تدوین بزرگ ترین دایره المعارف جامع قدیمی چین
تدوین بزرگترین دایره المعارف جامع قدیمی چین
حدود ششصد سال پیش و در سال1403میلادی، بنابه دستور امپراتور یونگله[1] از سلسلهی مینگ، حدود دو هزار دانشمند و عالم و متخصص در رشتههای مختلف علوم، مأمور به تهیه و تدوین دایره المعارفی تحت عنوان«یونگله دادیان[2]» شدند که پس از پنج سال تلاش جمعی، این دایره المعارف در سال1408میلادی تکمیل و تقدیم امپراتور شد. این دایره المعارف از370میلیون کاراکتر چینی تشکیل و دارای917480 هزار صفحه، 22937فصل، در 11095مجلد، و بین 7 تا8 هزار مدخل بود و از نظر حجم بیش از 40مترمکعب فضا را اشغال میکرد و در عصر خود بزرگترین دایره المعارف جهان به شمار میرفت. (China Week, 2003)مطالب این دایره المعارف شامل تمامی علوم، اطلاعات و دادههای موجود در سرتاسر چین از دوران نخستین سلسلهی چین(206 تا221پیش از میلاد) تا عصر تدوین آن در آغاز قرن پانزدهم، اعم از علوم کشاورزی، هنر، نجوم، زمین شناسی، تاریخ، ادبیات، پزشکی، فلسفی، جغرافیا، علوم طبیعی و اطلاعات مذهبی میگردید. (www.chinaculture.org) اندیشمندان، برای تدوین این دایره المعارف افزون بر استفاده از کلیهی اسناد، مدارک و کتابهای موجود در آرشیو کتابخانهی سلطنتی امپراتور، از سرتاسر چین بالغ بر 8000جلد کتاب نادر و کمیاب را خریداری و در اختیار این گروه از محققان و پژوهشگران قرار دادند.
این گنجینهی عظیم علمی، که پس از تدوین در دربار امپراتور نگهداری میشد، به دلیل حجم زیاد آن هرگز چاپ نشد و به صورت دستنویس و در دو نسخه تهیه و نگهداری میشد[i]. در سال1900میلادی که قوای اشغالگر کشورهای غربی و شرقی از جمله انگلیس، آلمان، فرانسه، ژاپن، روسیه، اتریش و... پکن را اشغال کردند، این مجموعه نیز مورد تعرض مهاجمان قرار گرفته و بسیاری از مجلدات آن سوزانده شده و یا به غارت رفته و به کشورهای خارجی ارسال و پراکنده شد.
گفته شده که این دایره المعارف، 12برابر بزرگتر از دایره المعارف مشهور فرانسوی است که توسط دیتروت در قرن هجدهم میلادی در فرانسه تدوین شده است. درحال حاضر، از این مجموعه تنها حدود800فصل در 400مجلد باقی مانده است که به صورت پراکنده در چین و 8کشور دیگر نگهداری میشود. از این مجموعه، حدود400فصل آن در 221مجلد در چین، 41جلد در کتابخانهی کنگرهی آمریکا، 51 جلد در انگلیس، 5جلد در آلمان و بقیه نیز در کشورهای ژاپن و کرهی جنوبی نگهداری میشود. در اوایل دههی1950، حدود 64جلد از این مجموعه از اتحاد جماهیر شوروی سابق و 3جلد از آلمان شرقی سابق به چین بازگردانده شد.
(People’s Daily online, 2002)
کتابخانهی ملی چین در سال 2001میلادی، طی پروژهای کلیهی جلدهای موجود از این مجموعه در چین را به صورت فاکسیمایلی، در همان قطع و رنگ و اندازهی اصلی و در تیراژی محدود تهیه و منتشر ساخته و یک نسخهای از آن را به منظور استفادهی پژوهشگران، در کتابخانههای مهم و معتبر چین قرار داد. این کتابخانه در نظر دارد از سایر مجلداتی هم که در کشورهای خارجی نگهداری میشود، به همین شکل نسخههایی را تهیه و در اختیار کتابخانههای فوق قرار دهد. (خبرگزاری شین هوا، روزنامه های چاینا دیلی و فرهنگ، 2002)
[1] - Yongle.
[2] - Yongle Dadian.
[i] - در سال1567میلادی، به دلیل از بین رفتن نسخهی اصلی در یک آتش سوزی، نسخهی سومی از آن تهیه و در قصر شهر ممنوعه نگهداری می شد.