جغرافیای انسانی کانادا
جمعيت
براساس آمار سال 2013م، كانادا با 35.158.300 نفر جمعيت در رتبه سي و ششم كشورهاي جهان قرار دارد. 3/16 درصد از جمعيت آن را افراد زير چهارده سال، 8/68 درصد را افراد بين 15 تا 64 سال و 9/14 درصد را افراد بالاي 65 سال تشكيل مي‌دهند. در سال 2013م ميزان رشد جمعيت، 02/1 درصد گزارش شده است. میزان باسوادي در اين كشور نيز 99 درصد است. بالاترین میزان رشد جمعیتی در این کشور 6/14 درصد بود که به دلیل افزایش میزان زاد و ولد در فاصله سال‌های 1951م و 1956م روی داد. در دوره پنج ساله بعد از آن، یعنی بین سال‌های 1956م و 1961م، میزان رشد به 6/13 درصد کاهش یافت. روند کاهش رشد جمعیت طي سال‌های ميانی دهه 1960م ادامه یافت و دلیل آن کاهش شدید میزان زاد و ولد تا دهه 1980م بود. در فاصله سال‌های 1986م تا 1996م، به دلیل ورود تعداد زیاد مهاجران و افزایشی ناچیز در میزان زاد و ولد، این سیر نزولی متوقف شد. در دوره پنج ساله منتهی به سال 2001م، آمارها نشان‌دهنده کاهشی حدود یک‌سوم در رشد طبیعی جمعیت نسبت به دوره پنج ساله قبل از آن است. در اين دوره میزان مرگ و میر به دلیل بالا رفتن متوسط سن افزایش یافت و از میزان موالید نیز کاسته شد. نیمی از رشد جمعیت اين كشوردر سال‌های1996م تا 2001م حاصل پدیده مهاجرت بوده است. در این دوره رشد جمعیت 4 درصدی کانادا در مقایسه با بسیاری از دیگر کشورهای توسعه یافته، قابل توجه بوده است. به طوري كه در دوره 1996م تا 2001م، رشد جمعیت کشورهای کمتر توسعه یافته به طور متوسط حدود 4.8 درصد و در كشورهاي توسعه یافته حدود 1.5 درصد بوده است. در اين دوره برای اولین بار در طول صد سال گذشته جمعیت این کشور رشدی کمتر از ایالات متحده داشته است، زيرا این کشور برخلاف دیگر کشورهای در حال توسعه و به عنوان یک استثناء در بین این کشورها از میزان زاد و ولد بالایی برخوردار بوده است ]32 و 33[.
2.2. نژاد
72 درصد از مردم كانادا از يك ريشه نژادي هستند. بيش از يك‌سوم از اين گروه انگليسي‌تبار و يك سوم فرانسوي‌تبارند. تفاوت‌هاي منطقه‌اي در مسائل نژادي منعكس شده است. درصد كانادايي‌هايي كه ادعا مي‌كنند غيرانگليسي و غیرفرانسوي تبارند، حدود 49 درصد است. در ميان اين گروه آلماني‌ها، ايتاليايي‌ها، اوكرايني‌ها، هلندي‌ها، چيني‌ها، آفريقايي‌ها، سرخپوستان آمريكاي شمالي، اسكميوها، يوناني‌ها، هندي‌ها و روس‌ها بيشترند.
1. انگليسي‌تبار: اين گروه شامل مردمي با چهار نژاد مختلف از سرزمين‌هاي انگلستان، ايرلند، اسكاتلند و ولز است. اين دسته – كه 28 درصد از كل جمعيت را به خود اختصاص داده‌اند - بيشتر در اونتاريو، بريتيش كملبيا، نيوفاندلند، لابرادور و آلبرتا متمركز شده‌اند.
2. فرانسوي تبار: فرانسوي‌ها اولين اروپائياني بودند كه در این کشورمستقر شدند. اين گروه – كه 23 درصد از جمعيت را تشكيل مي‌دهند – اساساً در كبك ساكناند؛ به طوري كه 78 درصد از مردم كبك اصليت فرانسوي دارند. علاوه بر كبك، اين گروه در ايالت مانيتوبا و بخش‌هايي از نيوبرونزويك مستقر هستند.
3. ديگراروپایی تبارها: اين گروه 15 درصد از كل جمعيت كانادا را تشكيل داده‌اند و عمدتاً در ايالت‌هاي منطقه‌اي كشتزارهاي بزرگ - شامل مانيتوبا، ساسكاچوان و آلبرتا - و در شهرهاي بزرگ مثل تورنتو، مونترال و ونكوور متمركز شده‌اند. آنها اغلب از آلمان، ايتاليا، اوكراين، هلند، لهستان و روسيه مهاجرت كرده‌اند.
4. بوميان: بوميان، كه به سرخپوستان آمريكاي شمالي مشهوراند، در گذشته از سيبري به درياي برينگ[1] مهاجرت كرده‌اند. این گروه شامل متيس‌ها[2] است كه اجدادشان آميخته‌اي از سرخ‌پوست و اروپايي بوده‌اند و اسكيموها كه اصل آنها ناشناخته است؛ ولي عموماً باور دارند كه اجداد آنها از آسيا به آمريكاي شمالي آمده‌اند. بومیان7/3 درصد از جمعيت را به خود اختصاص داده‌اند و حدود 45 درصد از آنها در ايالت‌هاي واقع در كشتزارهاي بزرگ، 16 درصد در بريتيش كلمبيا و 14 درصد در اونتاريو زندگي مي‌كنند. تقريباً يك‌چهارم آنها در مراكز شهري و مابقي در مناطق روستايي زندگي مي‌كنند. اسكيموها در شمال كبك و در زمين‌هاي قطبي كانادا[3] متمركز شده‌اند و كمتر از نيمي از سرخ پوستان هم در باقي‌مانده سرزمين‌هاي سرخپوستان زندگي مي‌كنند.
5. سياه‌پوستان: اين گروه شامل مهاجراني از آفريقا، جزاير هند غربي، آمريكا و انگلستان است كه بيشتر در مراكز شهري ساكن هستند. بزرگ‌ترين جامعه سياه‌پوستان در تورنتو و بقيه آنها در مونترال، اتاوا، اونتاريو و شهر هال[4] در ايالت كبك زندگي مي‌كنند.
6. آسيايي‌تبارها: به پنج گروه آسيايي‌هاي شرق و جنوب شرقي، غرب آسيا، هند و چين و جزيره‌نشينان اقيانوس آرام تقسيم مي‌شوند. بيشتر اين گروه در مراكز شهري تورنتو، مونترال و ونكوور ساكناند ]34[.
2.3. تراكم جمعيت و وضعیت شهرنشینی
چنان‌که ذکر شد، بيشتر جمعیت این کشوردر شهرهاي جنوبي زندگي مي‌كنند. حدود سه‌چهارم از کل جمعيت در 300 كيلومتري مرز آمريكا ساكناند. براساس آمارهای سرشماری عمومی نفوس کانادا، در ماه می سال 2011م، تعداد قابل توجهی از مردم به سمت استان‌های غربی کوچ کرده‌اند. بدین ترتیب، از کل جمعیت 35 میلیونی اين كشور بیشترین میزان رشد متعلق به غرب انتاریو تا بریتیش کلمبیا و کمترین آن نیز به قسمت‌های شرقی کشور تعلق داشته است. در سطح ملی، جمعیت از سال 2006 م تا 2013م، حدود 11 درصد افزایش یافته است[5] که بیشترین میزان رشد در میان کشورهای صنعتی محسوب می‌شود. انتاریو، همچنان به عنوان پرجمعیت‌ترین استان کشور، به تنهایی 38.5 درصد جمعیت را در خود جای داده است. اما میزان رشد جمعیت در این استان، به دلیل گرایش تازه واردان به سمت غرب، کاهش قابل توجهی یافته است. 30.7 درصد جمعیت در استان‌های شرقی و 6/30 درصد نیز در استان‌های غربی، شامل کبک و آتلانتیک، ساکن هستند. این برای اولین بار در تاریخ کاناداست که میزان جمعیت در سمت غرب انتاریو، بیشتر از شرق آن می‌شود.
کوچ مردم، به ویژه مهاجران، به استان‌های آلبرتا و ساسکوچوان به دلیل رشد فزاینده اقتصادی و افزایش فرصت‌های شغلی در آن مناطق بوده است. از هر 10 کانادایی 7 نفر در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند. این در حالی است که سه شهر تورنتو، ونکوور و مونترآل 35 درصد کل جمعیت را به خود جذب کرده‌اند]35[. همچنین، آمارهاي سال 2011م نشان مي‌دهند كه از هر 10 كانادايي 7 نفر در شهرها و 3 نفر در روستاها زندگي مي‌كنند. اين وضعيت نشان می‌دهد كه جمعيت گرايش به شهرنشيني دارند. علاوه‌بر این، نواحی شهری نیز شاهد تغییرات جمعیتی هستند. برای مثال، شهر ونکور تراکم جمعیتی حدود 170/7 نفر در هر کیلومتر مربع دارد، در حالی که در شهر هالیفاکس تراکم جمعیت حدود 60 نفر در هر کیلومتر مربع می‌باشد.
دولت طی سال‌های اخیر تلاش کرده است با جذب نخبگان و سرمايه‌گذاران جمعيت كشور را افزايش دهد و تركيب جمعيتي را به صورت برنامه‌ريزي شده تغيير دهد ]36[.
2.4. ميزان مرگ و مير
ميزان مرگ و مير در كاهش جمعيت مؤثر است. از اين‌رو، كشورهاي امريكاي شمالي، به ويژه كانادا، در زمينه پايين آوردن ميزان مرگ و مير پيشگام بوده‌اند. در اين كشور با بهبود وضع بهداشت و همگاني شدن واكسيناسيون‌ها ميزان مرگ و مير رو به كاهش گذاشته است. بر اساس آمار، طي 10 سال اخير ميزان مرگ و مير حدود 2.7 ميليون نفر بوده است كه از اين ميان 552.300 نفر (حدود 20 درصد) را مهاجران تشكيل مي‌دهند. بررسي آمارهاي موجود بيانگر آن است كه میزان مرگ و مير در اين كشور كمتر از 8 نفر در هر 1000 است (جدول 1.2 را مشاهده کنید). اين در حالي است كه متوسط نرخ جهاني مرگ و مير بالاي 8 در 1000 نفر است]37[.
جدول1.2. روند نرخ مرك و مير در كانادا بين سال‌هاي 2000 تا 2011
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 |
| 7.39 | 7.47 | 7.54 | 7.61 | 7.67 | 7.73 | 7.8 | 7.86 | 7.61 | 7.74 | 7.87 | 7.98 |
[1]. Bering Sea
[2]. Métis
[3]. زمین‌های قطبی کانادا شامل بخش‌هايي از منطقه يوكان، مناطق نورث وست و نانوات است
[4]. Hall
[5] . بر اساس آمارهای رسمی، جمعیت کانادا در سال 2006 حدود 31.612.897 نفر بوده است.