صنایع دستی و هنرهای مردمی و فولكلور

در طول تاریخ سرزمین چین، هنرهای عامیانه و هنرمندان فولکلور چینی هم­ به اندازه‌­ی هنرها و هنرمندان کلاسیک و درباری این کشور فاخر، جذاب، متنوع، ماهرانه، و در میان مردم محبوب بوده و هستند. در واقع می‌­توان گفت، زیر بنای هنرهای فاخر و کلاسیک چینی، همین­ هنرهای عامیانه و هنرمندان بی‌­نام و نشان آن بوده­‌اند. هنرهای مردمی این سرزمین نیز دارای سبک و ویژگی­‌های خاص خود بوده و شامل مجسمه­‌سازی سفالین؛ پیکره‌تراشی سنگی؛ گلدوزی و سوزن­‌دوزی؛ سفال‌گری و چینی‌سازی؛ پارچه­‌بافی و فرش­‌بافی؛ کنده‌کاری و تراش روی فلز، چوب، سنگ، عاج فیل و شاخ حیوانات؛ بادبادک و باد‌بزن سازی؛ باتیک روی پارچه؛ برش با کاغذ؛ ساخت ماسک­‌های متنوع صورت از مواد مختلف؛ قصه‌گویی و داستان‌سرایی؛ سرودن اشعار و خواندن انواع ساز و آوازهای محلی؛ ساخت عروسک­‌های گوناگون؛ ملودی­‌ها و ترانه‌­ها و حرکات موزون محلی؛ مینا‌کاری و نقاشی­‌های ظریف و مینیاتوری؛ ساخت فانوس و اژدها از چوب و کاغذ و پارچه؛ اجرای انواع اپراهای محلی؛ دوخت و بافت انواع لباس­‌های محلی سنتی؛ ساخت انواع وسایل تزیینی منزل و زنانه (گل و گیره)؛ اجرای نمایش‌­های خیمه شب بازی و سایه بازی؛ انواع صنایع و هنرهای دستی؛ و صدها نوع هنر دیگر که برخی به صورت ملی و سراسری و برخی دیگر منطقه‌­ای و استانی و بعضی نیز تنها در سطح یک روستا و یا محدوده‌­ی یک قبیله رواج دارد، می­‌گردد. تنوع قومیت‌­ها و نژادها، مناطق و شرایط متنوع و متفاوت آب و هوایی و جغرافیایی، و ادیان و مذاهب نیز بر این تنوع و رنگارنگی افزوده و این عرصه­ از هنر را به گنجین‌ه­ای غنی، ارزشمند، و بی‌انتها مبدل ساخته است. در این­جا به عنوان نمونه و به صورت مختصر به برخی از این هنرها اشاره می­‌شود.

نیز نگاه کنید به هنر چینی؛ هنر در چین؛ هنر خوشنویسی چینی؛ هنر نقاشی در چین؛ هنر اپرای سنتی چینی؛

خیمه­‌شب­‌بازی و سایه­‌بازی

خیمه شب بازی و سایه بازی

هنر خیمه‌­شب‌­بازی در استان «شن­سی»، در واقع از سنت داستان­‌سرایی مردمی و اپرای­‌های محلی این استان سرچشمه گرفته است. در این استان عروسک­‌های خیمه­‌شب­‌بازی بر اساس استاندارد خاصی ساخته می­‌شوند. در خیمه‌­شب‌بازی، عروسک­‌ها در پشت یک خیمه­‌ی سفید به نمایش در می­‌آیند و از بازی با سایه­‌ها نیز در این نمایش استفاده می­‌شود. عروسک‌­ها و اشیای روی صحنه معمولا از فرآورده‌­های چرمی دست سازی هستند که صنعتگران بومی با کارد روی آن­ها تصاویری را حکاکی و نقاشی کرده­‌اند. «پی» در زبان چینی به معنای چرم است، به همین­ خاطر، به خیمه‌شب­‌بازی در زبان چینی «پی­اینگ» گفته می­‌شود.

برای تزیین لباس عروسک­‌ها و لوازم روی صحنه، از نقاشی­‌های سنتی استفاده می‌­کنند. خیمه‌شب‌بازی و اپراهای محلی دو هنری هستند که تأثیر متقابلی بر یکدیگر دارند. آهنگ پر طنین خیمه شب بازی نیز دارای ویژگی­‌های محلی و مردمی است و بسیاری اپراهای جدید محلی نیز از آهنگ خیمه­‌شب‌­بازی برگرفته شده‌اند.

هنر خیمه‌شب­‌بازی در پیشرفت هنر و فرهنگ چین و کشورهای هم­جوار، نقش شایسته­‌ای داشته است. شخصیت­‌های نامدار فرهنگی جهان مانند «گوته» و «چاپلین» هنر خیمه­‌شب­‌بازی چین را عالی ارزیابی کرده‌­اند. عروسک‌های چرمی ظریف نه تنها در نمایش خیمه­‌شب­‌بازی مورد استفاده قرار می­‌گیرند، بلکه می‌­توان از آن­ها به عنوان کالای تزئینی نیز بهره گرفت. این عروسک‌­ها به خاطر سادگی و ظرافتی که دارند، در بسیاری از نمایشگاه‌ها و کلکسیون­‌ها به نمایش درآمده و هنرمندان و مجموعه دارن زیادی به جمع‌آوری آن­ها می‌­پردازند.

اسباب بازی­‌های سفالی و گِلین

استان «خِه­نَن» در مرکز چین، مرکز تولید اسباب‌­بازی سفالی به نام «نی­نی­گوی» است که رنگ آن سیاه بوده و می‌­توان از آن به ­عنوان یک وسیله­‌ی صوتی استفاده کرد. این اسباب‌بازی به اشکال متنوعی درست می‌­شود که از میان آن­ها میمون به شکل‌­های مختلف، از جمله به ­صورت انسان، میمون با دو دست روی زانو، میمونی ­که هلو در دست دارد، میمون در حال بازی روی پا، میمون در حال شخم زدن زمین، میمون در بغل میمون و غیره.

در ناحیه­‌ی «خوای یانگ» در همین استان، ساخت نوعی اسباب بازی سفالی که شکل حیوان دو سر را دارد، نیز فراوان است. این اسباب­‌بازی با دست ساخته شده و روند ساخت آن شامل آماده کردن گِل، تهیه‌­ی طرح اصلی، شکل‌دهی، رنگرزی، و نقاشی روی آن می‌­گردد. ساخت این اسباب­‌بازی­‌ها با آداب و رسوم محلی نیز ارتباط دارد. اسباب­‌بازی‌­های سفالی با نام‌­های محلی «نی­گو­گو»، «جی­جی گو­گو» و «گو­گو جیر» (جوجه)، در جشن­‌های سنتی مانند عید بهاره و فانوس، در بازارهای مکاره علاقمندان زیادی داشته و زنان روستایی که بعد از ازدواج هنوز بچه دار نشده­ و خواستار فرزندان بیشتر هستند، این اسباب‌بازی‌­ها را می­‌خرند. ساخت این نوع اسباب­‌بازی‌‍­ها در سایر مناطق نیز با کمی تفاوت و براساس ذایقه­‌های فرهنگی محل و به اشکال و رنگ‌های متنوع و مختلف رایج است.

عروسک‌­های چوبی

در دوران باستان، عروسک چوبی «خیمه­‌شب­‌بازی چوبی» نام داشت و عروسک چوبی با دست کنترل و حرکت می­‌کرد. داخل این عروسک خالی است و چشم و زبان آن به­ گونه‌ای ساخته شده است­ که می­‌تواند حرکت کند. به زیر عروسک قطعه‌­ای چوب یا بامبو وصل می‌­شود که نمایش دهنده با یک دست آن چوب را کنترل می‌­کند. این نوع عروسک در سه اندازه تهیه می‌­شود که در هر منطقه ویژگی خاص خود را دارد. طرح پشت سرِ عروسک با چوب حکاکی و روی آن رنگ زده می‌­شود. چشم آن متحرک است و شکل آن به پرسناژهای اپرا شبیه است. به جز قسمت دهان، مژه­‌ها و بینی، کار بقیه‌­ی قسمت­‌ها بسیار ساده است.

خیمه‌شب‌بازی چوبی در بسیاری از مناطق چین رایج است و در هر منطقه ویژگی و نام‌­های گوناگونی دارد. در شمال غرب چین «بازی با چوبدست»، در استان سی چوان «بازی سرچوب» و در استان گوانگ­دونگ «بازی روی کف دست» نامیده می‌­شود. شکل سر، صورت، آرایش و چگونگی کنده‌­کاری روی آن­ها در هر ناحیه با اپراهای محلی ارتباط داشته و ویژگی­‌های همان محل را نشان می‌­دهد.

اسباب‌بازی­‌های گلدوزی شده

عروسک گلدوزی شده

اسباب­‌بازی­‌های گلدوزی شده‌­ی استان شن­سی در شمال غرب چین، هنری فراگیر و مردمی و دارای پیشینه­‌ای دیرینه است. تنوع آن بسیار زیاد و غنی است. مانند عروسک چاق، پرنده­‌ی قورباغه، سر خوک، حشره، گل و میوه، شکل شیر، ببر و سایر حیوانات. هم چنین، زنان روستایی روی پرده‌­ها، کیسه‌­های حاوی گل­‌های معطر و اسباب بازی­‌های پارچه­‌ای را گلدوزی می‌­کنند که این طرح‌­های گلدوزی شده، بیانگر احساس و آرزوهای آنان برای رسیدن به سعادت و خوشبختی است. برای این کار از سوزن­‌ها و نخ‌های گوناگون استفاده می­‌شود و دارای سبک­‌هایی ظریف، دقیق، آزاد، و قوی هستند.

آثار هنری شاه­‌میمون

آثار هنرهای زیبایی مردمی چین با موضوعات شاه­‌میمون بسیار زنده، متنوع و فراوان است. نمونه‌­ی آن ساخت وسیله­‌ی بازی میمونی به نام «سون وو کون» است که نیزه‌­ای زرین در دست دارد و شاه‌­خوکی به نام «جو باجیه» را بر روی شانه­‌ی خود حمل می­‌کند. این پرسناژها در داستان مشهور قدیمی چین به نام «سفر به غرب» توصیف شده است. در این نوع اسباب‌­بازی­‌های محلی بیشتر بر ویژگی شخصیت میمون و شباهت آن به انسان مانند زنده دلی و شوخ طبیعی و در شخصیت خوک بیشتر بر ساده لوحی و نادانی آن تأکید می­‌شود. در ساخت این کاراکترها بیشتر از رنگ­‌های قرمز و سبز استفاده می‌­شود. دست و پای آن­ها از طریق نخی که از لوله­‌ای بامبویی رد شده، حرکت می­‌کند و در نتیجه پرسناژها زنده و شوخ به نظر می‌­رسند.

کدوی قلیایی «خولو جیرجیرک»

خولن «نوعی کدوی قلیایی» به شکل شلغم است که از خشک شده‌­ی آن وسیله­‌ای به نام «خولو جیرجیرک» می­‌سازند. روی پوست کدوی خشک شده، و براساس شکل ظاهری آن با خطی نازک، تصاویری از مضمون داستان­‌های اپرایی، اساطیری، پرندگان، حیوانات، و گل و ماهی را به­ صورت خیلی ماهرانه و ظریف طراحی و کنده‌­کاری می­کنند. پس از حکاکی، ابتدا روی آن رنگ تیره مالیده و سریعا با پارچه پاک می­‌کنند. در جای کنده‌­کاری­‌ها رنگ سیاه نقش بسته و نقاط دیگر به رنگ اصلی کدو باقی می­‌ماند.

آدمک چوبی که مشغول خرمن کوبی است

هنرمندان فولکلور چین، با استفاده از شیوه‌­های اصطکاک دو چیز با هم، ضربه زدن، چرخاندن، کشیدن، دمیدن، و ... انواع مختلفی از اسباب‌بازی‌­ها را که می‌­تواند حرکت کرده و به صدا در آید، درست می‌­کنند. ساخت چوب­دستی صدادار، «فرشته­‌ی طبل زن»، ببر چرمی، آدمک‌­های خرمن کوب، نگهبان اژدها، از جمله­‌ی این اسباب‌بازی­‌ها هستند. برای نمونه، آدمک چوبی ازسه قسمت تشکیل می­‌شود، کلاه خیزرانی، سر و بدن، و دست و پا.  دست و پا و بدن آن با سیم به­ هم وصل شده و در کمر آن نخی وجود دارد که به دست و پا وصل شده و به لوله‌ای از بامبو در پائین مرتبط است. اگر با یک دست لوله بامبویی را گرفته و با دست دیگر نخ را به حرکت در آوریم، آدمک چوبی مرتب حرکت کرده و ضربه می‌­زند. نوع دیگری از آدمک چوبی که در استان شاندونگ درست می­‌شود، آدمک چرخان نام دارد. بدن این آدمک به شکل ستون بوده و دست و پا ندارد. سر آن می­‌چرخد و در داخل خالی آن شن می‌ریزند تا هنگام چرخیدن صدا کند. قد آدمک‌های چوبی متفاوت، شکل آن­ها بسیار جالب و خنده‌دار، و روی بدن آن­ها را با رنگ­‌های شاد و روشن نقاشی می­‌کنند.

بادبادک سازی و بادبادک بازی

نقاشی از مراسم بادبادک بازی در چین

بادبادک، به ­عنوان یکی از اسباب‌بازی­‌های خاص تفریحی و سرگرمی مردم چین، با خصوصیاتی تماشایی، و اشکالی متنوع و زیبا، با فرهنگ و آداب و رسوم، ورزش، علوم و فنون و هنر مردمان این سرزمین ارتباط نزدیکی داشته و با مضامینی غنی، خلاقیت­‌های هنری، و ابداعات جالب، خلق و خوی چینی­‌ها را منعکس می­‌کند.

برای چینی­‌ها، بادبادک‌­بازی به معنای «پایان بدبختی‌­ها» هم هست. می‌­گویند، بادبادک افکار و اندیشه‌­های ملال‌آور و یاد بدبختی و بیچارگی و فقر را حداقل برای مدتی هم که شده از ذهن افراد پاک می‌کند. بادبادک‌­سازی و بادباک­‌بازی در مناطق مختلف چین، به ­ویژه در برخی از مناطق استان­‌های شاندونگ، جیانگ­سو و شهرهای پکن و تیان­جین رواج داشته و علاقه‌مندان بسیاری دارد. نقاشی­‌ها، ظرایف، رنگ آمیزی‌­های زیبا و طرز تهیه­‌ی بادبادک‌های «ویفان» در شاندونگ، و بادبادک­‌های زوجی پرستویی شکل پکن با قدمتی 300 ساله، همراه با مهارت و خلاقیت بادبادک بازان حرفه‌­ای و کارکشته (به ویژه افراد سالخورده و مسن)، صحنه­‌های بسیار دیدنی را در دل آسمان آبی ایجاد می‌­کنند که لحظات شاد و زیبایی را برای بیننده تداعی می‌­کند.

هنر اپرای جن­گیری

اپرای جنگیری در چین

اپرای جن­گیری در چین، تاریخ دیرینه­‌ای داشته و با مراسم یادبود ایزد جن­گیر در جامعه­‌ی اولیه­‌ی چین و عصر سلسله­‌ی شانگ (1600 تا 1026 پیش از میلاد) و مراسم قربانی کردن برای بیرون راندن شیاطین و امراض ارتباط نزدیکی دارد. اپرا و رقص جن­گیری، در پیشرفت و توسعه‌­ی اپراهای محلی چین تأثیر زیادی گذاشته است. در اپرای جن­گیری تمام هنرپیشه­‌ها با استفاده از ماسک‌­های چوبی، نقش شیطان و فرشته را اجرا کرده و به رقص و آواز می­‌پردازند.

در استان گوی­جو، واقع در جنوب غرب چین، هنوز هم بسیاری از بقایای فرهنگی اپرای جن­گیری مشاهده شده و در معرض نمایش گذارده می­‌شود. تنها در شهرستان «دِ­جیانگ» بیش از 60 نوع اپرای جن­گیری وجود دارد که بیش از صد نفر هنرمند روی صحنه آن را اجرا می‌­کنند. موضوع این اپرا، اغلب مذهبی بوده و شکل نخستین خود را حفظ کرده است.

نقاشي­‌هاي تزييني سال نو در چین

نقاشی­‌های سال نو، یکی از هنرهای محبوب، مردمی و سنتی چین است و تاریخ آن به عصر سلسله‌ی «سونگ» (960-1279) بر می‌­گردد. تصاویر و نمادهای خوشبختی و خجستگی، هم­چون ماهی طلائی، پسر و دختر کوچک، و ژنرال­‌های معروف تاریخ چین، که در درب منازل آویخته می­‌شوند، موضوعات اصلی این گونه از نقاشی­‌های مردمی را تشکیل می­‌دهند.

در عید بهاره­‌ی چین، هر خانواده­‌ای برای رسیدن به سعادت و خوشبختی در سال نو، یک یا چند مورد از این نقاشی­‌ها را روی دیوار و درب منازل خود می‌چسباند. طرح این نقاشی­‌ها همه ساله عوض شده و نقاشی سال خوانده می­‌شود. این نوع از نقاشی در دوران سلسله­‌های «مینگ» و «چینگ» به اوج هنری خود رسید و در آن زمان در چین، سه مرکز تهیه­‌ی نقاشی سال، از جمله «یان لیو­چینگ» در «تیَن­جین»؛ «یان­جیافو» در شَن­دونگ؛ و «تائو خوا وو» در«سوجو» شگل گرفت. دولت چین برای حفظ آثار هنری نقاشی­‌های سال، اقدام به تأسیس موزه‌­ی نقاشی­‌های سال در «یان لیو­چینگ» نموده و در این موزه، آثار منتخب نقاشی­ سال «یان لیو­چینگ» را نگهداری و در معرض نمایش گذاشته است.

هنر کاغذ­بری در چین

کاغذبری چینی

کاغذ­بری چینی، نوعی نقاشی است­ که با برش کاغذ ایجاد می‌­شود. کاغذ­بری یکی از هنرهای مردمی چین با ویژگی ملی است. این هنر، هم­زمان با ساخت کاغذ در چین به وجود آمده و بیش از 2000 سال پیشینه دارد. هنر کاغذبری، به دلیل در دسترس بودن مواد اولیه­‌ی آن، به یکی از هنرهاي زینتي سنتی و مردمی چین تبدیل شده و بسیار رایج است. در حال حاضر، در بسیاری از مناطق چین، چه مناطق محل سکونت نژاد اکثریت خَن، و چه در مناطق اقلیت نشین، افراد بسياری، با هنر کاغذ­بري آشنا و سبک­‌های مختلف منطقه‌­ای به وجود آمده است. مردم با برش دادن به کاغذهای رنگی، طرح‌­ها و نقش­‌های مختلفی را ایجاد و محیط اطراف و یا لباس خود را زینت داده و زندگی را پر جاذبه‌­تر می‌­کنند.

موضوعات هنر کاغذ­بری، شامل جشن‌­ها و عیدها، جشن محصولات فراوان، داستان­‌های تاریخی، اپراهای مردمی، مناظر طبیعی و گل و گیاه، کودکان و حیوانات است و معمولا بیانگر خواسته­‌ها و آرزوهای زیبای زندگی مردم را به نمایش گذاشته و با استقبال و پسند آن­ها روبه‌­رو می‌­شود. در گذشته از این هنر اغلب برای مراسم قربانی برای نیاکان و رب‌النوع استفاده می‌­شد، اما بعدها، مردم به تدریج از این هنر برای تزیین دیوار، درب و پنجره، ستون خانه، آینه، روی کفش، بالش، دستمال، پیش‌بند، چراغ و فانوس، جلد کتاب و صفحات مصور آن و یا به عنوان هدیه به دوستان استفاده می­‌کنند. ابزار لازم برای این هنر، کاغذ، قیچی، و قلم نقاشی بزرگ و کوچک است. قیچی برای بریدن چارچوب و نقش ساده مورد استفاده قرار می‌گیرد . قلم حکاکی بزرگ برای حکاکی بخش ضخيم و خط و قلم کوچک برای حکاکی نقش کوچک و باریک استفاده می‌شود.

هنر کاغذ­بری چینی، در جهان شهرت به سزایی کسب کرده و همه ساله علاقمندان زیادی از آمریکا، رومانی، کانادا، استرالیا و سنگاپور، و سایر کشورها برای یادگیری سبک هنر بریدن کاغذ به چین می‌­آیند.

شال تزیینی روی شانه ­«یون­جیان»

شال تزئینی یون­جیان

«یون­جیان»، نوعی شال تزیینی روی شانه است­ که پس از دوران سلسله‌­ی «سویی» (618-581 م.) شکل گرفته و دور گردن و روی شانه قرار می‌­گیرد. در عصر سلسله­‌ی «چینگ» (1644- 1911) در میان قشرهای مختلف جامعه استفاده از «یون­جیان» توسعه یافته و به­ خصوص برای تزیین عروس مورد استفاده قرار گرفت. سپس در ایام عید نیز از آن استفاده می‌­شد. «یون­جیان» معمولا از دو لایه و 8 قطعه تشکیل شده و روی آن به ظرافت و زیبایی تمام طرح‌­های متنوعی گلدوزی می­‌شود.

کیسه‌­ی کوچک و معطر پول

کیسه پول

دوخت کیسه­‌ی کوچک و معطر پول، نوعی هنر دستی مردمی چین است که از آن نه تنها برای گذاشتن پول و سایر اشیای ریز گران‌قیمت استفاده می‌­شود، بلکه خود نیز یک شیء هنری تزیینی به شمار می‌­آید. شکل این کیسه گرد، بیضی، چهار گوش، و یا به شکل میوه‌­هایی مانند هلو، انار، کدوی قلیایی، گلدان و غیره است. این کیسه معمولا به در کمر آویخته شده و در داخل آن مواد معطری می­‌گذارند که ضمن ایجاد بوی خوش، پشه­‌ها و حشرات را نیز دور می­‌کند. طرح روی این کیسه‌­ها شامل انواع گل­‌ها، پرندگان، حیوانات، گیاهان، حشرات، و مناظر کوه‌­ها و رودخانه‌­ها، حیوانات دوازده گانه‌­ی نماد سال­های قمری چین، افسانه‌­ها، تصاویر انسان و یا حروف خجسته و مبارک و اشعار با رنگ­‌هایی شاد و پرسوناژهای جذاب و زنده تشکیل می‌­دهد.  

هنر گلدوزی در چین

گلدوزی چینی

در روستاهای منطقه‌­ی «لین­فَن» از استان شانسی، مردم با گلدوزی­‌های زیبا، لباس‌­ها، کفش و کلاه‌­های خود را تزیین می‌کنند. از این هنر برای تزیین روی یقه، آستین، بالا و پایین دامن، نوار کمر، کلاه بچه‌­ها، رویِ کفش‌­ها و کمربند استفاده می­‌شود. برای تزیین کردن اسباب و لوازم زندگی هم­ چون رو تختی، رو لحافی، بالش، کیف پول و سفره نیز از گلدوزی استفاده می­‌شود. موضوع اکثر نقشه­‌ها و طرح­‌های این گلدوزی‌­ها، از نمادهای خجسته و سعادت آور، از جمله سیمرغ، گل اشرفی، درخت کاج، درنا، کلاغ زاغ، و شکوفه‌­های آلو و برخی داستان­‌های اپرای سنتی و افسانه‌­ها سرچشمه می­‌گیرند.

لباس و زیور آلات قوم «بای»

لباس و زیور‌آلات مردم «بای»

در استان «یون­نَن» در جنوب غرب چین، بیش از 26 اقلیت قومی زندگی می­‌کنند که همه‌­ی آن­ها در ساخت صنایع و هنرهای دستی مهارت دارند. آن­ها با استفاده از رنگرزی، بافندگی، گلدوزی، دوزندگی، نقاشی و چاپ دستی، هزاران نقش و طرح زیبا را به وجود می‌­آورند. صنعت بافندگی و گلدوزی در این منطقه، از تاریخی حدودا سه هزار ساله برخوردار است و هنوز هم هم­چنان در حال شکوفایی است.

در طرح و نقش گلدوزی­‌های قوم «بای (Bai)» در منطقه­‌ی «دالی (Dali)»، بیشتر از تصویر گل‌­ها استفاده می‌­شود. برای نمونه، روی روسری، کمربند، روبان، شال، نوار دور کلاه یا کفش، تصویر گل گلدوزی می‌­شود. هر طرح و نقشی از این گلدوزی­‌ها، مفاهیم خاصی دارند. دوشیزگان نژاد «بای» تزیین سربند خود را به رنگ سفید، موبند را قرمز می‌کنند که نشانه­‌ی دختر بودن و شوهر نکردن دوشیزه است. لباس‌­های بیرونی آن­ها به رنگ ارغوانی روشن و دکمه‌­ها نقره­‌ای بوده و لباس زیر آبی رنگ و دامن‌­ها دارای گلدوزی روی کمر است.

بودا در هنرهای سنتی عامیانه چین

مجسمه بودا در چین

در آیین بودا، 4 ملازم معروف و سلحشور بودا وجود دارد که در شهامت و عظمت نمونه­‌اند. در آیین دائو، دین بومی چین نیز 4 ژنرال هست که از این دین دفاع می­‌کنند. نام این 4 ژنرال «ما، جائو، گوان، و وِن» است. ژنرال ما سفید پوست، ژنرال جائو سیاه پوست، ژنرال گوان سرخ روی، و ژنرال وِن صورتی به رنگ آبی دارد. وظایف آن­ها برطرف کردن بلاها و فقر و فلاکت است. در آیین دائو نیز وظیفه‌­ی این 4 ژنرال درو کردن اهریمنان و جلوگیری آن­ها از ورود به زمین است. در اغلب هنرهای مردمی پیروان بودا و تائو، تصاویر و مجسمه­‌های این ژنرال­‌ها در معابد، نقاشی­‌ها، کارت پستال­‌ها، و دیگر رشته‌­های هنری، به صورت­‌های گوناگون و به اشکال مختلف ترسیم شده و قابل مشاهده هستند.

جایگاه خدایان در هنرهای عامیانه و مردمی

از گذشته‌­های خیلی دور، ستایش و پرستش خدایان صنفی در میان مردم چین رایج بوده است. آنان چه در زندگی روزمره و چه در اعیاد و تعطیلات رسمی، به پرستش خدای نیاکان در مساکن، کارخانه‌­ها، و مغازه‌ها پرداخته و برخی نیز برای رفع بیماری و بلایا، خدای دارو را می­‌پرستیدند. خدایان داروی چینی را «شن­سو میائو»، «بیان چو»، «خوا توا»، «لو دونگ بین»، «لی شی­جِن» و پزشکان مشهور باستانی دیگر تشکیل می­‌دهند.

هم­چنین، در چین قدیم برای حفاظت از امنیت اهالی و شهرها، در اطراف آن­ها خندق می‌­ساختند. البته این خندق‌­ها می‌بایست تحت حفاظت خدای محافظ قرار گیرند. از این طریق بود که خدای حافظ شهر به وجود آمد. بر اساس مدارک تاریخی، خدای حافظ شهر از خدای معبد آب که از کانال آب شهر حفاظت می‌کرد، به وجود آمده است. نام قدیمی­ترین معبد خدای حافظ شهر که در کتاب تاریخی یاد داشت شده در سال 239 پیش از میلاد آورده شده است، «وو خو» بوده است.

«جو یوان­جانگ» نخستین امپراتور سلسله‌­ی «مینگ» (1368-1644) خدای حافظ شهر را مجددا مطرح و مردم را به اعتقاد به این خدا تشویق کرد. در معبد خدای حافظ شهر، مجسمه­‌های دیو و شیطان در کنار قاضی و نگهبان در دو طرف خدای حافظ شهر می­ایستند. در هر معبد غالبا دو مجسمه‌­ی حافظ شهر وجود دارد که یکی از آن­ها در معبد باقی مانده و دیگری در فصل­‌های بهار، پائیز و زمستان به صورت سیار برای بازرسی به مناطق مختلف کشور سفر می­کند. این بازرسی با شکوه و حرارت همراه بوده و هم­زمان با آن فعالیت‌­های مختلف مردمی نیز صورت می­‌گیرد. مجسمه و نقاشی و تصویر این خدایان، در تمامی هنرهای سنتی و مردمی چین حضوری پر رنگ داشته و هنرمندان برای بهتر جلوه دادن این خدایان در هنر خود، خلاقیت و نوآوری­‌های زیادی از خود نشان می­‌دهند.

ساخت مجسمه­‌های کاغذی در چین

مجسمه‌­های کاغذی چین از مراسم و تشریفات تشییع جنازه سرچشمه گرفته و یک نوع هنر مردمی است­ که در آن هنرهای کاغذبری، مجسمه سازی سفالی و نقاشی رنگی، به خوبی باهم درآمیخته است. مردم معمولا در برگزاری مراسم قربانی از این مجسمه­‌ی کاغذی استفاده می‌­کنند.

مجسمه‌­ی کاغذی چهار نوع است: 1- مجسمه‌­ی فرشتگان که در مقابل مقبره­‌ها سوزانده می‌­شوند. 2- آدمک‌هایی به شکل پسر و دختر، و آدمک­‌های اپرایی. 3- ماکت‌­های ساختمانی، دروازه و عمارت، نمادهای وسایل حمل و نقل. 4- ظروف، مانند ظروف غذایی و ظروف برای گذاشتن اشیای قربانی. آثار هنری مجسمه‌­های کاغذی از نظر ظاهر جذاب و بلحاظ فن­آوری آن پیشرفته هستند.

مجسمه‌­های سفالین برای تزیین پشت بام‌­ها

از دوران باستان، مردم چین در خانه­سازی به آرایش و تزیین پشت بام اهمیت می­‌دادند. بعد از دوران سلسله­‌ی هان (206پیش از میلاد تا220میلادی) بالای بام‌­ها را با اشکال مختلفی مانند ماهی، اژدها، دیگر حیوانات افسانه‌ای آب­زی که سمبل خاموشی آتش بودند، تزیین می­‌کردند.

افزون بر این، از مجسمه‌­ی چوبی، سفالی یا چینی بسیاری از حیواناتی که نماد خوشبختی، محافظت، استحکام و طول عمر بود نیز در روی بام‌­ها، به ویژه در برآمدگی‌­ها و پیشروی­‌های گوشه‌­های پشت بام‌­ها استفاده می­‌کردند. این امر زمینه را برای توسعه و گسترش هنر مردمی ساخت مجسمه­‌های سفالین خاص تزیین پشت بام‌­ها فراهم ساخت که هنوز هم در ساختمان‌­های باشکوه قدیمی، معابد، کاخ‌­ها، و بناهای یاد­بود قابل مشاهده هستند.