مراسم خواستگاری و ازدواج در تاجیکستان
8. مراسم خواستگاری و ازدواج
جشن عروسی / طوی، یکی از جشنهای سنتی مهم مربوط به زندگی خانواده است. که دارای مراحل گوناگون جالب و شاد بوده و در نواحی گوناگون تاجیکنشین اجرا میگردد. در سالهای 1970-1980م، بهترین سن ازدواج در جامعه تاجیک 21 تا 23 سال پس از پایان تحصیلات بوده است. امروزه دختر به پانزده سال که میرسد به خانه بخت میرود. بعضی از خانوادهها هنگامی که فرزندانشان به دنیا میآید، قول ازدواجش را به خویشان و نزدیکان خود میدهند و میگویند این دختر و پسر «گهوارهبخش» هستند و بایستی در آینده با یکدیگر ازدواج کنند.
در زمان خواستگاری گاو، گوسفند، گوساله، آرد و برنجی که خانواده داماد بایستی برای برگزاری مراسم عروسی بدهند تعیین میشود. خرید عروسی، شامل یک یا دو دست پوشاک زمستانه، یک جفت کفش و پخته / پنبه برای دوختن لحاف است. از طلا، شیر بها و مهریه خبری نیست. دختر هم جهیزیه کامل ندارد و به اقوام اولیه و ضروری زندگی بنده میشود.
در تاجیکستان پلانج / هوو زیاد است، کسانی که توان مالی زیادی ندارند، چند زنه نیستند، بیشتر بازرگانان، مغازهدارها، حکومتیها و کارمندان دولت، دو یا چند زن دارند.
طلاق بسیار ساده است و نیاز به دادگاه و شکایت و موارد دیگر ندارد. زن حق جدایی از همسرش را دارد، اما در بین تاجیکها مهریه مرسوم نیست، پس از جدایی هیچگونه پشتوانه مالی ندارد. ازدواج و جدایی در جایی ثبت نمیشود، هر لحظه که مردی اراده کند و بگوید دیگر نمیخواهم با این زن زندگی کنم، یعنی طلاق. از سویی برای زن گرفتن بسیار آسان است. در اتحاد جماهیر شوروی پیشین، افزون بر نکاح، بایستی عقد رسمی انجام میشد و همه چیز قانونمند بود، اما امروزه هشتاد درصد مردم تاجیکستان که به سن بلوغ رسیدهاند، تنها نکاح میکنند. هنگامی که زنی از شوهرش جدا میشود نه تنها خودش حق و حقوقی ندارد، بلکه بچههایش هم از ارثیه محروم خواهند شد. مرد میگوید، سه طلاقهات کردم و با همین جمله کار تمام است. اگر هم پس از مدتی مراجعه کند، با هم به نزد روحانی میروند و حلالیت میطلبند و زن بدون اعتراض به زندگیاش باز میگردد(افشار سیستانی، 1383: 217).
عروس تاجیک استقبال از میهمان با نان و نمک