الحسن درامان واتارا
الحسن درامان واتارا[32](دوره نخست 2010-2015)، (دوره دوم 2015-2020)، (دوره سوم از 2020) که طرفدارانش بهاختصار او را اَدو مینامند، در اول ژانویه 1942، در خانوادهای مسلمان، در شهر دیمبوکرو[33] بهدنیا آمد. پدرش از تجار ثروتمند بود. اجداد واتارا از سمت پدری از فرمانروایان امپراتوری کنگ در منطقهای مشترک بین ساحل عاج و بورکینافاسو بودهاند. همین خاستگاه بورکینایی خانواده واتارا، مشکلات زیادی در عرصه کاندیداتوری ریاستجمهوری برای الحسن واتارا ایجاد کرد.
واتارای دکترای خود در رشته اقتصاد از دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا دریافت کرد و در صندوق بینالمللی پول مشغول به کار شد و حتی مدیر بخش آفریقا گردید و بین سالهای 1994 تا 1999، معاون دبیرکل این نهاد جهانی بود. وی همچنین در بانک مرکزی کشورهای غرب آفریقا فعالیت کرد و درنهایت، از 1988 تا 1993 ریاست این بانک بسیارمهم منطقهای را برعهده داشت. هوفوئه بوآنی پست نخستوزیری ساحل عاج را از 1990 تا 1993 به او سپرد. سال 1999، به رهبری حزب اجتماع جمهوریخواهان انتخاب شد. در سال 2010، در انتخابات ریاستجمهوری ساحل عاج، با لوران باگبو به رقابت پرداخت و با 54.1 درصد آرا و پساز کشمکش فراوان درپی امتنای باگبو از کنارهگیری، توانست با حمایت جامعه بینالملل، قدرت را بهدست گیرد. در انتخابات ریاستجمهوری 2015، واتارا توانست بهراحتی بیشاز 83 درصد آرای اخذشده را بهدست آورد و تا 2020 بر کرسی ریاستجمهوری تکیه زند.
واتارا در سال 2011 «گیوم سورو» را به نخستوزیری برگزید؛ درحالیکه این چهره، از سال 2007 نیز نخستوزیری را برعهده داشت. درنهایت پساز برعهده گرفتن ریاست مجلس ملی توسط سورو، رئیسجمهور واتارا در 2012 «اهوسو کوادیو» را برای چند ماه، بهعنوان نخستوزیر اعلام کرد؛ ولی از نوامبر 2012 تا ژانویه 2017، «کابلان دانکان»، سیاستمدار کهنهکار را مأمور تشکیل کابینه کرد. با تغییر قانون اساسی و ایجاد پست معاونت رئیسجمهور، کابلان دانکان عهدهدار این سمت جدید شد و واتارا نخستوزیری را در ژانویه 2017 به «گون کولیبالی»، همحزبی و مدیر دفتر سابقش سپرد. در طول سالهای زمامداری واتارا، کرسیهای مجلس نیز بیشتر در اختیار همحزبیهای او، از اجتماع جمهوریخواهان یا احزاب متحد او بوده است. در انتخابات مجلس ساحل عاج در 2011، در مواجهه با تحریم حزب طرفدار باگبو، نمایندگان حزب اجتماع جمهوریخواهان، یعنی حزب طرفدار واتارا، اکثریت کرسیها را بهدست آوردند. در انتخابات ریاستجمهوری سال 2015، بهراحتی با 83.7 درصد آرا، یعنی 2118229 رأی، توانست برای دوره دوم نیز تا 2020، بر کرسی ریاستجمهوری ساحل عاج تکیه زند. واتارا در چند نوبت ازجمله در 2015 و 2018 در راستای برنامه آشتی ملی، زندانیان سیاسی مخالف را آزاد کرد. وی در 2012 دست به اصلاحاتی در ساختار ارتش زد.
در سالهای ریاستجمهوری واتارا، بخشهایی از نیروهای مسلح؛ بهخصوص نیروهایی که در جریان بحران 2010-2011 از او طرفداری مسلحانه کرده بودند، به دلایل بیشتر مالی و صنفی، دست به اعتراض و نافرمانی زدند که البته بلافاصله با مذاکره و نرمش دولت و وعدههای مالی، آرام شدند. واتارا در سال 2016، لایحهای را برای ساماندهی وضع ارتش و بهبود معیشت نیروهای مسلح به مجلس ساحل عاج برد که بر مبنای آن، بودجهای حدود 4 میلیارد یورو برای این امر اختصاص مییافت. نقطه قوت دولت واتارا را میتوان در بخش اقتصادی دانست. وی درحالی دولت را تحویل گرفت که رشد اقتصادی ساحل عاج، منفی 8 درصد بود. وی توانست با تکیهبر کمکها و وامهای نهادهای بینالمللی و قدرتهای غربی و همچنین با جذب سرمایهگذاری خارجی و مبارزه با فساد، رشد اقتصادی را در سال 2014، به بالای 9 درصد برساند. بازسازی شبکه راهها و ساخت پل و زیرساختهای حملونقل، بازسازی دانشگاهها، ساخت سد و نیروگاه، پیشرفت درزمینه حقوق بشر، ارتقای حوزه سلامت و بهداشت و ساخت بیمارستان و درمانگاههای جدید، دیپلماسی فعال در عرصه بینالملل، از جلوههای ویژه کارنامه مثبت واتارا در زمان ریاستجمهوریاش است.
واتارا ازلحاظ سیاسی، بهسختی بهدنبال ایجاد یک حزب واحد با ادغام اجتماع جمهوریخواهان، به رهبری خودش و حزب دموکراتیک ساحل عاج، به رهبری بدیه بود؛ ولی بهرغم خوشبینیهای اولیه و توافق ضمنی این دو چهره سیاسی ساحل عاج، با بروز مخالفتهای گسترده در بدنه این دو حزب، این خواست واتارا، بهطور کامل محقق نشد. البته در سال 2018، اجتماع هوفوئیستها برای دموکراسی و صلح، بهعنوان یک حزب واحد در انتخابات مجلس شرکت کرد و با 167 نماینده، اکثریت کرسیها را بهدست آورد.
واتارا برخلاف قانون اساسی که ریاستجمهوری را فقط برای دو دوره پیوسته برای یک فرد مجاز میداند، در اکتبر 2020، برای سومین دوره، بهعنوان ریاستجمهوری ساحل عاج انتخاب شد. پیشتر درباره جانشینی واتارا مطالبی بیان شده است. بین نزدیکان وی، «گون کولیبالی» (نخستوزیر سابق) و «حامد باکایوکو» (نخستوزیر سابق و مهره مورد حمایت فرانسه و غرب و از معتمدان همسر واتارا)، از جانشینان احتمالی وی شمرده میشدند. البته گون کولیبالی چند ماه قبل از انتخابات ریاستجمهوری، در 8 ژوئیه 2020 در سن 61 سالگی فوت کرد و راه برای انتخاب مجدد واتارا هموار شد. حامد باکایوکو هم که به عنوان جانشین کولیبالی انتخاب شده بود، چند ماه پساز شروع دوره سوم ریاستجمهوری واتارا، در 10 مارس 2021، در 56 سالگی درگذشت. مرگ این دو نفر البته به دلایل طبیعی اعلام شده است؛ اما با حذف کولیبالی و باکایوکو عملاً فردی از حزب حاکم برای جانشینی واتارا مطرح نیست. از جناح مخالف، «گیوم سورو» (متولد 1972) چهره پرطرفدار و محبوب و مردمی و البته نهچندان مورد علاقه واتارا نیز از گزینههای اصلی ریاستجمهوری ساحل عاج اعلام شده بود. وی در ژوئن 2019، چندماه پساز کنارهگیری از ریاست مجلس ملی، رسماً اعلام کرد که برای انتخابات 2020، کاندیدا خواهد شد؛ ولی در حال حاضر، وی در فرانسه بهسر میبرد و با توجه به مشکلات حقوقی و اتهاماتی که متوجه وی شده است، امکان ورود به ساحل عاج را ندارد. گیوم سورو، پساز انتخاب مجدد واتارا، در پیامی خطاب به نیروهای مسلح این کشور، خواستار نافرمانی این نیروها شده بود. باگبو هم در مارس 2021 ازسوی دادگاه لاهه، بهطور کامل از اتهامات وارده تبرئه شد و با توجه به محبوبیت بالایش، از رقبای اصلی واتارا در سالهای آینده خواهد بود؛ هرچند فعلاً اجازه ورود به ساحل عاج به او داده نشده است. دکتر «عبدالله توآکس مابری»، رهبر حزب اتحاد برای دموکراسی و صلح نیز از کاندیداهای احتمالی انتخابات 2020 ساحل عاج بهشمار میرفت که البته سیر حوادث بهگونهای دیگر پیش رفت و عملاً هیچیک از این افراد امکان کاندیداتوری را نیافتند. مابری در انتخابات 2010 نیز بهعنوان کاندیدا شرکت کرده بود، ولی با کسب فقط 2 درصد آرا، یعنی 118671 رأی، چهارم شده بود.
درمورد انتخابات ریاستجمهوری 2020، ابتدا واتارا اعلام کرده بود که در این انتخابات کاندید نخواهد شد که این مسئله حتی مورد تقدیر فرانسه قرار گرفته بود و «ماکرون» این تصمیم واتارا را ستوده بود؛ ولی پساز مرگ گون کولیبالی در ژوئیه 2020، واتارا اعلام کرد که شرایط موجود او را واداشته است تا در انتخابات شرکت کند. در 31 اکتبر 2020، درحالیکه اکثر احزاب و شخصیتهای سیاسی ساحل عاج، انتخابات را تحریم کرده بودند، واتارا توانست با کسب 94.27 درصد آرا، برای سومینبار، بهعنوان رئیسجمهور ساحل عاج سوگند یاد کند. البته این مسئله در ابتدای امر اعتراضات مردمی شدیدی را در ساحل عاج بههمراه داشت. هرچند از راهپیماییها و اجتماعات متعدد طرفدران پرشمار واتارا نیز نباید گذشت.