نظام و نهاد قانون گذاری کانادا
پارلمان متشكل از مجلس عوام، مجلس سنا و تاج و تخت (ملكه) است.[۱]
مجلس عوام (House of Commons)
مجلس عوام یکی از قوای قانونگذار ملی است که اعضاء آن توسط مردم انتخاب می‌شوند. این مجلس طبق قانون 301 عضو دارد كه از میان احزاب سیاسی انتخاب می‌شوند و نمایندگی مناطق مختلفی را از سراسر كشور برعهده دارند. این اعضا بیشتر قدرت حكومتی را در اختیار دارند. اعضای این مجلس از استان‌ها و نواحی مختلف به شرح جدول 4.1 انتخاب می‌شوند.
جدول شماره 4.1: ترکیب مجلس عوام
| ردیف | نام استان | تعداد نماینده |
| 1 | اونتاریو | 99 |
| 2 | کبک | 75 |
| 3 | نوااسکوشیا | 11 |
| 4 | نیوبرانزویک | 10 |
| 5 | مانیتوبا | 14 |
| 6 | بریتیش کلمبیا | 32 |
| 7 | پرنس ادوارد آیلند | 4 |
| 8 | آلبرتا | 26 |
| 9 | ساسکاچوان | 14 |
| 10 | نیوفاندلند | 7 |
| 11 | یوکان | 1 |
| 12 | ناحیه نورث وست | 2 |
| 13 | نانوات | 1 |
حزبی که بیشترین تعداد نماینده را به خود اختصاص دهد، دولت را تشکیل می‌دهد. نخست‌وزیر، رهبری حزب سیاسی منتخب را برعهده دارد و کابینه خود را از اعضای حزب منتخب در مجلس عوام انتخاب می‌کند. دومین حزب از لحاظ تعداد کرسی‌ها در مجلس، معمولاً جناح مخالف رسمی دولت خواهد شد. انتخابات عوام تقریباً هر پنج سال یک بار انجام می‌شود و همانند ایالات متحده و انگلستان هر رأی‌دهنده می‌تواند تنها یک کاندیدا را در هر دوره رأی‌گیری انتخاب نماید. در هر حوزه انتخاباتی کاندیدایی انتخاب می‌شود که بیشترین تعداد رأی را به خود اختصاص دهد، حتی اگر تعداد رأی او کمتر از نصف کل باشد. گرچه برخی کاندیداها مستقل عمل می‌کنند، با وجود این، معمولاً هریک از آنها نقش سیاسی مشخصی را ایفا می‌کنند.
در زمان مقتضی، فرماندار کل با سند ممهور به مهر بزرگ کانادا و از طرف ملکه، مجلس عوام را به تشکیل جلسه فرا می‌خواند. هیچ سناتوری نمی‌تواند به عضویت مجلس عوام در آید یا به عنوان عضو در مجلس عوام دارای کرسی گردد و یا از حق رأی برخوردار شود. مجلس عوام در اولین جلسه پس از انتخابات عمومی با حداکثر سرعت ممکن نسبت به انتخاب یکی از اعضا به عنوان رئیس اقدام می‌کند. رئیس مجلس مدیریت جلسات مجلس را برعهده دارد. اگر رئیس به هر علتی به مدت 48 ساعت متوالی کرسی خود را ترک کند، مجلس می‌تواند یکی دیگر از اعضاء را به عنوان رئیس به جانشینی وی برگزیند. عضوی که به این طریق برگزیده می‌شود، می‌تواند در مدت غیبت رئیس کلیه اختیارات، امتیازات و وظایف وی را به اجرا گذارد.
در مورد موضوعات مطروحه در مجلس عوام با مراجعه به اکثریت آرا، بدون در نظر گرفتن رأی رئیس مجلس، تصمیم‌گیری به عمل می‌آید. اما هنگامی که تساوی آراء پیش آید - فقط در این مورد - رئیس مجلس می‌تواند در رأی‌گیری شرکت نمایند. هر دوره مجلس عوام 5 ساله است، مشروط بر اینکه فرماندار کل زودتر از موعد مجلس را منحل ننماید.هنگامی که برای لایحه‌ای در دو مجلس (سنا و عوام) رأی‌گیری به عمل آید و لایحه برای تصویب به فرماندار کل ارائه شود، فرماندار کل می‌تواند شخصاً در مورد آن تصمیم‌گیری کند؛ اعم از اینکه آن لایحه از سوی ملکه تصویب یا به موجب قانون و با اطلاع ملکه رد شده و یا به خواست و اراده ملکه واگذار شود[۲] [۳].
مجلس سنا
مجلس سنا بالاتر از مجلس عوام است. اعضای مجلس سنا به صورت انتصابی تعیین می‌شوند و بررسی قوانین حکومتی را برعهده دارند. مجلس سنا به موضوعات مهم اقتصادی و اجتماعی رسیدگی می‌کند. 105 نفر از اعضای مجلس سنا، که سناتور نامیده می‌شوند، توسط فرماندار کل و طبق توصیه نخست‌وزیر تعیین می‌شوند.[i] حداقل سن هر سناتور 30 سال و حداکثر آن 75 سال می‌باشد. اعضای مجلس سنا قدرت محدودی دارند و به ندرت برخلاف میل مجلس عوام نظری می‌دهند.[ii] لذا، سنا می‌تواند قوانین را به مجلس عوام پیشنهاد نماید؛ اما اکثر قوانین، به جز در موارد استثنا، در مجلس عوام تصویب می‌شوند. در مورد لوایح، یک لایحه پیش از آنکه تصویب شود، باید از مجلس سنا بگذرد. به عبارت دیگر، هر لایحه علاوه بر مجلس عوام نیازمند تصویب سنا و امضای فرماندار كل است تا به قانون تبدیل شود. تعداد سناتورهای انتخابی از استان‌ها و نواحی مختلف به شرح جدول 4.2 می‌باشد.
برای انتصاب اعضای مجلس سنا كاندیداها باید حایز شرایط زیر باشند:
1. سی سال تمام را دارا باشند.
2. از اتباع متولد کشور باشند و یا به موجب قانون مصوب پارلمان بریتانیا و به موجب قانون مصوب قوه مقننه به آنها تابعیت اعطا شده باشد.
3. ساکن استانی باشند که از آنجا به مجلس سنا راه می‌یابند.
4. اموال منقول و غیرمنقول آنها، صرف‌نظر از بدهی‌ها و تعهدات، باید در مجموع بالغ بر چهار هزار دلار شود.
جدول شماره 4.2: تعداد سناتورهای انتخابی از استان‌های مختلف
| ردیف | نام استان | تعداد نماینده |
| 1 | اونتاریو | 24 |
| 2 | کبک | 24 |
| 3 | نوااسکوشیا | 10 |
| 4 | نیوبرانزویک | 10 |
| 5 | مانیتوبا | 6 |
| 6 | بریتیش کلمبیا | 6 |
| 7 | پرنس ادوارد | 4 |
| 8 | آلبرتا | 6 |
| 9 | ساسکاچوان | 6 |
| 11 | یوکان | 1 |
| 12 | ناحیه نورث‌وست | 1 |
| 13 | نانوات | 1 |
| 14 | نیوفاندلند و لابرادور | 6 |
فرماندار کل در وقت مقتضی از طرف ملکه و با سند ممهور به مهر بزرگ کانادا افراد واجد شرایط لازم را به سنا فرا می‌خواند و طبق مقررات این افراد به عضویت سنا در آمده و سناتور می‌شوند.
بنابه پیشنهاد فرماندار کل و با صلاحدید و دستور ملکه 4 یا 8 عضو واجد شرایط، که در عین حال نماینده 4 بخش کانادا نیز می‌باشند، می‌توانند به تعداد سناتورها افزوده شوند. در هر حال، تعداد آنان هیچ‌گاه نباید از 112 نفر تجاوز کند.
فرماندار کل می‌تواند در موقع مقتضی با سند ممهور به مهر بزرگ کانادا سناتوری را به عنوان رئیس سنا برگزیند یا او را از سمت خود برکنار و دیگری را جایگزین وی نماید. مادامی که دستور دیگری از سوی پارلمان صادر نشده باشد، حضور حداقل پانزده سناتور، از جمله رئیس، برای تشکیل جلسه سنا جهت اعمال اختیارات آن الزامی است. در مورد موضوعات مطرح شده در سنا، با مراجعه به اکثریت آرا، تصمیم‌گیری به عمل می‌آید و در همه موارد رئیس حق رأی دارد.[۴]
پاورقی
[i]. انتصاب اعضای سنا به شرطی صورت می‌گیرد كه كرسی یا كرسی‌هایی خالی باشند. كرسی‌های سنا به دلایلی چون استعفا، فوت و نظایر آن ممكن است خالی شوند.
[ii]اصلاح مجلس سنا موضوعی است كه در سال‌های اخیر بیشتر و بیشتر مطرح شده است. سنا در رد بخش‌هایی كه برای گروه‌هایی از كانادایی‌ها ناعادلانه به نظر می‌رسید، نقش مفیدی در بهبود لوایح داشته است. با این حال، عموم مردم اغلب آنها را اعضای سیاسی می‌دانند كه برای كار اندك و دخالت ناچیز در اداره كانادا حقوق‌های كلان دریافت می‌كنند.
نیز نگاه کنید به
کتابشناسی
- ↑ Office of the Governor General of Canada,(2011), "The Governor General: the evolution of Canada's oldest public institution", Queen's Printer for Canada, Retrieved 16 January,
- ↑ Marleau, Robert; Montpetit, Camille, (2000), "House of Commons Procedure and Practice: Parliamentary Institutions", Queen's Printer for Canada, Retrieved 28 September,
- ↑ David E. Smith, (2007), “The people's House of Commons: theories of democracy in contention”, University of Toronto Press, ISBN 978-0-8020-9465-0.
- ↑ Jack, Stillborn, (1992), “Senate Reform Proposals in Comparative Perspective”, Library of Parliament, November,