کوهستان های چین
کوهستان تَیشَن
کوهستان تاریخی و فرهنگی تَیشَن(Mount Taishan. Shandong province)، در شمال استان شَندونگ، در کناره‌های رودخانه‌ی زرد، یکی از مناطق پیدایش فرهنگ چین است. این منطقه دارای 26مجموعه ساختمان با معماری باستانی، نزدیک به100ساختمان مستقل تاریخی و بیش از1800سنگ نوشته‌ی تاریخی، در میان1800نوع درخت باستانی از 38گونه‌ی مختلف است. بلندترین قله‌ی این کوهستان با1545متر ارتفاع از سطح دریا«قله‌ی امپراتور یشم(Jade Emperor Peak)» نام دارد که با 112 قله‌ی دیگر، و 98پل روی رودخانه، 102دره و جویبار، 72چشمه و36 صخره احاطه شده است. این کوهستان یکی از مقدس‌ترین کوه‌های پنجگانه در چین است که حداقل به مدت3000سال از عصر سلسله‌ی شانگ تا سلسله‌ی مینگ، محل نیایش مردم چین بوده و ردپای انسان عصر حجر نیز در این کوهستان مشاهده شده است.
در جنوب و شمال این کوهستان دو فرهنگ باستانی به نام‌های داوِنکو(Dawenkou)و لونگشَن(Longshan)، شکل گرفه و در طول تاریخ، امپراتوران بسیاری برای ادای احترام و به جای آوردن نیایش و اجرای مراسم قربانی برای خدای آسمان به این کوه مقدس آمده‌اند. این کوه روح فرهنگ ملی چین نیز نامیده میشود و اندیشمندان و هنرمندان دوره‌های مختلف تاریخی برای سرودن شعر و خلق آثار هنری در ستایش این کوه در آن اقامت گزیدهاند.
این کوهستان تاریخی، فرهنگی و طبیعی در سال1987میلادی، در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.
کوهستان تاریخی دِنگفِنگ
کوهستان سونگ(Songshan) در رأس کوه‌های مقدس چین قرار دارد. در دامنه‌ی این کوه1500متر ارتفاعی، و در کنار شهر دِنگفِنگ(Historic Monuments of Dengfeng in the Centre Of Heaven and Earth. Henan Province) در استان خِه نَن و در محدوده‌ای به وسعت 40کیلومتر مربع، 8مجموعه‌ی ساختمانی، از جمله دروازه‌ی خَنچو(Han Que) (باقیمانده از بقایای ساختمان قدیمیترین معبد چین)، رصدخانه‌ی دِنگفِنگ(Deng Feng)، ساعت آفتابی جووگونگ(Zhougong) که در عصر حاکمیت 9سلسله ساخته شده‌اند، وجود دارد. این مجموعه ساختمان‌ها بازتابی از راه‌های مختلف درک مرکز آسمان و زمین و قدرت کوه برای از خود گذشتگی و ایثار است. بنا‌های یادمانی دِنگفِنگ در بردارنده‌ی برخی از بهترین نمونه‌های ساختمان‌های باستانی چین است که در خدمت آیین تشریفات، دانش، فن آوری و آموزش بوده‌اند.
دِنگفِنگ از پایتخت‌های باستانی چین بوده که هنوز محل دقیق آن مشخص نیست، ولی در منطقه‌ای در جنوب کوه‌های شائوشی و تائوشی قرار داشته است. قله‌ی کوه سونگشان محلی بوده که برای رصد دقیق نجوم از موقعیت مناسبی برخوردار بوده است. لذا، به مرکز زمین و آسمان نیز شهرت دارد. از این رو، امپراتوران از این منطقه برای اجرای مراسم قربانی و آیین‌های مذهبی با هدف تحکیم قدرت زمینی خود استفاده میکردند. بر همین اساس، بنا‌های این منطقه از بالاترین استاندارد‌های معماری چین برخوردار هستند. تمرکز اماکن مقدس آسمانی و زمینی در این منطقه بیانگر ارتباط سنتی و پایدار اسمان و زمین است که قدرت امپراتوران را در مدت1500سال گذشته حفظ کرده و تأثیر فوقالعاده‌ای در فرهنگ سنتی چین داشته است.
در دوران سلسله‌های تانگ، سونگ، مینگ و چینگ و طی 2000سال گذشته، این منطقه همیشه مورد توجه امپراتوران بوده و روند بازسازی و توسعه‌ی معابد و ساختمان‌های موجود در این منطقه مستمرا ادامه داشته است. 68امپراتور و پادشاه در دوران‌های مختلف از این منطقه‌ی مقدس بازدید و مراسم قربانی اجرا کردهاند. هم چنین، هزاران نفر از فرهیختگان، هنرمندان، شعرا، اندیشمندان، راهبان و سیاستمداران در مراکز آموزشی این منطقه حداقل برای مدتی اقامت داشته و از آن کسب فیض کردهاند.
20-کوهستان ووتَی
کوهستان ووتَی(Mount Wutai. Shanxi Province) در استان شنسی، با پنج قله‌ی تخت، از کوه‌های مقدس بودایی در چین به‌شمار میرود. ارزش فرهنگی این کوه مربوط به41 معبد بودایی، از جمله شبستان اصلی معبد فوگوانگ(Foguang)، مرتفعترین معبد چوبی باقی مانده از دوران سلسله‌ی تانگ با مجسمه‌های سفالین به اندازه‌ی طبیعی انسان است. همچنین، معبد شوشیانگ(Shuxiang)، متعلق به دوران سلسله‌ی مینگ با مجموعه‌ی عظیم500مجسمهای که از تلفیق داستان‌های بودایی و تصاویری سه بعدی از آب و کوه طراحی و ساخته شده است، از دیگر ویژگی‌های این منطقه است که نمادی از تأثیر معماری بودایی در کاخ‌های چینی طی یک هزار سال گذشته است. در میان معابد ساخته شده در این منطقه، معابد متعلق به قرن اول میلادی تا قرن بیستم دیده میشود. (وب سایت حفظ میراث فرهنگی چین. www.wenbao.net.)
این مجموعه‌ی تاریخی در سال2009میلادی، در فهرست میراث فرهنگی جهان جای گرفت.
کوهستان ووای
کوهستان ووای(Mount Wuyi. Fujian Province)در جنوب چین، بزرگترین میراث جهانی موجود در این کشور است که به خاطر ویژگی‌های زیست محیطی، سایت‌های باستانشناسی، تاریخ کنفوسیوسی، تائویی و بوداییش و همچنین زیبایی‌های بسیارش شناخته میشود. این کوهستان به طول500کیلومتر و در مساحتی به وسعت 2هزار کیلومتر به چهار بخش تقسیم میشود: منطقه‌ی غربی با تنوع زیستی؛ منطقه‌ی مرکزی زیست محیطی و مارپیچ رودخانه‌ای؛ مناطق فرهنگی و طبیعی شرقی؛ و خرابه‌های پایتخت قوم مینیووِ(Minyue)در روستای چِنگچون(Chengchun). ترکیب تپه‌ها، رودها، درختان بلند بامبو، قله‌های سرخ صخرهای و درختان سرسبز زیر آسمان آبی و آب‌های زلال جویبارها، همچنین، معابد بودایی، تائویی، و کنفوسیوسی و اقامتگاه راهبان و راهبه‌ها، مناظر زیبا، بدیع و جذاب خیره کنندهای را به وجود آورده‌اند.
این منطقه به عنوان یکی از پایگاه‌های اصلی گسترش آیین‌های تائویی و ذِن در طول2000سال گذشته مشهور بوده و 278معبد و خرابه‌های معبد تائویی در آن دیده میشود. این منطقه مرکز آموزش آموزه‌های کنفوسیوسی در جنوب چین نیز بوده و آثار زیادی از آیین‌های محلی و بومی هم در آن دیده میشود.
این کوهستان فرهنگی تاریخی در سال1999میلادی، در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.
کوهستان چینگچِنگ در این منطقه نیز که یکی از محل‌های پیدایش آیین تائویی به‌شمار میرود، در طول تاریخ مورد توجه مردم منطقه و شاعران و پیروان طریقت تائویی بوده است. در دیواره‌های معابد موجود در این کوهستان نوشته، نقاشی، شعر و مجسمه‌های زیادی در ستایش لیبینگ(Li Bing)بنیانگذار این سیستم آبیاری نوشته شده که در نوع خود قابل توجه است. در این کوهستان36قله در اندازه‌های مختلف و 8غار بزرگ و 72 غار کوچک و 108 مکان تاریخی و فرهنگی و طبیعی دیدنی یافت میشود.