احيای مجدد سنت گردآوری کتاب در چین

احياي مجدد سنت گردآوري كتاب

در دوران حكمراني سلسله­ی تانگ با توجه به رشد اقتصادي و ثبات اجتماعي موجود، تلاش براي جمع آوري كتاب و ايجاد برج­هاي نگهداري آثار مكتوب بار دیگر رونق گرفت و افزايش یافت و سيستم طبقه بندي كتاب­ها براساس موضوعات تاريخي، فلسفي و ادبيات شكل گرفت. در اين دوران ايجاد مؤسسات مختلف نگهداري كتاب در سطوح دولت­هاي محلي نيز توسعه يافت و فهرست برداري و ثبت كتاب­هاي موجود به عنوان اموال دولتي آغاز گرديد. هم­زمان، با تلاش­هاي مقامات دربار و حكومت­هاي منطقه­اي براي جمع آوري و نگهداري كتاب، معابد و صومعه­هاي بودايي و تائويي نيز اقدام به جمع آوري و حفاظت از كتاب­ها و نوشته­هاي مذهبي كه بيشتر از سوي مانك­ها و راهبان بزرگ در مورد اين آیين­ها نگاشته مي­شد نموده و از اين طريق انحصار جمع آوري كتاب توسط درباريان شكسته و معابد نيز قدم­هاي بزرگي در ايجاد كتابخانه­هاي بزرگ مذهبي آن­هم فقط جهت استفاده­ی مانك­هاي بزرگ برداشتند. باتوجه به شيوع مكاتب مختلف فلسفي و نظري در اين دوران، براساس فلسفه­ی«بگذار صدگل شكفته شود» و ايجاد مدارس و مراكز مختلف آموزشي متعدد كه هركدام وابسته به يك مكتب خاص فلسفي بود، ايجاد كتابخانه در كنار اين مدارس نيز امر رايجي شد. بدين شكل بود که گروه سومي نيز وارد عرصه­ی جمع آوري و نگهداري كتاب شده و فرهنگ علاقمندي به كتاب را به سطوح متوسط جامعه نیز كشاندند كه به عنوان نمونه مي­توان از مدرسه­هاي«آهوي سفيد» و «يوئه لو» اشاره كرد كه با جديت تمام اقدام به جمع آوري كتاب و تأسيس كتابخانه نمودند. با گسترش فرهنگ اجتماعي و با سواد شدن تعداد بيشتري از مردم، رفته رفته عادت و علاقه به جمع آوري كتاب توسط مجموعه داران خصوصي نيز رايج و افراد با سواد و پولدار بخش خصوصي به جهت تفنن و يا تظاهر و بعضا نيز براي مطالعه­ی شخصي و خانوادگي، اقدام به جمع آوري كتاب نموده و از اين طريق پايه­ی چهارم اجتماعي فرهنگ گردآوري كتاب شكل گرفت و مجموعه داران خصوصي نيز به عنوان رقيب دولت و معابد و مدارس وارد بازار جمع آوري كتاب شده و فرهنگ آثار مكتوب رونق بيشتري گرفت.

فرايند فرهنگ گردآوري كتاب در دوران حاكميت سلسله­هاي«يوان»، «مينگ» و " «چینگ» با توجه به گرايش عموم مردم و حمايت امپراتوران وقت و تنوع و گستردگي مكاتب فكري و انديشه­هاي فلسفي، به اوج خود رسيد و گروه­هاي چهارگانه­ی جمع آوري كتاب با استفاده از ابداعات خود و تجربيات گروه­هاي ديگر، روز به روز سيستم جمع آوري، نگهداري، حفاظت و استفاده از گنجينه­هاي پرارزش برج­هاي كتاب افزوده و آن­را شكوفاتر ساخته و در عين حال، مقررات سخت و پيچيده­ی استفاده از آنان از جمله ممنوعيت استفاده­ی افراد متفرقه و زنان را هم­چنان تا همين اواخر، حفظ كردند. تدوين مجموعه­هاي بزرگ تاريخي، فلسفي، ادبي، هنري، مذهبي و دايره المعارف­هاي بزرگي هم­چون دایره المعارف«يونگ­لي» و تأسيس برج بزرگ كتاب«وِي­يوان» كه از لحاظ كمي و كيفي در سطح بسيار بالايي قرار داشت، از دستاوردهاي بزرگ همين دوران محسوب مي­شوند. مناطق جنوب و جنوب شرقي چین، به عنوان ثروتمند­ترين مناطق اين كشور كه از طريق دريا و بنادر مختلف با جهان خارج نيز در ارتباط بودند، در زمينه­ی جمع آوري كتاب و ايجاد برج­هاي بزرگ نگهداري آثار مكتوب، پيشتاز ساير مناطق به شمار مي­آيند. براساس اسناد تاريخي، تنها در شهر جنوبي و بندري«نينگ­بو» در استان جِه­جيانگ، بيش از يكصد باب كتابخانه­ی دولتي و خصوصي فعال بود كه هنوز هم برخي از آن­ها به فعاليت خود ادامه مي­دهند.