شهر مسكو، كوچه ويپولزوف7. معاونين اين اداره ديني عمر ادريسوف و دامير گيزاتولين هستند. اداره ديني از لحاظ ساختار شامل بخشهاي بينالمللي، علوم و روابط با سازمانهاي اجتماعي، روابط با سازمانهاي ديني وادارات دولتي، خدمات حقوقي، اتحاديه زنان مسلمان، مركز اسلامي شهر مسكو و استان همنام و صندوق مساعدت به علماياسلامشناس ميباشد.
ه ـ مؤسسات آموزشي ديني مربوط به اداره ديني مسلمانان منطقه اروپايي مركزي: مدرسه ديني مسجد جامع مسكو: رئيس اين مدرسه ديني جعفر حاجي فيض رحمانوف است. ـ كالج عالي ديني اسلامي مسكو: رئيس كالج مراد مرتضين است.
و ـ مدرسه ايمان : معاون رئيس مدرسه محمود عيوب است.
ز ـ اداره ديني مسلمانان منطقه اروپاي مركزي داراي نشريه و هفته نامه اسلام منبري ميباشد. سردبير اين روزنامه،پروفسور طالب سعيد بايف ميباشد. در كنار مسجد جامع، فروشگاه گوشت با ذبح اسلامي و بخش خدمات سنتي فعاليت ميكند. اداره ديني ارتباط مستقيم و دايمي با كليساي مسيحي ارتدوكس روسيه، كنگره انجمنهاي ديني يهوديان روسيه، كنيسهسرودهاي ديني مسكو، اداره ديني بدائي و اتحاديههاي ديني ديگر دارد. نمايندگان اداره مفتيات مسكو در همكاري با گروههاي مختلف كاري، دوماي كشوري به طوردائمي در راستاي قانونگزاري فعاليت ميكنند و با كميسيونهاي دولتي همكاري دارند. بخش ناگسستني فعاليت اداره ديني، مشاركت در اقدامات حفظ صلح و روشنگري و آموزش است. در تركيب مفتيات مسكو، اداره خيريه نيز فعاليت دارد. مسؤوليت اين اداره خيريه را خانمي به نام ياحسيرا بدرالديناوا بر عهده دارد.
ح ـ مركز عالي هماهنگي ادارات ديني مسلمانان روسيه مركز عالي هماهنگي ادارههاي ديني مسلمانان روسيه در سال 1992 به منظور هماهنگ سازي فعاليت ادارات منطقهاي وجمهوريهاي مسلمان، مراكز و سازمانهاي ديگر اسلامي تأسيس گرديد. اين سازمان در حال حاضر ادارات ديني باشقيروستان،پوولژه، چوواشيا، كومي، قبرداو بالكار، كاراپايف و چركس، استاوروپول، اينگوشستان، كريمه و كشورهاي كرانه بالتيك،آستياي شمالي، آلانيا، آديگي، استان كرانسويارسك، بلورسي، استان اوليانوفسكي و اونبورگ را با هم هماهنگ و متحد ميسازد. مركز عالي هماهنگي ادارههاي ديني مسلمانان روسيه در 22 فوريه 1994 توسط وزارت دادگستري فدراسيون روسيه بهطور رسمي ثبت گرديد. نام مقام رهبري مركز عالي هماهنگي ادارات ديني مسلمان روسيه شوراي عالي هماهنگسازي است كه 15نفر عضو دارد. نفيق الله عشيروف به عنوان رئيس و عبدوالواحد نيازوف ـ كه مدير كل مركز فرهنگي اسلامي نيز هست ـ سمت معاونكميته اجرايي اين شورا را بر عهده دارند.
ط ـ اتحاديه مساجد و مسجد تاريخي انجمن بيت الله اتحاديه مساجد، سازماني مستقل و شامل مساجدي در مسكو، اورنبورگ و استان اوليانوفسك است. اين اتحاديه درراستاي امور ديني، آموزشي و روشنگري فعاليت ميكند.شيخ محمود حضرت وليتوف رئيس اتحاديه مذكور است