روابط علمی و دانشگاهی ایران و تاجیکستان
6- 2-9-4-7.مناسبات کتابخانه ها و نمایشگاههای کتاب
در ماه ژوئن سال 1990، سمپوزيوم بين‌المللي «كتاب و احياي تمدن شرق: ديروز و امروز» در شهر دوشنبه برگزار شد كه هيئتي از كتابخانة ملي ايران، از جمله رئيس و معاون اين كتابخانه نيز شركت داشتند. ميهمانان ايراني شركت كننده در اين سمپوزيوم، تعداد 2000 جلد كتاب به كتابخانه‌هاي ملي، پژوهشگاه شرق‌شناسي و بنياد فارسي – تاجيكي كشور تاجيكستان اهدا كردند.
در ماه اكتبر سال 1990، يك هيئت فرهنگي از ايران به رياست مهدي فيروزان به دعوت بنياد فرهنگ تاجيكستان وارد اين كشور شدند كه منجر به عقد تفاهم‌نامه‌هايي براي افتتاح فروشگاههاي كتاب در تاجيكستان گرديد.
در ماه نوامبر سال 1990، نمايشگاه كتاب و نقاشيهاي كودكان ايراني در شهر دوشنبه برپا گرديد كه در آن كتابها و نقاشيهاي كودكان 5 تا 14 سالة ايراني به نمايش گذاشته شد. در همان ماه، نمايشگاهي از صنايع دستي و مينياتورهاي ايراني در شهر دوشنبه برپا شد كه به همين مناسبت هيئت بلندپاية فرهنگي به تاجيكستان سفر نمود.
به دعوت كتابخانة ملي جمهوري اسلامي ايران، در ماه دسامبر سال 1991، گروهي از فرهنگيان تاجيكستاني شامل لايق شيرعلي، جوره‌بيك نذري، ميرزا ملااحمد، رجب‌مد اميراف، عبدالرحيم زاده، صاحبنظر غايب‌نظراف، صفر سليماني و عبدالله‌جان يوسف‌اف براي آشنايي با فعاليت كتابخانه‌هاي ايران وارد اين كشور شدند.
در ماه فورية سال 1992، به مناسبت سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي ايران و ماه مارس همان سال به مناسبت جشن نوروز، نمايشگاه كتابهاي ايراني در شهر دوشنبه برپا شد.
از سال 1992 تا به امروز، هر ساله و به مناسبت برپايي نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران، هر ساله گروهي از فرهيختگان و انديشه‌مندان تاجيك در اين نمايشگاه شركت مي‌كنند.
ماه آگوست سال 1992 فروشگاه كتاب انتشارات بين‌المللي الهدي در شهر دوشنبه افتتاح گرديد كه در عرصة حيات فرهنگي تاجيكستان، رويداد مهمي به شمار مي‌رود.
در چهاردهمين جشنوارة بين‌المللي «كتاب سال» جمهوري اسلامي ايران در سال1996 رمان «فردوسي» ساتم الغ‌زاده عنوان «كتاب سال» را از آن خود نمود. در سال 1998 نيز كتاب «چشم‌انداز شعر امروز تاجيك» علي‌اصغر شعردوست از سوي وزارت فرهنگ تاجيكستان، به عنوان بهترين كتاب سال 1998 برگزيده شد. http://icro.ir/index.aspx?siteid=185&pageid=5415
7- 2-9-4-7. مناسبات دانشگاهی بین دو کشور
پس از به رسمیت شناختن مدارک دانشگاهی بسیاری از دانشگاه‌های تاجیکستان از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری، دانشگاه‌های تاجیکستان را امواجی از دانشجویان ایرانی مقطع دکترا که در تعبیر جالب فارسی تاجیکی «عنوان‌جو» خوانده می‌شوند، فرا گرفت.
مناسبات طبیعی دانشگاهی میان کشورها، از مهم‌ترین نوع ارتباطات و عمده عوامل توسعه‌ی مناسبات میان کشورها است. لیکن این حضور موج‌گونه‌ی دانشجویان مقطع دکترا که بسیاری از ایشان مدیران، مسئولین و اساتید کشورمان می‌باشند، از کشور بزرگی چون ایران در کشور کوچکی چون تاجیکستان، در حالی‌که پیشرفت‌های علمی، آموزشی و پژوهشی جمهوری اسلامی ایران با تاجیکستان قابل قیاس نیست، و از دیگر سو حضور ناچیز دانشجویان تاجیک در جمهوری اسلامی ایران مناسبات دانشگاهی میان دو کشور را از صورتی طبیعی، سالم و مطلوب خارج کرده است(امیر اردوش[35]، 1389).