عضویت چین در سازمان تجارت جهانی
عضویت در سازمان تجارت جهانی و ورود سرمایه گذاران خارجی در صنعت چاپ و نشر چین
عضویت چین در سازمان تجارت جهانی در سال2001، تأثیر عمیق و گسترده و درازمدتی در صنایع فرهنگی، از جمله صنعت چاپ و نشر این کشور گذاشته و ناشران داخلی را در معرض چالش و رقابت سخت در بازار جهانی کتاب قرار داد. دولت چین برای فایق آمدن بر این مشکل اولا، تعدا زیادی از مؤسسات و بنگاههای چاپ و نشر این کشور را در هم ادغام نموده و گروههای انتشاراتی بزرگی را تشکیل داد تا توان رقابت در مدیریت، سرمایه و فنآوری آنها را در برابر رقبای خارجی بالا ببرد. تا کنون بیش از 30 گروه بزرگ انتشاراتی از ادغام دهها مرسسهی چاپ و نشر به وجود آمده است. ثانیا، صنعت و بازار چاپ و نشر را به عنوان بخشی از بازار فرهنگی این کشور، وادار به انطباق خود با بازار اقتصادی جدید کرد. لذا، بسیاری از ناشران دولتی به بنگاههای اقتصادی تبدیل شده و از حالت بودجه گیری دایم از دولت خارج شدهاند.
پس از عضویت چین در سازمان تجارت جهانی، افزون بر تغییرات فوق، به بخش خصوصی داخلی و سرمایه گذاران خارجی نیز به صورت محدود اجازهی ورود به بخش صنعت چاپ و نشر داده شد. اگرچه هنوز به بخش خصوصی اجازهی فعالیت در این صنعت داده نشده است، ولی برخی از مؤسسات فرهنگی خصوصی اجازه یافته اند تا با همکاری ناشران دولتی و با استفاده از شابکهای در اختیار آنها به انتشار کتاب به پردازند و در واقع باز هم این ناشران دولتی و رسمی هستند که مسئولیت کتاب چاپ شده را بر عهده دارند و کتابها نیز با استفاده از سهمیه و نام آنها منتشر میشوند. اگرچه هنوز آمار دقیقی از دست اندرکاران غیر مستقیم بخش خصوصی در صنعت چاپ و نشر آمار دقیق در دست نیست، ولی بر اساس یک آمار گیری غیر رسمی انجام شده توسط فرهنگستان چاپ و نشر چین که در سال2011صورت گرفته و در سایت رسمی نمایشگاه بین المللی کتاب پکن منشر شده است، از 131هزار نهاد و مؤسسهی فعال در امر چاپ و نشر چین، حدود1/76درصد فعالیتها آنها مربوط به بخش غیر دولتی بوده است. (www.bibf.net.cn)
علیرغم عضویت چین در سازمان تجارت جهانی در یک دههی پیش، بخش انتشار کتاب در این کشور، هنوز به روی سرمایه گذاران خارجی بسته است. در عین حال، راههای مختلف مشارکت و همکاری میان ناشران خارجی و داخلی، به ویژه در زمینهی چاپ کتابهای علمی وجود دارد که به صورت سرمایه گذاری مشترک(51درصد چینی و حد اکثر 49درصد سرمایه گذار خارجی) و همکاریهای کوتاه مدت و موردی و بلند مدت انجام میشود. در حال حاضر، تعداد زیادی از ناشران عمدهی خارجی در همین چارچوب در چین فعال شده و دفتر نمایندگی دایر نموده اند. در بازار کتاب چین، تنها بخش توزیع و خرده فروشی کتاب است که کاملا به روی بخش خصوصی و سرمایه گذاری خارجی باز شده است.
در این کشور 3کانال عمده برای توزیع کتابهای منتشره وجود دارد: کتابفروشیهای زنجیرهای دولتی شینخوا که از زمان تأسیس جمهوری خلق چین در سال1949 تاکنون به صورت انحصاری شیکه و سیستم توزیع کتاب در این کشور را در اختیار خود داشته است؛ بخش خصوصی داخلی و سرمایه گذاران خارجی که پس از عضویت این کشور در سازمان تجارت جهانی به وجود آمده است؛ و فروش آنلاین و اینترنتی کتاب که در سالهای اخیر وارد عرصهی رقابت در بازار فروش کتاب شده است. لذا، میتوان گفت، در این کشور هنوز سیستم منظم و شبکهی فراگیر ملی توزیع کتاب شکل نگرفته است. چون اغلب کتاب فروشیهای عمده در شهرهای بزرگ قرار گرفته و سیستم ناقص توزیع موجود نیز تنها در سطح مراکز استانها و شهرهای بزرگ عمل میکنند، بنابراین، بخش عمدهای از کتابهای منتشره توسط ناشران محلی و منطقهای و شهرهای کوچک، تحت پوشش شبکهی توزیع قرار نمیگیرند. لذا، این مناطق تنها از طریق سفارش اینترنتی کتاب و حضور در نمایشگاههای متعدد کتاب که در طول سال برگزار میشود، نیازهای خود به کتاب را برآورده میسازند.