صنعت چاپ و نشر کتاب در چین
صنعت چاپ و نشر کتاب در چین
پس از اجرای اصلاحات، به ویژه بعد از عضویت چین در سازمان تجارت جهانی، بازار و صنعت چاپ و نشر کتاب در این کشور با تحولات گستردهای روبه رو شده است. پیش از آن هیچ فرد یا مؤسسهی خصوصی حق حضور و فعالیت در این بخش را نداشت. اگرچه هنوز این صنعت به سختی توسط دولت کنتر میشود، ولی در مقایسه با ده سال پیش خیلی باز تر شده و علاوه بر بخش خصوصی، سرمایه گذاران خارجی نیز به این بازار علاقمند شده و در بخش هایی از این صنعت مجوز یافتهاند با همتایان چینی خود مشارکت نمایند.
در کشور چین، جمعا581مؤسسهی بزرگ انتشاراتی فعالیت می کنند که همگی دولتی بوده و به دلیل کنترل شدید بخش کتاب از سوی دولت، این تعداد همچنان ثابت باقی مانده و هرگونه درخواست جدید از سوی اداره کل چاپ و نشر وابسته به شورای دولتی کنترل میشود. وظیفهی این اداره کل ترسیم خط و مشی و سیاستهای بخش صنعت چاپ و نشر در این کشور، تدوین قوانین و مقررات مربوطه و نظارت برحسن اجرای آن، هدایت و کمک به اجرای مقررات، بررسی و صدور مجوز برای متقاضیان جدید چاپ و نشر، نظارت بر تولیدات چاپی و نحوهی توزیع آنها، نظارت بر واردات و صادرات کتاب و نشریات و مطبوعات میباشد.
بیش از40درصد از این ناشران در شهر پکن مستقر بوده و شهر شانگهای با دارا بودن 7درصد از مؤسسات و بنگاه های چاپ و نشر، در ردهی دوم قرار دارد. البته هر استان نیز حداقل یک مؤسسهی بزرگ نشر دارد که زیر نظر حکومت محلی اداره شده و وابسته به یکی از بنگاههای بزرگ انتشاراتی است.
به طور کلی، تولیدات بخش صنعت چاپ و نشر در کشور چین را میتوان به 6بخش عمومی تقسیم کرد: چاپ و تولید کتاب، انتشار مطبوعات و مجلات، چاپ روزنامهها، تولیدات صوتی، تولیدات تصویری، و انتشارات الکترونیکی. انتشار کتاب با حدود سالانه 320هزار عنوان، 3/86درصد از این صنعت را به خود اختصاص داده، مطبوعات و مجلات 82/2درصد، روزنامهها 55/0درصد، تولیدات صوتی 52/3درصد، تولیدات تصویری 74/3 درصد، و تولیدات الکترونیکی 06/3درصد را تشکیل میدهند. بخش چاپ کتاب هم خود به سه گروه عمده تقسیم میشود: بخش کتابهای عادی و معمولی در موضوعات مختلف داستانی و غیر داستانی با17/79درصد، کتب درسی و آموزشی با25/20درصد، و کتب تصویری. (Siyu Meng,2011) در این کشور 30بنگاه نشر خاص کتاب کودکان و نوجوانان نیز فعال هستند که در سالهای اخیر این بخش از ناشران با ده درصد رشد مواجه شده است[i].
تعداد سالانهی عناوین کتابهای چاپ چین
براساس آمار منتشره از سوی ادارهی آمار کشور چین، در سال2010میلادی، جمعا 328هزار عنوان کتاب توسط ناشران این کشور چاپ و منتشر شده است که 58درصد این کتابها چاپ جدید بودهاند. تقسیم بندی موضوعات و محتوای این کتابها عبارت بودهاند از: علوم اجتماعی58/20درصد، کودکان و نوجوانان21/14درصد، کتابهای داستانی31/10درصد، علوم طبیعی و فنآوری 24/10درصد، زبان 34/8درصد، و کتابهای راهنما و متفرقه نیز4/5درصد را به خود اختصاص دادهاند. بنابر آخرین آمار رسمي منتشره، در سال2010 تعداد كل عناوین كتابهاي منتشر شده در چین بالغ بر 328 هزار عنوان با 17/7میلیارد نسخه و 61میلیارد صفحه بوده است.
(www.stats.gov.cn)
از این تعداد کتاب منتشره در سال2010، بخش قابل توجهی(64145عنوان) مربوط به کتب درسی و آموزشی بوده است که تعداد 23939عنوان آن کتابهای جدید بودهاند. از نظر فروش کتاب نیز کتب درسی و آموزشی 50 درصد از بازار کتاب را به خود اختصاص داده و اگر فروش کتابهای کمک آموزشی را نیز بر این میزان اضافه کنیم، سهم کتابهای درسی در بازار کتاب چین به 65درصد خواهد رسید که نشان دهندهی وابستگی شدید بازار نشر و فروش کتاب به کتابهای درسی است. به همین خاطر، در پایان سال2010بزرگترین گروه ناشران کتاب درسی در چین تحت عنوان«گروه ناشران آموزشی چین» در این کشور شکل گرفت.
قانون حق مالکیت معنوی(کپی رایت) درچین
تا سال1991میلادی، در چین چیزی به نام کپی رایت و یا قانون مالکیت معنوی وجود نداشت. در سال1990، نخستین مقررات در این خصوص تدوین و به تصویب رسیده و در سال1991 به مورد اجرا گذاشته شد. در سال 1992این کشور با امضای قانون بین المللی کپی رایت به عضویت کنوانسیون بِرن در خصوص حق مالکیت معنوی درآمد. علیرغم اصلاحات مکرر صورت گرفته در مقررات حق مالکیت معنوی چین، این قانون هنوز دارای نواقص زیادی اجرایی است. اگرچه پس از عضویت چین در کنوانسیون فوق، ناشران دولتی حداقل برای دفاع از حق و حقوق خود مجبور به تبعیت از این قانون شدند، ولی ناشران غیر رسمی و ناشران بخش خصوصی که تحت نام ناشران دولتی فعالیت میکنند، هنوز این قوانین را مراعات نکرده و به انحای مختلف از اجرای این مقررات طفره میروند. مسئولیت نظارت بر حق مالکیت معنوی و کپی رایت در چین بر عهدهی«مدیریت ملی کپی رایت چین[1]» است. این مدیریت وظیفهی تدوین مقررات و نظارت بر اجرای آن و همچنین نظارت بر قراردادهای منعقده بین ناشران چینی و خارجی در این خصوص را دارد. در سال2010میلادی، ناشران چینی کپی رایت13724عنوان کتاب خارجی را خریداری کردهاند که5284عنوان از آمریکا، 2492عنوان از انگلیس، 739عنوان از آلمان، 737عنوان از فرانسه، 1766عنوان از ژاپن، و1027عنوان آن از هنگکنگ بوده است.
(The Chinese Book Market: www.frankfurt-book-fair.com)
جدول عضویت چین در معاهدات بین المللی مربوط به حمایت از حقوق مالکیت فکری
| تاریخ عضویت
رسمی |
تاریخ درخواست عضویت | عنوان معاهده | ردیف |
| 3 ژوئن 1980 | سوم مارس 1980 | سازمان جهاني مالكيت فكري | 1 |
| 19 مارس 1985 | 19 دسامبر 1984 | معاهده پاريس)حمايت از مالكيت صنعتي( | 2 |
| 4 اکتبر 1989 | 4 جولای 1989 | معاهده مادريد )ثبت بين المللي علایم( | 3 |
| 15 اکتبر 1992 | 10 جولای 1992 | معاهده جهاني حق نشر | 4 |
| 30 آوریل 1993 | 4 ژانویه 1993 | معاهده ژنو )حمايت از توليدكنندگان آثار صوتي( | 5 |
| 1 ژانویه 1994 | 15 سپتامبر 1993 | معاهده همكاري حق اختراع | 6 |
منبع: www.culturelink.or.kr/policy_china.html
چهار دوره توسعهی صنعت چاپ و نشر در چين
پس از اجرای اصلاحات اقتصادی در چین در سال1978، صنعت نشر این کشور جهت انطباق با نیازهای جامعه، اقتصاد بازاری، افزایش توان مالی و مدیریتی، کسب آمادگی برای رقابت با بازار جهانی و رقبای بین المللی، و سرانجام عضویت در سازمان تجارت جهانی، چهار مرحله از توسعه را پشت سرنهاد.
دورهی نخست( 1978 تا 1985): از سال 1978 تا 1985، دورهی آغاز توسعهی عادي صنعت نشر چين به شمار میرود. در اين دوره صنعت چاپ به طور كلي نرخ رشد10درصدي داشته و گاهی به 16درصد هم رسيد كه رقمي شايان توجه و نادر در اين صنعت به حساب ميآيد.
دورهی دوم( 1986 تا 1994): پس از سال 1985، ميزان كل چاپ كتاب در چين هرگز از رقم چاپ سال1985 تجاوز نكرد. صنعت نشر چين يك مدت طولاني 9 ساله را به بازنگري و تجديد نظر و كسب تجربه در صنعت نشر سپري كرد. پس از سال 1986 بازار كتاب چين شاهد يك رشد منفي و يا رشد كم بود كه براي توسعهی آن بايد نيرويي تازه به صنعت نشر دميده ميشد. با رشد مصرف كتاب در چين در این دوره، رشد صنعت نشر نيز ارتقا يافت. در حقيقت، در اين سال بازار فروش كتاب جاي خود را به بازار خريد كتاب داد. اين دورهی گذر، به دليل توسعهی اقتصادي سريع چين امري اجتناب ناپذير مينمود.
اين دوره بیشتر دورهی تجربه آموزی بود و بازنگريهايي در صنعت نشر انجام گرفت كه باز هم چندان مؤثر و كارآ نبود. بررسيها نشان ميدهد كه علت رشد ناكافي اين صنعـت در اين دورهی9 ساله، فقـدان تحـولات و تغييرات كافي براي توسعهی بازار كتاب بود. ضمن آنكه نـو آوري در سيستم نشـر و توزيـع كتاب چين هنوز جايگاه مطلوبي نداشت.
دورهی سوم(پس از سال1995): در سال1995، صنعت نشـر كتاب چين به دورهی سردرگمي و بازنـگري در خود پايان داد و ميزان تولید صنعت نشـر چـين افزايش يافت و يك دورهی جديد توسعـه در اين صنعت آغاز گرديد. يكي از علتهاي اصلي توسعهی بازار كتاب و انتشارات چين در اين دوران، رشد اقتصادي سريع و پايدار چين بود. در اين دوره، ساختار صنعت نشر چين دستخوش تحـول گرديده و نظام اداري، اجرايي و روشهاي مدیریتی و فروش نيز بهبود يافت. در اين دوره، كنترل بر بهاي كتابهاي درسي مدارس ابتدايي و متوسطهی چين بهتدريج كاهش يافت و فرايند تنوير افكار عمومي در زمينهی توسعهی صنعت نشر چين آغاز و آگاهي مردم به روند اصلاحات و مؤسساتي شدن و مالكيت اشتراكي اين صنعت بيشتر شد.
دورهی چهارم(پس از سال2001) و تشکیل گروههای انتشارات چين: دولت چین با استفاده از تجريبات بين المللي به این نتیجه رسید كه توسعهی سريع بازار كتاب و افزایش توان رقابتی صنعت نشر، پیش از عضویت کامل در سازمان تجارت جهانی، به ايجاد مؤسسات قوی انتشاراتي نياز دارد. با اين اقدام است که ميتوان ضمن کمک به توسعهی صنعت نشر، پاسخگوي نيازهاي بازار داخلی و جهانی و بالا بردن توان رقابتی این صنعت در عرصهی بین المللی بود.
بيشتر مؤسسات انتشاراتي چين که براساس تجربیات دههی1950در شوروی پیشین شکل گرفته بود، اغلب كوچك و یا متوسط بوده و بین40 تا300 كارمند داشته و توليد سالانهی آنها ببی100 تا400 عنوان و فروش آنها نيز حد اکثر به20 تا200 ميليون يوان ميرسيد. سود خالص اين مؤسسات نیز كمتر از10ميليون يوان بود. طبعا، چنین وضعیتی پاسخگوی نیاز بازار داخلی هم نبود تا چه رسد به بازارهای بین المللی. لذا، دولت با ادغام بسیاری از این انتشاراتیها و تجمیع سرمایهی آنها، و اختصاص بودجهی لازم، بیش از 30گروه انتشاراتی قوی به وجود آورد تا بتوانند از این پس به عنوان شرکتهای اقتصادی خود اتکا، و با ورود به عرصهی بازار آزاد، با بخش خصوصی داخلی و رقبای بین المللی به رقابت به پردازند.
اینک، با گذشت چند سال از عضویت چین در سازمان تجارت جهانی و توسعهی صنعت نشر، و كاهش كنترل و افزایش حمایت دولت، اين مؤسسات از قدرت و توانايي و تجربيات نسبتا خوبی در زمینههای سرمایهگذاری، فنآوری، مدیریتی، بازاریابی، و سازماندهی، برخوردار شده و از نظر کمی و کیفی توسعهی فراوانی یافتهاند، اگرچه در مقابل غولهای نشر خارجی هنوز از تواناييهاي رقابتي كمتري برخوردار بوده و كاركرد منطقهاي آنها ضعيف و در مواجهه با چالشهاي اقتصاد بازار، با مشكلات روبه رو هستند. به همین دلیل است که هنوز دولت به بخش خصوصی و سرمایه گذاران خارجی اجازهی ورود به عرصهی سرمایه گذاری در بخش تولید و صنعت چاپ و نشر را نداده و آنها صرفا در بخش توزیع و خرده فروشی حق سرمایه گذاری دارند. (سابقی ، 1381)
عضویت در سازمان تجارت جهانی و ورود سرمایه گذاران خارجی در صنعت چاپ و نشر چین
عضویت چین در سازمان تجارت جهانی در سال2001، تأثیر عمیق و گسترده و درازمدتی در صنایع فرهنگی، از جمله صنعت چاپ و نشر این کشور گذاشته و ناشران داخلی را در معرض چالش و رقابت سخت در بازار جهانی کتاب قرار داد. دولت چین برای فایق آمدن بر این مشکل اولا، تعدا زیادی از مؤسسات و بنگاههای چاپ و نشر این کشور را در هم ادغام نموده و گروههای انتشاراتی بزرگی را تشکیل داد تا توان رقابت در مدیریت، سرمایه و فنآوری آنها را در برابر رقبای خارجی بالا ببرد. تا کنون بیش از 30 گروه بزرگ انتشاراتی از ادغام دهها مرسسهی چاپ و نشر به وجود آمده است. ثانیا، صنعت و بازار چاپ و نشر را به عنوان بخشی از بازار فرهنگی این کشور، وادار به انطباق خود با بازار اقتصادی جدید کرد. لذا، بسیاری از ناشران دولتی به بنگاههای اقتصادی تبدیل شده و از حالت بودجه گیری دایم از دولت خارج شدهاند.
پس از عضویت چین در سازمان تجارت جهانی، افزون بر تغییرات فوق، به بخش خصوصی داخلی و سرمایه گذاران خارجی نیز به صورت محدود اجازهی ورود به بخش صنعت چاپ و نشر داده شد. اگرچه هنوز به بخش خصوصی اجازهی فعالیت در این صنعت داده نشده است، ولی برخی از مؤسسات فرهنگی خصوصی اجازه یافته اند تا با همکاری ناشران دولتی و با استفاده از شابکهای در اختیار آنها به انتشار کتاب به پردازند و در واقع باز هم این ناشران دولتی و رسمی هستند که مسئولیت کتاب چاپ شده را بر عهده دارند و کتابها نیز با استفاده از سهمیه و نام آنها منتشر میشوند. اگرچه هنوز آمار دقیقی از دست اندرکاران غیر مستقیم بخش خصوصی در صنعت چاپ و نشر آمار دقیق در دست نیست، ولی بر اساس یک آمار گیری غیر رسمی انجام شده توسط فرهنگستان چاپ و نشر چین که در سال2011صورت گرفته و در سایت رسمی نمایشگاه بین المللی کتاب پکن منشر شده است، از 131هزار نهاد و مؤسسهی فعال در امر چاپ و نشر چین، حدود1/76درصد فعالیتها آنها مربوط به بخش غیر دولتی بوده است. (www.bibf.net.cn)
علیرغم عضویت چین در سازمان تجارت جهانی در یک دههی پیش، بخش انتشار کتاب در این کشور، هنوز به روی سرمایه گذاران خارجی بسته است. در عین حال، راههای مختلف مشارکت و همکاری میان ناشران خارجی و داخلی، به ویژه در زمینهی چاپ کتابهای علمی وجود دارد که به صورت سرمایه گذاری مشترک(51درصد چینی و حد اکثر 49درصد سرمایه گذار خارجی) و همکاریهای کوتاه مدت و موردی و بلند مدت انجام میشود. در حال حاضر، تعداد زیادی از ناشران عمدهی خارجی در همین چارچوب در چین فعال شده و دفتر نمایندگی دایر نموده اند. در بازار کتاب چین، تنها بخش توزیع و خرده فروشی کتاب است که کاملا به روی بخش خصوصی و سرمایه گذاری خارجی باز شده است.
در این کشور 3کانال عمده برای توزیع کتابهای منتشره وجود دارد: کتابفروشیهای زنجیرهای دولتی شینخوا که از زمان تأسیس جمهوری خلق چین در سال1949 تاکنون به صورت انحصاری شیکه و سیستم توزیع کتاب در این کشور را در اختیار خود داشته است؛ بخش خصوصی داخلی و سرمایه گذاران خارجی که پس از عضویت این کشور در سازمان تجارت جهانی به وجود آمده است؛ و فروش آنلاین و اینترنتی کتاب که در سالهای اخیر وارد عرصهی رقابت در بازار فروش کتاب شده است. لذا، میتوان گفت، در این کشور هنوز سیستم منظم و شبکهی فراگیر ملی توزیع کتاب شکل نگرفته است. چون اغلب کتاب فروشیهای عمده در شهرهای بزرگ قرار گرفته و سیستم ناقص توزیع موجود نیز تنها در سطح مراکز استانها و شهرهای بزرگ عمل میکنند، بنابراین، بخش عمدهای از کتابهای منتشره توسط ناشران محلی و منطقهای و شهرهای کوچک، تحت پوشش شبکهی توزیع قرار نمیگیرند. لذا، این مناطق تنها از طریق سفارش اینترنتی کتاب و حضور در نمایشگاههای متعدد کتاب که در طول سال برگزار میشود، نیازهای خود به کتاب را برآورده میسازند.
آمار سالانهی واردات و صادرات کتاب در چین
طبق آمار منتشره از سوی ادارهی آمار چین، این کشور در سال2010میلادی، جمعا بالغ بر 37میلیون دلار کتاب و نشریات تولید این کشور را به خارج از چین صادر کرده است که نسبت به سال قبل10درصد افزایش داشته است. در همین سال بیش از 94میلیون دلار کتاب و نشریه را وارد کرده است. در این کشور حدود 40شرکت بازرگانی در زمینهی واردات و صادرات کتاب اشتغال دارند که همگی به سازمانها و مؤسسات و نهادهای علمی، آموزشی و فناوری دولتی وابسته هستند. اعلب متقاضیان کتاب و نشریات خارجی را هم کتابخانهها و مؤسسات علمی و آموزشی این کشور تشکیل میدهند.
جدول آمار صادرات و واردات كتاب، مجله و روز نامه در سال 2010
| نوع كالا | صادرات | واردات | ||||
| نوع | تعداد
(10هزارنسخه) |
ارزش
(10هزار دلار) |
نوع | تعداد
(10هزارنسخه) |
ارزش
(10هزار لار) | |
| كتب منتشره | 913328 | 23/707 | 11/3232 | 806076 | 57/568 | 01/9402 |
| فلسفي-اجتماعي | 198094 | 32/105 | 18/826 | 177503 | 11/61 | 47/1606 |
| فرهنگي و آموزشي | 170183 | 24/124 | 61/552 | 142811 | 28/126 | 86/1745 |
| ادبيات و هنر | 206848 | 71/129 | 51/601 | 132207 | 23/90 | 30/1271 |
| علوم طبيعي و فناوري | 100387 | 86/59 | 93/345 | 219256 | 59/107 | 77/3478 |
| كودكان | 70337 | 47/140 | 86/264 | 42123 | 47/39 | 30/375 |
| عمومي | 167479 | 64/147 | 03/641 | 92176 | 88/143 | 31/924 |
| مجلات | 41065 | 79/194 | 97/423 | 72056 | 66/420 | 96/13828 |
| روزنامه ها | 561 | 41/43 | 91/54 | 1582 | 65/1892 | 61/2777 |
| جمع كل | 954954 | 64/945 | 00/3711 | 879714 | 87/2881 | 58/26008 |
منبع: China Statistical Year Book. 2011
گسترش شبکهی توزیع اینترنتی و آنلاین کتاب
باتوجه به نواقص موجود در سیستم شبکهی توزیع کتاب و گسترش فناوری اطلاعات در کشور چین، زمینه برای گسترش هرچه سریعتر تجارت آنلاین کتاب در این کشور فراهم شده است. لذا، این نوع از تجارت کتاب هر روز از جایگاه بهتری برخوردار شده و رقابت سختی میان ناشران و فروشندگان سنتی کتاب با ناشران و فروشندگان آنلاین کتاب به وجود آمده و بسیاری از ناشران عمده اقدام به تولید ابزار مورد نیاز برای تولید، توزیع، فروش و مطالعهی کتابهای دیجیتالی خاص خود نمودهاند. حتی برخی از فروشگاههای بزرگ آنلاین فروش لوازم خانگی، لباس و لوازم برقی نیز برای جذب مشتری بیشتر، بخشی از فروشگاههای خود را به عرضهی کتاب و محصولات چاپی اختصاص داده اند.
همچنین، پایگاههای اینترنتی مهمی همچون تِنسِنت[2]، سینا، علی بابا، و بَیدو[3] نیز وارد بازار عرضه و نشر الکترونیکی شده و به نظر میرسد نرم افزارهای دریافت کتاب الگترونیگی از طریق گوشی موبایل، در حال تسخیر بازار فروش آنلاین کتاب است. براساس نظر سنجی صورت گرفته توسط فرهنگستان چاپ و نشر چین، تعداد افرادیکه در سال2011از طریق اینترنت و موبایل و سایر وسایل الکترونیکی به مطالعهی کتاب میپردازند، به 6/36درصد(121میلیون نفر) رسیده و متوسط هزینهی دانلود کتاب دیجیتالی حدود نیم دلار بوده است.
(سایت رسمی نمایشگاه بین المللی کتاب پکن.(www.bibf.net.cn.
عناوین و تعداد نمایشگاههای کتاب در چین
همانگونه که پیشتر ذکر شد، یکی از راههای توزیع و دسترسی به انواع کتاب در چین، نمایشگاههای مختلف کتابی است که در سطوح مختلف محلی، منطقهای، استانی، ملی و بین المللی در داخل و خارج چین و در طول سال برگزار میشود که عمدهترین آنها عبارتند از:
-نمایشگاه بین المللی کتاب پکن که از سال1986آغاز و در سال2012نوزدهمین دورهی این نمایشگاه در ماه اوت برگزار خواهد شد.
-نمایشگاه بین المللی کتاب تایپه(تایوان) که از سال1987آغاز شده است.
-نمایشگاه بین المللی کتاب هنگکنگ.
-نمایشگاه ملی کتاب چین.
-نمایشگاه سفارش کتاب پکن.
-و حضور ناشران مختلف چینی در نمایشگاههای مهم بین المللی کتاب جهان، از جمله نمایشگاه کتاب تهران.
(Compiled by Book Information Centre Beijing,2012)
اهداف تعیین شده برای صنعت چاپ و نشر تا سال2015
در ابتدای ورود چین به قرن بیست و یکم، و عضویت این کشور در سازمان تجارت جهانی، دولت چین برای بخش صنعت چاپ و نشر، به ویژه بخش مطبوعات و رسانهها، اهدافی را تا سال 2010تعیین نمود که اهم آنها عبارت بودند از: دو برابر کردن میزان انتشار روزنامهها و تولیدات سمعی و بصری در این کشور؛ راه اندازی حدود 10گروه بزرگ انتشاراتی که درآمد سالانهی هرکدام از آنها بیش از یک میلیارد یوان بوده و بین 20 تا30 گروه انتشاراتی که درآمد هر یک تا یک میلیارد یوان باشد؛ باید 80درصد هزینههای روزنامهها و مطبوعات از محل درآمد حاصله از چاپ آگهی و تبلیغات تأمین شود؛ و توزیع مجلات و نشریات از طریق خرده فروشی و ایجاد دکه های مطبوعاتی صورت گیرد. (Report on China’s Press, Media, TV, Radio, Newspapers, 2005) اهداف تعیین شده برای توسعهی این بخش از صنعت برای سالهاي2011 تا 2015 (دوازدهمين برنامهی پنج ساله) نیز به شرح زير است:
- رشد سالانه 5 درصدي عناوين كتابها(از 328 هزار عنوان در سال2010 به 419 هزار عنوان در سال 2015 خواهد رسيد).
- رشد سالانه2 درصدي نسخ چاپي كتاب خواهد داشت و از 7/17 ميليون نسخه در سال 2010 به 7/92 ميليون نسخه در سال 2015 خواهد رسيد.
- رشد سالانه2 درصدي نسخ چاپي روزنامهها(از02/50 میلیارد نسخه در سال2010 به 23/55 میلیارد نسخه در سال2015 خواهد رسيد).
-رشد سالانه 5/1درصدی سرانهی كتاب(از 3/5 نسخه در سال2010 به 8/5 نسخه در سال 2015 خواهد رسيد).
-تعداد واحدهاي انتشار روزنامه و نشريات ادواري در سال 2015 به نصف تقليل يافته و به كمتر از 5000 واحد خواهد رسيد. در اين دوره توسط دولت، 10 مركز صنعت انتشار روزنامه و نشريات ادواري، و10 گروه چند رسانهاي فعال خواهند شد. (www.China-media-news.org)
بازار کتاب و سرانهی هزینههای فرهنگی در چین
بر اساس دادههاي ادارهی آمار دولت چين، ساکنان پکن در سال 2004بالغ بر13میلیارد یوان کتاب خریداری کردهاند که با توجه به5/13میلیون جمعیت این شهر، به صورت میانگین هر شهروند پکنی958یوان کتاب خریداری کرده است. (Xinhua News Agency, 2005) اگرچه هنوز هزینههای خورد و خوراک مردم در جایگاه نخست سبد کالاهای مصرفی مردم قرار دارد، ولی این هزینههای فرهنگی، آموزشی و خدمات تفریحی است که جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است. براساس گزارش منتشره در مطبوعات چین، هزینههای سرانهی فرهنگی شهر نشینها از متوسط375یوان در سال1996 به 902یوان در سال2002افزایش یافته که تقریبا دو برابر افزایش سایر هزینه های مصرفی بوده است. سرانهی فرهنگی روستاییان نیز 16درصد کل هزینههای مصرفی آنان را تشکیل میدهد. (Beijing Reviw,2003) ميانگين سرانهی خريد كتاب براي هر نفر در چين در سال2003 از نظر تعداد 26/5 نسخه و به لحاظ ارزشي 72/35 يوان بوده است كه در مقايسه با سال 2002 افزايش يافته است .
اين آمار حاكي است كه ميانگين سرانهی ميزان خريد كتاب براي هر چيني، عليرغم كمي افزايش نسبت به سال 2002، هنوز پایین است و در پنج سال گذشته بالاترين رقم مربوط به سال1999بوده كه ميانگين سرانهی خريد هر نفر 6 جلد كتاب گزارش شده است.
در کشور چين، كتابفروشيهاي زنجيرهاي«شينخوا» بزرگترين سهم از بازار خرده فروشان محلي كتاب در استانهاي مختلف بوده اند و آن چه مورد توجه ناشران بوده اين بوده كه از طريق اين كتابفروشي ها كتاب هاي خود را به فروش برسانند. با اين حال پس از انجام اصلاحات در نظام توزيع كتاب در چين ، سيستم توزيع كتاب و مسير آن تغيير كرده است . بسياري از ناشران عمده فروشي خود را از طريق كتاب فروشي ها انجام مي دهند . در سال هاي اخير سهام كتاب چين افزايش داشته كه اين تغيير سهام بر بازار كتاب چين نيز تاثير گذار بوده است .
میزان کتابخوانی در چین
براساس گزارش منتشره از سوی خبرگزاری شینخوا و براساس نتایج منتشره از یک بررسی که توسط آکادمی مطبوعات و انتشارات چین به عمل آمده است، در سال2011 هر فرد چینی بهطور متوسط سالانه 4 کتاب، 100 روزنامه، و 67/6 مجله مطالعه نموده است. تنها 2/1درصد از افراد مورد بررسی در این مطالعه معتقد بودند که میزان مطالعهی خوبی داشتهاند در حالیکه 7/50 درصد باور داشتند که به اندازهی کافی مطالعه نداشتهاند. آقای کنیچی اوهمای[4]، یک استراتژیست ژاپنی در کتاب خود تحت عنوان«عصر آیکیوی پایین» نوشته است:«در چین ماساژخانه بیشتر از کتاب فروشی است.» براساس تحقیقات وی، چینیها روزانه به طور متوسط 15دقیقه مطالعه میکنند که بسیار پایینتر از ژاپن است. به همین دلیل وی مردم چین را در ردیف جوامع با آی کیوی پایین شمرده است. (China Should Read More: Experts,2012) کارشناسان امور مطالعاتی معتقدند نبود فضای مناسب، کمبود امکانات لازم، توجه بیش از حد مردم به درآمد مادی و عدم توجه لازم به امر مطالعه، علت اصلی پایین بودن میزان مطالعه در میان مردم چین است.
نرخ فعلی مطالعهی فراگیر و مطلوب بین سنین18 تا 70سال در چین، به 6/77 درصد میرسد که نشان دهندهی یک رشد نسبی 5/0 درصدی است. این نرخ شامل مطالعه کنندگان کتاب، مجله، روزنامه و اطلاعات دیجیتالی نیز میگردد. طبق گزارش منتشره در نمایشگاه کتاب شانگهای، هر فرد چینی به طور متوسط سالانه 6جلد کتاب مطالعه میکند که به مراتب از سطح مطالعهی مردم کشورهای غربی و اروپایی که سالانه بین16 تا24جلد کتاب میخوانند، پایینتر است. لذا، دولت چین برای افزایش سطح مطالعه میان شهروندان این کشور برنامههای تشویقی و تلاشهای گستردهای انجام میدهد تا عادت به مطالعه در میان مردم، به ویژه دانش آموزان را بالا ببرد. در همین راستا از سال2006، در بیش از 400شهر چین فعالیتهایی را آغاز کرده است.
(Average Chinese read 6 Books a Year. www.chinadaily.com.cn)
به طور کلی، عادت به کتابخوانی مردم چین نیز مانند سایر کشورهای جهان درحال تغییر است. امروزه مردم این کشور بیشتر از طریق اینترنت، موبایل، لپ تاپ، وب سایت، و ابزارهای الکترونیکی دیگر به مطالعهی کتاب می پردازند. (Internet Changing People’s Reading Habits in China,2009) چون حداقل هزینهی دانلود یک کتاب الکترونیکی 3یوان است درحالیکه حداقل قیمت یک کتاب چاپی بیش از30 یوان میباشد. ضمن اینکه بخشهای سانسور شدهی کتابهای چاپی را میتوان در نسخهی الکترونیکی به دست آورد.
طبق نظر سنجي صورت گرفته از يك ميليون خوانندهي كتاب در نمايشگاه بين المللي كتاب پكن در سال2011، موضوعات و كتابهاي مورد علاقه و مطلوب خوانندگان چيني عبارت بودهاند از: ادبيات، رمانهاي نويسندگان داخلي و خارجي، سفرنامهها و شرح زندگي افراد مشهور در زمينهها و رشتههاي مختلف، مجموعه مقالات، مسايل تاريخي، جغرافيا، علوم اجتماعي، زبانهاي خارجي و مطالب فلسفي.
(Report of reading habit's: Chinese Readers Love Novels. www.english.cntv,2011)
براساس همين گزارش، برخي از كتابهاي پر فروش سال2011 و نيمهي نخست سال2012به شرح زير بوده است.
آثار نويسندگان داخلي:
1-«رأس ساعت3: دوران تخت طلايي». اثر گوو جينگ مينگ؛
(Tiny Times 3: The Era of the Golden Throne. By: Guo Jingming)
2-جلد 1 و2 از مجموعهي«تاريخ شمار دزدان مقبره» اثر نانپاي سونشو؛
(The Graver Robbers Chronicles. By: Nanpai Sonshu)
3-«يادداشت رسمي شماره 8مؤسسهي سرمايه» اثر شيائوچيائو لائوشو؛
(Capital Institute official Notes 8. By: Xiaoqiao Laushu)
4-«بوي صابون» اثر فوشي؛
(The Smel of Soap. By: Fu Shi)
5-«پدر رمان جاسوسي» اثر ماي جيا؛
(Father of The Spy Novel. By: Mai Jia)
6-«محاصرهي قلعه» اثر چيان جونگ شو؛
(Fortress Besiged. By: Qian ZhongShu)
7-«سَبُك روي تخته» اثر هان هان؛
(Light and Above Board. By: Han Han)
8-«ياداشتهاي رسمي هو ويدونگ» اثر شيائوچيائو لائوشو؛
(Hou Weiding Official Diary. By: Xiaoqiang Laushu)
9-«بررسي اشعار زيباي باستاني» اثر يو دان؛
(Review of the most beautiful avcient Poetry. By: Yu Dan)
10- و«يك مادر خوب مهمتر از يك معلم خوب است» اثر اين جيانلي.
(A Good Mother is more Important than a good Teacher. By: Yin Jianly)
آثار نويسندگان خارجي:
1-«صد سال تنهايي» اثر گابريل گارسيا ماركز از كلمبيا؛
(One Hundred Years of Solitude. By: Gabriel Garcia Markez)
2-«بازي تاج و تخت» اثر جرج آر.آر. مارتين از آمريكا؛
(A Game of Throne. By: George R.R. Martin)
3-«خانهي ابريشم» اثر آنتوني هوروويتز از انگليس؛
(The House Of Silk. By: Anthony Horowitz)
4-«پيش از خواب رفتن من» اثر اس. جي. واتسون از انگليس؛
(Befor I go Sleep. By: S.J. Watson)
5-«تو سيب چشم مني» اثر گيدنز كو از تايوان؛
(You are the Apple of my Eye. By: Giddens Ko)
6- و «بادبادك باز» اثر خالد حسيني از افغانستان. (www.openbook.com.cn/EN/BestSellers.aspx)
(The Kite Runner. By: Khaled Husaini)
آمار مطالعه با فنآوریهای نوین
براساس نظر سنجی صورت گرفته در سال2008میلادی، آمار مطالعهی کتابهای الکترونیکی و روزنامه در چین درحال پیشی گرفتن از مطالعهی کتابها و نشریات چاپی است. طبق این نظر سنجی، افراد بین18 تا70 سال، به طور متوسط روزانه45دقیقه وقت برای مطالعهی آنلاین صرف میکنند. از این میزان 7/42درصد روزنامه،
بر اساس این بررسی، در مجموع تعداد خوانندگان کتاب، روزنامه و مجلهی چاپی در چین کاهش یافته است. و در مقابل در مقایسه با سال2010، به مطالعه کنندگان اینترنتی به نحو قابل توجهی(1/11درصد) افزوده شده و در مجموع به 5/36درصد رسیده است. متوسط زمانی که کاربران برای مطالعه از طریق اینترنت زمان صرف میکنند به 53/74 دقیقه رسیده است.
براساس گزارش منتشره در روزنامهی گلوبال تایمز، تقسیم بندی مطالب مورد مطالعه در موبایل که 30درصد مطالعات چینیها از این طریق صورت میگیرد، عبارتند از: 8/66درصد روزنامه، 3/52درصد کتاب، 9/46درصد مجله، 23درصد سایر مطالب خواندنی، 1/18درصد مطالب منتشره در اینترنت، 9/3درصد کتاب الکترونیکی، 8/1درصد سیدی و دیویدی بوده است. (China Should Read More: ,2012) همچنین، براساس آمار منتشره در کتاب سال انتشارات دیجیتالی در چین(2010-2011) که از سوی فرهنگستان چاپ و نشر این کشور منتشر شده است، درآمد صنعت چاپ دیجیتالی چین از3/3میلیارد دلار در سال2006 به بیش از 15میلیارد دلار در سال2011افزایش یافته است. برخی از کتابهای ادبیات داستانی مشهور چینی، بیش از900میلیون بار در اینترنت مشاهده شده و بیش از 2میلیون دلار فروش داشتهاند. (Smartphon Chang our habits, 2011)
براساس یک نظر سنجی که در سال 2012از میان دانش آموزان مدارس راهنمایی شانگهای صورت گرفته است، 9/42درصد از این دانش آموزان به خواندن پیامهای نوشتاری، 8/40درصد به مطالعهی میکروبلاگها، و7/32درصد کتاب الکترونیکی مطالعه میکنند. در این نظر سنجی آمده است که 2/27درصد از پسران و9/12درصد از دختران اخبار ورزشی و 6/51درصد از دختران و 9/52درصد از پسران مطالب طالع بینی را از طریق اینترنت دنبال میکنند. (New Media Influences China’s Yang Readers, 2012)
افزون بر این، 6/27 درصد از کسانیکه در این جامعهی آماری شرکت کردهاند گفته اند که ترجیح میدهند از طریق موبایل(اینترنتی) مطالعه کنند، که این آمار نشان دهندهی افزایش 6/4 درصدی نسبت به سال2010 است. این افراد معمولا به طور متوسط روزانه 53/13 دقیقه را به مطالعه از طریق موبایل میگذرانند. و مبلغ 75/20 یوان معادل 3/3 دلار برای این خدمات پرداخت میکنند. (خبرنامه 1 ارديبهشت رايزني فرهنگي ج.ا.ايران در پكن، 1391)
| آمار كتابهاي منتشر شده در چين به تفكيك موضوع، در سال 2010 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
,
[1]- National Copyright Administration of China.
[2] - Ten Cent.
[3] - Baidu.
[4] - Kenichi Ohmae.
[i] - طبق آمار رسمی منتشره از سوی دولت چین، در حال حاضر حدود250میلیون کودک زیر سن14سال زندگی میکنند ک تقریبا 14درصد کل جمعیت کشور را شامل می شود و سالانه 16میلیون کودک تازه متولد نیز بر این آمار افزوده می گردد. تأمین نیاز این جمعیت عظیم به کتاب مورد نیاز به سرمایه گذاری، تولید، چاپ و توزیع گسترده ای دارد که از توان بنگاه های نشر دولتی داخلی خارج بوده و به ورود بخش خصوصی و سرمایه گذاران خارجی نیاز دارد.