احيای مجدد سنت گردآوری کتاب در چین

از دانشنامه ملل

در دوران حكمرانی سلسله‌­ی تانگ با توجه به رشد اقتصادی و ثبات اجتماعی موجود، تلاش برای جمع‌آوری كتاب و ایجاد برج­‌های نگهداری آثار مكتوب بار دیگر رونق گرفت و افزایش یافت و سیستم طبقه‌بندی كتاب­‌ها بر اساس موضوعات تاریخی، فلسفی و ادبیات شكل گرفت.

در این دوران ایجاد مؤسسات مختلف نگهداری كتاب در سطوح دولت­‌های محلی نیز توسعه یافت و فهرست‌برداری و ثبت كتاب­‌های موجود به عنوان اموال دولتی آغاز گردید. هم­زمان، با تلاش‌­های مقامات دربار و حكومت­‌های منطقه‌­ای برای جمع‌آوری و نگهداری كتاب، معابد و صومعه‌­های بودایی و تائویی نیز اقدام به جمع‌آوری و حفاظت از كتاب­‌ها و نوشته‌­های مذهبی كه بیشتر از سوی مانك­‌ها و راهبان بزرگ در مورد این آیین­‌ها نگاشته می­‌شد نموده و از این طریق انحصار جمع‌آوری كتاب توسط درباریان شكسته و معابد نیز قدم­‌های بزرگی در ایجاد كتابخانه­‌های بزرگ مذهبی آن­هم فقط جهت استفاده‌­ی مانك‌­های بزرگ برداشتند.

با توجه به شیوع مكاتب مختلف فلسفی و نظری در این دوران، بر اساس فلسفه‌­ی «بگذار صدگل شكفته شود» و ایجاد مدارس و مراكز مختلف آموزشی متعدد كه هر كدام وابسته به یك مكتب خاص فلسفی بود، ایجاد كتابخانه در كنار این مدارس نیز امر رایجی شد. بدین شكل بود که گروه سومی نیز وارد عرصه‌­ی جمع آوری و نگهداری كتاب شده و فرهنگ علاقمندی به كتاب را به سطوح متوسط جامعه نیز كشاندند كه به عنوان نمونه می‌توان از مدرسه‌­ها ی«آهوی سفید» و «یوئه لو» اشاره كرد كه با جدیت تمام اقدام به جمع‌آوری كتاب و تأسیس كتابخانه نمودند. با گسترش فرهنگ اجتماعی و با سواد شدن تعداد بیشتری از مردم، رفته رفته عادت و علاقه به جمع‌آوری كتاب توسط مجموعه‌داران خصوصی نیز رایج و افراد با سواد و پولدار بخش خصوصی به جهت تفنن و یا تظاهر و بعضا نیز برای مطالعه‌­ی شخصی و خانوادگی، اقدام به جمع‌آوری كتاب نموده و از این طریق پایه‌­ی چهارم اجتماعی فرهنگ گردآوری كتاب شكل گرفت و مجموعه‌داران خصوصی نیز به عنوان رقیب دولت و معابد و مدارس وارد بازار جمع‌آوری كتاب شده و فرهنگ آثار مكتوب رونق بیشتری گرفت.

فرایند فرهنگ گردآوری كتاب در دوران حاكمیت سلسله­‌های «یوان»، «مینگ» و «چینگ» با توجه به گرایش عموم مردم و حمایت امپراتوران وقت و تنوع و گستردگی مكاتب فكری و اندیشه­‌های فلسفی، به اوج خود رسید و گروه‌­های چهارگانه‌­ی جمع‌آوری كتاب با استفاده از ابداعات خود و تجربیات گروه‌­های دیگر، روز به روز سیستم جمع‌آوری، نگهداری، حفاظت و استفاده از گنجینه­‌های پر ارزش برج­‌های كتاب افزوده و آن­ را شكوفاتر ساخته و در عین حال، مقررات سخت و پیچیده‌­ی استفاده از آنان از جمله ممنوعیت استفاده‌­ی افراد متفرقه و زنان را هم­چنان تا همین اواخر، حفظ كردند.

تدوین مجموعه‌­های بزرگ تاریخی، فلسفی، ادبی، هنری، مذهبی و دایره‌المعارف‌های بزرگی هم­چون دایره‌المعارف «یونگ­لی» و تأسیس برج بزرگ كتاب «وِی­یوان» كه از لحاظ كمی و كیفی در سطح بسیار بالایی قرار داشت، از دستاوردهای بزرگ همین دوران محسوب می‌­شوند. مناطق جنوب و جنوب شرقی چین، به عنوان ثروتمند­ترین مناطق این كشور كه از طریق دریا و بنادر مختلف با جهان خارج نیز در ارتباط بودند، در زمینه­‌ی جمع‌آوری كتاب و ایجاد برج‌­های بزرگ نگهداری آثار مكتوب، پیشتاز سایر مناطق به شمار می‌­آیند. براساس اسناد تاریخی، تنها در شهر جنوبی و بندری «نینگ ­بو» در استان جِه ­جیانگ، بیش از یكصد باب كتابخانه‌­ی دولتی و خصوصی فعال بود كه هنوز هم برخی از آن­ها به فعالیت خود ادامه می­‌دهند.[۱]

نیز نگاه کنید به

چین؛ فرهنگ عمومی در چین؛ فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در چین

کتابشناسی

  1. سابقی، علی محمد (1392). جامع فرهنگ و ملل چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، جلد سوم، ص1016-1018.