وضعیت شهرنشینی و روستا نشینی اردن
وضعيت شهرنشيني و روستا نشيني
بر اساس آخرين آمار اداره آمار اردن در پايان سال 2022، 3/90 درصد جمعيت قريب 10 ميليوني اردن در شهرها سکونت داشته اند، اين درحالي است که درصد جمعيت شهرنشين به كل جمعيت در سال 2011 6/82 درصد و نرخ شهرنشيني اين کشور طبق آمارهاي سال 2010 معادل 79/0 درصد با رشد سالانه 6/1 درصد بوده است. (47) در سال 2005 نيز به تقريب همان 79 درصد از جمعيت 7/5 ميليوني اردن در جوامع شهري از جمله امان، القاعده، زرقاء، اربد، السلط[2]، کرک و قسمت جنوبي شهر عقبه زندگي مي‌کردند. در همان سال آمار رسمي‌از جمعيت 1/1 ميليون نفري در امان خبر مي‌دهد و در محدودهاي بزرگ تر از محوطه امان (از زرقاء و سويله[3] از شمال تا يدودا[4] در نوب و غرب تا وادي السر[5]) قريب نيمي‌از جمعيت اردن زندگي مي کردند (48) جمعيت امان طي 12 سال يعني از سال 2005 تا 2018 به تقريب دو برابر شده است. امان در مدتي کوتاه رشد سريعي کرد، از زماني که تبديل به پايتخت شد و به ويژه پس از اولين جنگ بين اعراب و اسرائيل در سال 1948، که تعداد زيادي از پناهندگان فلسطين به امان پناهنده شدند. امان يک بار ديگر هم افزايش جمعيت را تجربه کرد، آن هم در سال 1975 در نتيجه جنگ داخلي لبنان، تعدادي از بانک‌ها و ديگر کسب و کارها از بيروت نقل مکان کردند.
اردن داراي تعداد زيادي روستاست، اين روستاها به منزله ستون فقرات کشاورزي و از منابع درآمد اردن محسوب مي‌شود. با اين حال فقط 21 درصد از کل جمعيت اردن در روستاها ساکن هستند. (49)
قطع ارتباط قانوني و اداري دو کرانه شرقي و غربي باعث شد که سفر از يک کرانه به کرانه ديگر سفر خارجي محسوب مي شود، در حالي که در سال هاي 1988-1950 اين سفرها، به دليل الحاق دو کرانه به يکديگر سفرهاي داخلي به شمار مي‌آمد. به هر حال سفرهايي که ميان دو کرانه اي فقط در کرانه شرقي صورت مي گرفت نقش بزرگي در نمايان ساختن محدوده روش تقسيم جغرافيايي جمعيت ايفا مي کرد که به پُر جمعيت شدن پايتخت و شهرهاي اصلي و کم جمعيت شدن روستاها و بالا رفتن ميانگين شهر نشيني در اردن انجاميد.
ميانگين سالانه رشد جمعيت از عدم توازن تقسيم جغرافيايي جمعيت در استانها و نقش مهاجرت در آن پرده برمي دارد؛ در فاصله سال هاي 1961-1952 پايتخت امان بالاترين ميانگين رشد جمعيت 62/7 را در مقابل 8/2-2/2 درصد استان‌هاي ديگر داشت. ميانگين جمعيت اردن کرانه شرقي در همان فاصله زماني به حدود 8/4 درصد رسيده، که به اين معناست که جريان‌هاي بزرگ مهاجرين استانها را ترک کرده و روانه پايتخت شده اند.
حرکت جمعيت در فاصله سال هاي 1979-1961 به همين ترتيب بود، چرا که امان بالاترين ميانگين رشد جمعيت را نشان مي دهد. (6/5 درصد) پس از آن، استان اربد 5 /4 درصد سپس استان‌هاي بلقاء، کرک و معان که ميانگين جمعيت آنها به ترتيب 6/3، 5/3، 6/2 درصد مي باشد. (50) (براي اطلاعات بيشتر به جدول منبع (51) رجوع شود).
مهاجرت هاي داخلي به ايجاد شکل نامتوازني در تقسيم جمعيت در واحدهاي اداري انجاميد، همان طور که به متمرکز شدن جمعيت در مناطقي محدود از اين واحدها منجر گرديد. نسبت جمعيت شهرها در کل کشور در فاصله سال هاي 1988-1952 به طور مستمر رو به افزايش بوده است در حالي که اين نسبت در سال 1952 از 36 درصد تجاوز نکرد، ولي در سال 1961 تا 44 درصد و در سال1979 تا 59 درصد و در سال 1988 تا 70 درصد افزايش يافت.(52) (براي اطلاعات بيشتر به جدول منبع 53 رجوع شود.)
جديدترين آمار که مربوط به اواخر سال 2019 ميلادي مي‌باشد تراکم جمعيت را در استان‌هاي اردن به شرح زير بيان مي کند: (54)
منبع: محقق با توجه به اطلاعات رسمي‌که اداره کل آمار درباره ميزان جمعيت در سال1952-1961 و 1979 ارائه داده اين آمار را گرفته است و نيز از آماري که اين اداره درباره تجمعات جمعيتي بيش از پنج هزار نفر در سال 1988 ارائه کرده استفاده نموده است.
نیز نگاه کنید به
وضعيت شهرنشينی و روستانشينی تایلند؛ وضعيت شهرنشينی وروستانشينی کوبا؛ وضعيت شهرنشينی و روستانشينی بنگلادش؛ وضعيت شهرنشينی و روستانشينی سریلانکا؛ وضعيت شهرنشينی و روستانشينی ژاپن