زبان فارسی در تونس
خراسانیها زبان عربی عصر عباسی و کتابهای عربی و نهادهای مدنی و نظامی زبان فارسی را وارد تونس کردند (کعاک، ۱۳۸۷: ۱۵۰). رفتوآمد اندیشمندان ایرانی به تونس، بهخصوص در زمان فاطمیان و نزدیکی زبان فارسی به زبان ترکی در زمان حکومت عثمانی نقش مهمی در آشنایی تونسیها با زبان فارسی داشته است (سنوسی، ۲۳:۱۴۰۱). موسیقی تونسی در دوران اغلبیان با اصطلاحات فارسی، مانند پگاه، دوگاه، سهگاه، چهارگاه، نای و چنگ آشنا شد و بر مقامات موسیقی فارسی تکیه و اعتماد داشت (کعاک، ۴۲:۱۳۸۷).
مدرسه بشماقیه (قرن هفده میلادی) و مدرسه الصادقیه العصریه (قرن نوزده میلادی) مکانهایی بودند که سه زبان اصلی تمدن اسلامی، یعنی عربی، فارسی و ترکی در آن تدریس میشد. رواج
۲۶۳
۲۶۴
واژگان فارسی در دوران عثمانی شتاب بیشتری به خود گرفت.برای نمونه، پیش از دوران عثمانی، به بخشنامه «ظهیر» گفته میشد؛ اما ترکها از اصطلاح فرمان استفاده کردند و کلماتی با پسوند دار و خانه، مانند خزانهدار و تختخانه در زبان محاورهای تونس فراوان شد (همان: ۵۵)؛
از شخصیتهای معاصر تونس، افرادی مانند طاهر بن عاشور، عثمان کعاک، علی بوشوشه و علی وردانی بودند که با زبان فارسی آشنایی داشتند. زبان فارسی در دوران حاکمیت فرانسه در مراکزی مانند صادقیه و زیتونه تدریس میشد و تونسیهایی که برای تحصیلات تکمیلی به فرانسه، مصر و عراق مسافرت داشتند با زبان فارسی نیز آشنا میشدند. حسین خوجه (۱۶۶۶-۱۷۳۲م)،که نویسنده و وزیر دولت حسینی در تونس بود، زبانهای ترکی، فارسی و لاتینی را بهخوبی میدانست (عمایریة، ۱۹۹۴: ۳۱).
امروزه، زبان فارسی در برخی دانشگاهها و مراکز وابسته به وزارت آموزش عالی، مانند دانشگاه زیتونه (مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد)، دانشگاه قرطاج و «معهد بورقیبه للغات الحیة» و بهتازگی در دانشگاه سوسه آموزش داده میشود. دکتر فرید قطاط استاد دانشگاه زیتونه از اندیشمندان تونسی است که آشنایی بسیار خوبی با زبان فارسی و تمدن و فرهنگ ایران دارد و تنها فردی است که امروزه، آموزش زبان فارسی را در مراکز یادشده و نیز در رایزنی فرهنگی کشورمان بر عهده دارد. برگزاری دورههای آموزش زبان فارسی (زبان ملی) و تعلیم خط نستعلیق (خط ملی) در رایزنی فرهنگی کشورمان بستر بسیار مناسبی را برای ترویج فرهنگ ایرانی در تونس فراهم کرده است.