صنعت سینما در دوران حاکمیت کمونیست ها
: صنعت سینما در دوران حاکمیت کمونیستها
دهههای 1950 و 1960:
سالهای میان۱۹۴۹تا ۱۹۶۶میلادی در جمهوری خلق، دورهی ملی کردن و اشتراکی کردن همه چیز در کشور چین بود. حزب حاکم کمونیست، سینما را وسیلهی خوبی برای تبلیغ ایدئولوژی خودش یافت و از آن برای ترویج سوسیالیستی استفاده کرد. تا سال ۱۹۶۵میلادی، صدها فیلم به سبک رئالیسم سوسیالیستی ساخته شد که همگی به تجلیل از انقلاب کمونیستی و شکوه زندگی در کشوری سوسیالیستی می‌پرداختند.
از سال1951که نمایش فیلمهای هالیوودی و هنگکنگی و فیلمهای تولید شدهی پیش از سال 1949در چین ممنوع شد، نمایش فیلمهای روسی و اروپای شرقی جای آنها را گرفت. در دههی1950 «آکادمی فیلم پکن» و انتشار«مجلهی فیلم شانگهای» تأسیس شد. در این مقطع زمانی، تولید فیلمهایی که به زندگی روستاییان، سربازان و کارگران میپرداخت، مانند فیلم«پل»(1949) و «دختر موسفید»(1950) مورد توجه قرار گرفت. تعداد بینندگان فیلم از 47 میلیون نفر در سال1949 به 415 میلیون در 1959افزایش یافت. در سال ۱۹۵۸، که سیاست«جهش بزرگ به پیش» مطرح شد، صنعت فیلم توانست تولید خود را به دو برابر، یعنی سالانه ۲۲۹ فیلم سینمائی و نقاشی متحرک برساند که غالب این فیلمها در راستای اهداف جهش بزرگ به پیش ساخته شدند.
همچنانکه ذکر آن رفت، مائو در سال ۱۹۶۶میلادی، به شکلی غیر منتظره، برای مدت ده سال انقلاب فرهنگی وحشتناکی بهراه انداخت که در جریان آن بسیاری از نهادهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی متلاشی و عده زیادی کشته شدند. تأثیر منفی این انقلاب بر صنعت فیلم چین بسیار بود، زیرا فیلمسازان نیز همراه با سایر هنرمندان برای«بازآموزی» به روستاها فرستاده شدند. تولید فیلم داستانی بین سالهای ۱۹۶۷ و ۱۹۶۹، تقریباً متوقف، و وقتی در۱۹۷۰، دوباره به راه افتاد، این صنعت به دست غیرحرفه‌ایها افتاد که این صنعت را به بیراهه کشاندند. زمانی هم که بین سالهای۱۹۷۳و ۱۹۷۶میلادی، کارگردان‌های حرفه‌ای به تدریج از اردوی اجباری«بازآموزی» بازگشتند، به خاطر نابسامانی اوضاع سیاسی، تنها معدودی از آنها امکان ساختن فیلم یافتند. در طول 17سال(از تأسیس نظام کمونیستی تا پایان انقلاب فرهنگی)، 603 فیلم داستانی و بیش از هشت هزار حلقه فیلم مستند تولید شد که عمدتا در راستای سیاستهای ترسیم شده توسط دولت بوده و از سوی نهاد تبلیغات کمونیستی حمایت مالی میشدند. فیلم«غارت در آسمان» از تولیدات این دوره، در جشنوارهی فیلم لندن برنده جایزه بهترین فیلم شد. سالهای1961تا 1963، بخاطر شکست سیاست«جهش بزرگ به پیش»، موقتا فضای سیاسی نسبتا بازی در کشور شکل گرفت که فیلم «بهار زودرس»در این مقطع ساخته شد.
در سال۱۹۷۶میلادی، مائو، دبیر کل حزب، و چو ئنلای، نخست‌وزیر، هر دو درگذشتند و با روی کار آمدن میانه روها، باند مخوف چهار نفرهی انقلاب فرهنگی به رهبری همسر مائو از قدرت برکنار، و فضای جدیدی در کشور بهوجود آمد. پس از انقلاب فرهنگی فیلمهایی تولید شد که این دوران سیاه را سخت را نکوهش میکرد. مانند فیلم«باران شب» به کارگردانی« وو یونگگانگ[1]» و «وو ای گونگ[2]» و فیلم«افسانهی کوه» به کارگردانی«شیهجین[3]» که هر دو جایزهی اول نخستین جشنوارهی خروس طلایی در سال 1981را کسب کردند.
سینما گران نسل پنجم
در نیمهی دوم دههی1980، کارگردانان جدیدی وارد عرصهی سینمای چین شدند که در آکادمی فیلم این کشور تحصیل کرده ولی در دورهی انقلاب فرهنگی، از ادامهی تحصیل باز مانده و در این مقطع فارغ التحصیل شدند. این افراد شیوهی سنتی قصه گویی را در فیلم رها و مدل جدیدی را بهکار بیستند. فیلمهای«یک و هشت» و «زمین زرد» از نخستین تولیدات نسل پنجم فیلم سازان محسوب میشود. فیلمهای این کارگردانان در فستیوالهای جهانی مورد توجه قرار گرفتند. فیلم «زمین زرد» توجه برگزار کنندگان فستیوال هنگکنگ را جلب کرد. دههی1980دورهی آغاز رشد اقتصادی در چین بود و سینماگران نسل چهارم و پنجم، با نگاه انتقادی به تاریخ و سنتهای چین فیلم میساختند. غالب فیلمهای این نسل، در درجهی نحست به آسیب‌های فردی حاصل از انقلاب فرهنگی پرداخته‌اند. مثلاً «یانگ یانجین» و «دِنگ ایمین» در فیلم «خندهی غم‌آلود»(۱۹۷۹)، «زای‌جین» در فیلم«افسانهی کوهستان تیَن‌یون»(۱۹۸۰) و «وو‌یی گُنگ» در فیلم «باران بعدازظهر»(۱۹۸۰)، همگی نسبت به وضعیت اسفبار روشنفکران همدردی نشان داده‌اند و فیلم «در میانسالی»(۱۹۸۲) از «وانگ چیومین» و «سون یو»، و فیلم «رودخانهی بدون شناور»(۱۹۸۳) و «زندگی»(۱۹۸۴) از «وو تیمانمینگ» مصائب مشترک حرفه‌ایها و روشنفکران را منعکس کرده اند. در فیلمهای دیگر دههی۱۹۸۰نیز می‌توان آثاری روزآمد و حتی طبیعت‌گرایانه در باب مسائل اجتماعی مشاهده کرد. دورهی نسل پنجم با حادثهی«تیان آنمِن» در سال1989 به پایان رسید.
سینما گران نسل جدید
پس از حادثهی میدان تیَن اَنمِن(1989)، نسل جدیدی از فیلم سازان وارد عرصهی این صنعت شدند. آنها فیلمهایی ساختند که در داخل چین نمایش داده نمیشدند، چون دولت از فیلمهایی با موضوعات خاص حمایت میکند. در این مقطع کمبود تماشاچی با توزیع مجانی فیلم رفع میشد. در این دوره فیلمسازان تایوان و هنگکنگ و چین با یکدیگر همکاری میکردند و بودجهی تهیهی فیلم را هم با کمک یکدیگر تأمین میکردند. این گروه در سالهای اخیر چند فیلم مطرح به سینمای جهان عرضه کردهاند. از جمله«قهرمان»در سال2002، «قول» در سال2005 و «ضیافت» در سال 2006که فیلمهای تولید شده برای بازار جهانی بوده اند. «ببر خمیده، اژدهای مخفی» توسط«آنگ لی» ز تایوان کارگردانی شد اما هنرمندان آن از چین و هنگ کنگ بودند. «استودیو جهانی[4]» که در استان«جهجیانگ» واقع شده، برای تولید اینگونه فیلمها ساخته شد که هالیوود چین یا «چاینا وود» بهشمار میرود و شهر ممنوعه در آن بازسازی شده است.
[1] - Wu Yonggang.
[2] - Wu Yigong.
[3] - Xie Jin.
[4] - Hengdian.