نظام اقتصادی آرژانتین

به طور تاریخی، صادرات قابل توجّه بخش کشاورزی، بهرهبرداری از منابع طبیعی، کسب تکنولوژیهای پیشرفته در صنایع خاص (از جمله هستهای، دارویی و...)، تنوّع در تولیدات صنعتی، سطح بالای سواد و علم در جامعه و رفاه بالا در مقایسه با سایر کشورهای آمریکای لاتین از مشخّصه‌های اصلی جامعهی آرژانتین به شمار میآید. لیکن بروز بحرانهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به صورت دورهای، موجب گردیده تا مردم این کشور بهرهی چندانی از ظرفیتهای بالای اقتصادی کشور و مواهب عظیم خدادادی نصیبشان نشود. عوامل متعدّدی را می‌توان در پدید آمدن چنین وضعیتی دخیل دانست که بدون شک نقش زمامداران و تصمیمگیرندگان در بین این عوامل پررنگتر از سایرین است. ذکر مثالی در این مورد به روشنتر شدن بحث کمک خواهد کرد. در ابتدای دههی 1990 اقتصادهای دو کشور آرژانتین و برزیل وارد بحران شد و تورّم سه و چهار رقمی هر دو کشور را به سمت ورشکستگی کامل سوق داد. در مقام مقایسه، آرژانتین در آن مقطع کشوری صنعتی با رفاه بالا و درآمد سرانهی حدود دو برابر برزیل محسوب میشد. هر دو کشور همسایه به فاصلهی کمی سیاست‌های اقتصادی و پولی جدیدی را به اجرا گذارده و واحد پول خود را تغییر دادند. در برزیل در این ایّام فرناندو هنریک کاردوزو معمار اقتصادی اخیر برزیل به عنوان وزیر اقتصاد، وزیر خارجه و سپس رئیس‌جمهور بر مسند قدرت بود و در آرژانتین کارلوس منم به قدرت رسیده بود. در پایان 8 سال فعّالیت دو رئیس‌جمهور، در برزیل دولت توانست به خوبی بحران را کنترل، رشد اقتصادی رو به افزایش متوالی را تثبیت و بحرانهای بعدی مالی جهانی (روسیه و جنوب شرق آسیا) را به خوبی مدیریت نماید و این کشور اگرچه دچار مشکلات عدیده شد امّا به روند خود ادامه داد. سرمایهگذاریهای عظیم خارجی به برزیل سرازیر گشت و سطح رفاه و درآمد سرانهی کشور به شکل قابل ملاحظهای افزایش یافت. در مقابل آرژانتین در پایان کار منم و سپس دولت دلاروآ با بحران عمیق و ورشکستگی کامل نهادهای اقتصادی روبهرو شد. بروز چنین واقعهای در بدترین زمان ممکن، فاصلهی دو کشور را به شدّت افزایش داد. در حالی که در برزیل لولای چپگرا همچنان سیاست‌های دولت راستگرای قبلی را ادامه داد و علاوه بر آن سیاست‌های مختلفی را در بخشهای اجتماعی و رفاه کارگری متمرکز نمود، آرژانتین در بدترین بحران سیاسی و اقتصادی خود غوطهور بود و مردم آرژانتین با فقر و فلاکت دست و پنجه نرم میکردند. بر اساس آمارهای موجود در سال 2003 بیش از 30 درصد جامعه در فقر مطلق به سر میبردند در حالی که 54 درصد جامعه زیر خطّ فقر بودند. به هر حال مجموعهی عوامل برشمردهی فوق باعث شده که علیرغم این‌که آرژانتین از پتانسیلهای بسیار بالا برای رشد برخوردار است، نتوان حتّی آن را کشوری در حال توسعه و ترقّی محسوب نمود. در حالی که برزیل اینروزها قدرت نوظهور جهانی محسوب شده و آرزوهای بزرگی را در سر میپروراند.

امروزه وضعیت بحرانی اقتصادی سال 2001ـ2002 و آثار سوء آن (بیثباتی سیاسی و اجتماعی) در آرژانتین پایان یافته و مردم این کشور دوران باثباتی را میگذرانند. دولت کرچنرها با اقدامات مختلف موفّق به کنترل بحران و افزایش رفاه اجتماعی در کشور شد.

طبق گزارش بانک مرکزی آرژانتین بدهی عمومی کشور در پایان سال 2011 برابر 5/39 درصد تولید ناخالص داخلی و برابر 4/ 176 میلیارد دلار آمریکا بوده است. در سال مورد اشاره درآمدهای دولت برابر 1/141 میلیارد دلار بوده است. مهم‌ترین منابع درآمدی؛ بیمه‌های اجتماعی (1/30%)، مالیات بر ارزش افزوده (3/ 26%)، مالیات بر درآمد (3/ 19%) و مالیاتهای گمرکی (3/12%) بوده است.

هزینه‌های این کشور نیز در سال 2011 برابر 5/146 میلیارد دلار عنوان شده است. مهم‌ترین هزینهها در بخشهای تأمین اجتماعی (2/32%)، سوبسیدها و زیرساختها (5/17%)، بهداشت (8/13%)، آموزش، فرهنگ و تحقیقات (4/6%) و امنیت (4/5%) بوده است.

مجموع ذخایر ارزی آرژانتین در پایان سال 2011 برابر 5/46 میلیارد دلار بوده است که رقم قابل توجّهی محسوب می‌شود.[i]

رشد اقتصادی:

متوسّط رشد اقتصادی آرژانتین در طول 9 سال گذشته به طور متوسّط سالیانه حدود 8 درصد بوده است که رقمی چشمگیر محسوب می‌شود. اخیراً رشد تولید ناخالص داخلی سال 2011 نیز 8/8 درصد گزارش شده است. اگرچه پیشبینیها برای سال 2012 معادل 5/ 4 درصد است امّا با در نظر گرفتن ادامهی بحران اقتصادی جهانی، به نظر میرسد که رقم قابل قبولی برای این کشور باشد.

جدول 4 ـ 1 فاکتورهای رشد اقتصادی آرژانتین درگذر زمان

شاخص های اصلی اقتصادی آرژانتین
سال	2007	2008	2009	2010	2011
تولید ناخالص داخلی (میلیارد دلار)	260	7/277	2/280	7/305	4/323
درآمد سرانه(دلار)	6685	8253	7725	8663	8875
رشد واقعی تولید ناخالص داخلی (%)	7/8	8/6	9/0	2/9	8/8
تراز تجاری(میلیون دلار)	7280	6387	10367	3572	4/10000
صادرات کالاها و خدمات (%GDP)	42/21	20/25	99/19	50/22	02/24
تورم(%)	5/8	2/7	7/7	9/10	5/9

منبع: موسسه ملی اطلاعات و آمار آرژانتین (INDEC)

پاورقی

[i] کلّیهی آمار از گزارش سالیانهی بانک مرکزی آرژانتین 2011، مندرج در سایت رسمی این بانک https://www.bcra.gov.ar